Trwa ładowanie...

Leczenie kamicy nerkowej

Kamica nerkowa jest stanem, który objawia się występowaniem kamieni nerkowych. Schorzenie to wywołuje nie tylko dyskomfort i ból u pacjenta, ale również trudne do opisania nieprzyjemne uczucie w obrębie jamy brzusznej czy zakażenia dróg moczowych.
Kamica nerkowa jest stanem, który objawia się występowaniem kamieni nerkowych. Schorzenie to wywołuje nie tylko dyskomfort i ból u pacjenta, ale również trudne do opisania nieprzyjemne uczucie w obrębie jamy brzusznej czy zakażenia dróg moczowych. (123rf)

Kamica nerkowa jest stanem, który objawia się występowaniem kamieni nerkowych. Schorzenie to wywołuje nie tylko dyskomfort i ból u pacjenta, ale również trudne do opisania nieprzyjemne uczucie w obrębie jamy brzusznej czy zakażenia dróg moczowych. Kolka nerkowa, która jest jednym z objawów kamicy nerkowej, przydarza się u 10% mężczyzn i 5% kobiet przynajmniej raz w życiu. Statystycznie można się jej spodziewać pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Jednocześnie sama kamica nerkowa jest nieprzyjemną chorobą, a jeżeli u kogoś wystąpił pierwszy napad, istnieje 50% prawdopodobieństwa, że w ciągu kolejnych lat (od 5 do 10 lat) pojawią się następne. Czego więc powinniśmy się dowiedzieć z myślą o dobrej kondycji zdrowotnej naszych nerek?

spis treści

1. Czym jest kamica nerkowa?

Kamica nerkowa to choroba znana już od czasów starożytności. Jej powszechnym i jednocześnie najboleśniejszym objawem jest kolka. Pojawia się ona w wyniku zablokowania (upośledzenia) odpływu moczu przez drogi moczowe, np. przy samoistnym wydalaniu złogów z organizmu.

Samoistne wydalenie złogu możliwe jest tylko w przypadku tych mniejszych – do 7 mm. W większości przypadków (70%) pomaga leczenie farmakologiczne. Terapia zachowawcza ma wspomagać wydalanie kamieni lub je rozpuszczać. Im mniejsza jest odległość pomiędzy samym kamieniem a pęcherzem moczowym, tym większe prawdopodobieństwo sukcesu.

Natomiast w przypadku większych kamieni stosuje leczenie aktywne: litotrypsję pozaustrojową, metody endoskopowe (przezskórna nefrolitotrypsja, ureterorenoskopia) i klasyczne leczenie operacyjne. Operacje stosuje się w ostateczności, gdy metody nieinwazyjne nie są skuteczne.

Zobacz film: "Cukrzyca. Historia Mai"

Istnieją różne podziały kamicy nerkowej, a rozróżnia się je na podstawie przyczyn powstania, cech fizycznych, ulokowania złogu czy składu chemicznego. W praktyce najbardziej popularny jest ostatni z nich. Obejmuje on kamienie cystynowe, szczawianowe, fosforanowe i moczanowe. Kamica cystynowa wynika z wady wrodzonej. Pozostałe są w dużej mierze konsekwencją określonych nawyków żywieniowych.

Dowiedz się więcej

2. Objawy kamicy nerkowej

Jeżeli złogi nie dają objawów, zazwyczaj wykrywane są przypadkowo. Natomiast jako typowe symptomy kamicy nerkowej zalicza się:

  • kolkowy ból w okolicach lędźwi promieniujący w dół ciała,
  • mdłości i wymioty,
  • trudne do opisania nieprzyjemne uczucie w obrębie jamy brzusznej,
  • zakażenie dróg moczowych,
  • krwiomocz,
  • gorączkę,
  • osłabienie.

3. Leczenie kamicy nerkowej w historii

3.1. Leczenie kamicy nerkowej w okresie starożytności

Leczenie kamicy nerkowej na przestrzeni dziejów znacznie się zmieniało. Pierwszy dokument (egipski papirus) opisujący postępowanie w przypadku kamicy pochodzi z 1550 r p.n.e. W starożytnej Grecji zajmowano się już usuwaniem kamieni moczowych, co zostało opisane w „Chorobach nerek i pęcherza moczowego” Rufusa z Efezu czy też w „De Medicina”, której autorem był Aulus Cornelius Cesius. Z kolei w starożytnym Rzymie Hipokrates pisał o lekarzach nowej specjalności – litotomistach. Zajmowali się oni właśnie usuwaniem kamieni z pęcherza moczowego.

W jaki sposób radzono sobie z bólem związanym z kolką nerkową? Przede wszystkim medycy zalecali ciepłe kąpiele oraz okłady, a także mieszanki ziołowe.

W I wieku grecki lekarz, farmaceuta oraz botanik – Pedanius Discorides – opisał aż 29 roślin, które miały działanie rozkurczające na mięśnie dróg moczowych i rozpuszczały kamienie nerkowe. Należą do nich m.in.:

  • rumianek,
  • liść laurowy,
  • mięta,
  • mlecz.

Ziołolecznictwo nie przynosiło jednak pożądanych efektów w przypadku dużych złogów. Również zmiana pozycji ciała nie do końca pomagała w przemieszczaniu się kamienia i tym samym zmniejszaniu bólu. Dlatego też rozpoczęto korzystanie z cewników, które wprowadzano do cewki moczowej, by przy ich pomocy przesuwać kamień. Ból mijał lub zmniejszał się, jednak tylko w przypadku lokalizacji złogów w pęcherzu lub szyi pęcherza.

3.2. Leczenie kamicy nerkowej w okresie średniowiecza

Leczenie kamicy nerkowej w okresie średniowiecza rzadko było dziełem chirurgów czy litotomistów. Problemem tym zazwyczaj zajmowali się cyrulicy lub szarlatani, którzy nie mieli wystarczającej wiedzy na temat anatomii człowieka. Swoją wiedzę opierali na doświadczeniu, a także przekazach miejscowej ludności. Sposoby leczenia kamicy nerkowej z okresu średniowiecza przetrwały setki lat, mimo, że w wielu przypadkach kończyły się jeszcze większymi powikłaniami. Osoby zajmujące się leczeniem kamicy nerkowej pracowali w mało sterylnych warunkach. Nie było też technik obrazowania. Bardzo często dochodziło do przedwczesnego zgonu pacjenta, wskutek powikłań, które pojawiły się w trakcie zabiegu.

3.3. Leczenie kamicy nerkowej w okresie renesansu

Leczenie kamicy nerkowej w okresie renesansu znacznie różniło się od tego, które było wykorzystywane w średniowieczu. W tym czasie nastąpił ogromny postęp. Osoby specjalizujące się w medycynie miały dostęp do dzieła „De humani corporis” Andreasa Vesaliusa. Zbiór książek o anatomii człowieka, napisany przez Vesaliusa został opublikowany w 1543 roku. Wspomniany tytuł był najsłynniejszym szesnastowiecznym dziełem dotyczącym anatomii człowieka. Rozwój ten niezwykle wpłynął na chirurgię.

W późniejszym czasie zaczęto zdawać sobie sprawę, że spożywane pokarmy w znaczący sposób wpływają na na odczyn (pH) moczu. W tym okresie ludzie starali się spożywać takie posiłki, które mogłyby redukować ryzyko pojawienia się kamieni moczowych. W siedemnastym wieku naukowcy odkryli strukturę chemiczną kamieni powstających w obrębie dróg moczowych.

4. Współczesne metody leczenia kamieni nerkowych

Kamica nerkowa sprawia, że pacjent odczywa dyskomfort i ból. Niewielu pacjentów zdaje sobie sprawę, jakimi metodami próbowano się jej pozbyć w początkach dziewiętnastego wieku. Zabieg usuwania kamieni był niezwykle bolesny, ponieważ nie używano wówczas znieczulenia.

Początkowo lekarz wbijał nóż w okolicach krocza, by dostać się do pęcherza. Następnie przy pomocy specjalnych kleszczy ręcznie wyjmował z niego kamienie. Dopiero znieczulenie pod postacią narkozy, które wynaleziono w 1846 roku, sprawiło, że zabieg stał się mniejszą torturą. Mimo to, większość pacjentów nie przeżywała operacji. Zakażenia i nadmierna utrata krwi częstokroć powodowały śmierć. Jeśli zaś choremu udawało się przetrwać operację, zazwyczaj pozostawał on trwale okaleczony.

W 1832 roku specjalistom udało się opracować nową metodę usuwania kamieni nerkowych. Innowacyjna metoda była dziełem francuskiego urologa i chirurga, Jeana Civialea. Specjalista wpadła na pomysł, by wprowadzać do cewki moczowej chorych pacjentów specjalne narzędzie, zadaniem którego byłoby kruszenie kamieni nerkowych. Pomysł ten okazał się niezwykle trafiony! Narzędzie, które kruszyło duże kamienie na mniejsze fragmenty było sprawdziło się doskonale. Około dziewięćdziesiąt osiem procent wszytskich pacjentów Jeana Civialea przeżywało zabieg usuwania kamieni nerkowych.

Na przestrzeni kolejnych lat medycy starali się modyfikowac i ulepszać metodę Jeana Civialea. W 1853 roku Antoine Jean Desormeaux, francuski lekarz i wynalazca, skonstruował nowe narzędzie medyczne, wziernik z lampką, dzięki któremu możliwe było dokładne obejrzenie wnętrza pęcherza pacjenta.

Dwadzieścia cztery lata później niemiecki lekarz urolog, Maximilian Carl-Friedrich Nitze zaprojektował i stworzył kolejne innowacyjne urządzenie. Urządzeniem urologicznym był cystoskop, który przy pomocy światła elektrycznego pozwalał na dokładniejsze obejrzenie pęcherza.

W drugiej połowie dwudziestego wieku przeprowadzono zabieg usunięcia kamieni nerkowych przy użyciu nowatorskiej metody. Nowa metoda operacji kamicy nerkowej w znaczący sposób różniła się od metod stosowanych w wieku osiemnastym czy dziewiętnastym. Przezskórny dostęp do nerki w celu usunięcia kamieni wykorzystali po raz pierwszy specjaliści - Fernstrőm i Johannson. Było to w roku 1976. Nefroskop pozwolił kruszyć kamienie nerkowe, a następnie powoli je usuwać z dróg moczowych.

Pierwszy raz kamień z moczowodu usunął endoskopowo Perez-Castro Elendt w 1980 roku. W Polsce zabieg ten został przeprowadzony przez prof. Leszka Jeromina w 1986 roku. Metoda upowszechniła się po skonstruowaniu specjalnego narzędzia, jakim jest wąski i giętki ureteroskop.

Usuwanie złogów przy użyciu fal uderzeniowych wyzwalanych poza ustrojem chorego, czyli ESWL, było kolejnym przełomem w leczeniu kamicy nerkowej. Metoda pozwalała kruszyć kamienie nerkowe, a następnie je usuwać. Twórcą metody był Christian G. Chaussy – niemiecki urolog, twórca litotrypera (prostego narzędzia, służącego do rozkruszania kamieni tworzących się w organizmie ludzkim). Zabieg ten pierwszy raz został przeprowadzony w 1980 roku.

W przypadku ESWL nie jest potrzebna klasyczna narkoza pacjenta. Zabieg przeprowadza się w powierzchownym, płytkim znieczuleniu. Zaraz po jego zakończeniu chory może od razu udać się do domu. Zabieg obarczony jest niewielkim odsetkiem powikłań.

Sonda: Nawyki żywieniowe a kamica nerkowa

Sonda: Nawyki żywieniowe a kamica nerkowa

Żywienie ma wpływ na wiele problemów zdrowotnych. Czy uważasz, że dieta może sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych? Weź udział w sondzie i sprawdź, co na ten temat myślą inni użytkownicy!

W dzisiejszych czasach ESWL, metody endoskopowe oraz tradycyjne techniki operacyjne uzupełniają się. Współcześnie, problemami kamieni nerkowych zjamuje się nefrolog. W przypadku zaburzeń ich funkcjonowania należy zwrócić się do lekarza, który na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia podejmie odpowiednie kroki, właściwe dla danego pacjenta i jego problemu. Wykonuje on rozpoznanie na podstawie RTG jamy brzusznej, urografii, USG jamy brzusznej oraz tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy małej bez podania środka kontrastowego. Niektórym zaleca się jeszcze wykonanie badania krwi i moczu, które ustaliłyby przyczynę powstawania złogów.

W przypadku ataku w pierwszej kolejności powinna nastąpić doraźna pomoc nastawiona na uśmierzenie bólu. Pomagają leki, nawodnienie, stymulacja diurezy, a nawet ciepła kąpiel. W następnej kolejności trzeba odpowiednią metodą usunąć złogi.

Aby zapobiec nawrotom, należy m.in. zmodyfikować dietę (ograniczyć spożycia białka zwierzęcego i sodu) oraz przyjmować odpowiednie ilości płynów. U niektórych stosuje się dodatkowe środki farmakologiczne, a u wszystkich zalecane są systematyczne kontrole. Pozytywne efekty stosowania programów zapobiegania nawrotom kamicy nerkowej zachęcają do ich wdrażania i stosowania.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze