Gorączka Q
Gorączka Q, nazywana także "kozią grypą", to zoonoza, co oznacza, że jest zakaźną chorobą odzwierzęcą. Jest to choroba bakteryjna, wywołana przez bakterie Gram-ujemne Coxiella burnetti. Gorączka Q najczęściej pojawia się we Francji i Australii. Może jednak wystąpić wszędzie, z wyjątkiem Nowej Zelandii. Uważana jest za jedną z najbardziej zakaźnych chorób na świecie, ze względu na to, że do wywołania objawów chorobowych wystarczy już jedna bakteria. W jej przebiegu występują objawy grypopodobne. Pojawia się nagła wysoka gorączka, utrata apetytu, kaszel i inne.
1. Jak rozprzestrzenia się gorączka Q?
Gorączkę Q wywołuje bakteria Coxiella burnetii. Atakuje ona przede wszystkim zwierzęta parzystokopytne (owce, krowy, kozy), zwierzęta domowe i ludzi. Zdarzało się, że wykrywano tę bakterię także u ptaków, gadów i kleszczy, ale były to odosobnione przypadki.
Coxiella burnetii jest obecna w mleku, moczu i kale zakażonych zwierząt. Po wyschnięciu, bakteria zaczyna unosić się w powietrzu i zarażać drogą inhalacyjną. Bakterie gorączki Q długo pozostają żywe. Nie potrzeba ich wiele, aby zarazić kolejny organizm, co sprawia, że choroba jest bardzo zakaźna. Drogi zakażenia to przede wszystkim droga inhalacyjna, ale także poprzez kontakt z zarażonym zwierzęciem, kontakt z krwią zarażonej osoby lub kontakt seksualny (ale przypadki zarażenia się człowieka od człowieka są dużo rzadsze).
2. Objawy postaci ostrej gorączki Q
Gorączka Q dzieli się na dwie postaci tej choroby: ostrą i przewlekłą.
Okres inkubacji ostrej postaci gorączki Q to 2-6 tygodni. Ma często przebieg bezobjawowy. Jeśli pojawią się objawy, są to zazwyczaj:
- gwałtowne i nagłe objawy grypopodobne,
- gorączka (u 88-100 proc. chorych), która przechodzi po 5-14 dniach,
- zmęczenie (u 97-100 proc. chorych),
- bóle mięśni (u 47-69 proc. chorych),
- bóle głowy (u 68-98 proc. chorych),
- dreszcze (u 68-88 proc. chorych),
- suchy kaszel (u 24-90 proc. chorych),
- zapalenie płuc, o raczej łagodnym przebiegu,
- zapalenie wątroby.
Do rzadziej występujących objawów ostrej postaci gorączki Q należą:
U 1% chorych pojawiają się także objawy związane z układem sercowo-naczyniowym oraz objawy neurologiczne:
- zapalenie osierdzia,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- zapalenie mózgu,
- zapalenie rdzenia kręgowego.
U 20 proc. chorych we Francji pojawiały się zmiany skórne, zazwyczaj był to rumień guzowaty.
3. Objawy postaci przewlekłej gorączki Q
Przewlekła postać gorączki Q występuje dużo rzadziej niż postać ostra. Postać ostra u kilku procent chorych przeradza się w postać chroniczną. Może się to stać po miesiącach, a nawet latach od zakażenia.
Osoby najbardziej narażone na rozwój choroby do postaci chronicznej to:
- osoby z wadami serca,
- osoby, u których układ immunologiczny nie działa poprawnie (chorzy na AIDS, zażywający kortykosterydy).
Głównym objawem postaci chronicznej gorączki Q jest zapalenie wsierdzia. U chorych mogą też pojawić się objawy:
- niewysoka gorączka,
- zmęczenie,
- dreszcze,
- bóle stawów,
- pocenie się nocne.
U 10 proc. chorych pojawił się zespół chronicznego zmęczenia.
Inne objawy gorączki Q to objawy ogólnoustrojowe:
- naczyniowe (tętniaki),
- kostno-stawowe (artretyzm),
- położnicze (poronienie),
- dotyczące wątroby (żółtaczka),
- oddechowe (zwłóknienie),
- dotyczące nerek (zapalenie kłębuszków nerkowych).
4. Zapobieganie i leczenie gorączki Q
W celu rozpoznania choroby wykonuje się kilka badań. Są to RTG klatki piersiowej i konsultacja kardiologiczna, w celu wykazania zapalenia wsierdzia, a także testy serologiczne, wykazujące obecność przeciwciał przeciw Coxiella burnetti.
Najlepszym sposobem zapobiegania gorączce Q to zaszczepienie się. W Australii, gdzie najczęściej dochodzi do zachorowań, została wynaleziona szczepionka przeciw gorączce Q. Szczepią się osoby mające bezpośredni kontakt ze zwierzętami:
- weterynarze oraz personel weterynaryjny,
- rolnicy,
- osoby zajmujące się transportem zwierząt,
- pracownicy laboratoriów,
- pracownicy rzeźni.
Gorączka Q u ludzi w postaci ostrej zazwyczaj przechodzi sama po ok. 2 tygodniach. Antybiotyki mogą skrócić czas choroby, szczególnie jeśli zastosuje się je do 3 dni po pojawieniu się pierwszych objawów. W przypadku chronicznej postaci choroby zazwyczaj stosuje się hospitalizację. W postaci ostrej głównie stosuje się oksycyklinę, natomiast w postaci przewlekłej doksycyklinę i hydroksychlorochinę, które podaje się nawet przez 3 lata. W przypadku wystąpienia uszkodzeń mięśnia sercowego przeprowadza się także leczenie chirurgiczne.
Aby zapobiec zakażeniu bakterią, należy pasteryzować mleko, unikać kontaktu z zakażonymi zwierzętami, a także przeprowadzać szczepienia zwierząt i ich rutynowe badania.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.