Lewodopa – właściwości, działanie, zastosowanie w medycynie
Lewodopa jest organicznym związkiem chemicznym i naturalnym aminokwasem. To także podstawowy i najważniejszy lek stosowany w terapii choroby Parkinsona. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest lewodopa?
Lewodopa (łac. levodopum), L-DOPA, LD to organiczny związek chemiczny i naturalny aminokwas, prekursor dopaminy. Występuje między innymi w świerzbcu właściwym oraz bobie. W organizmie ta amina katecholowa powstaje w wyniku hydroksylacji L-tyrozyny, podczas reakcji katalizowanej przez hydroksylazę tyrozynową.
2. Właściwości lewodopy
Lewodopa jest prekursorem dopaminy, metabolitem pośrednim w szlaku syntezy adrenaliny. Podnosi poziom testosteronu oraz zwiększa syntezę i wydzielanie hormonu wzrostu. Jest metabolitem przejściowym melaniny w procesie melanogenezy.
Lewodopa to skrót od nazwy chemicznej L-3,4-dihy-droksyfenyloalaniny. Co o niej wiadomo? Jej wzór sumaryczny to C9H11NO4, a masa molowa - 197,19 g/mol. Substancja ma postać białego lub prawie białego, krystalicznego proszku.
3. L-DOPA w medycynie
Lewodopa to jeden z najskuteczniejszych leków stosowanych w chorobie Parkinsona. Kiedy została wprowadzona w latach 70. XX wieku, stała się przełomem w jej leczeniu. Za jej odkrycie w 2000 roku Arvid Carlsson otrzymał Nagrodę Nobla.
Do dziś lewodopa jest nazywana „złotym standardem" terapii. Nie ma sobie równych, jeśli chodzi o siłę działania mechanizmu, który jest najbardziej podobny do mechanizmów fizjologicznych.
Choroba Parkinsona jest chorobą neurologiczną, prowadzącą do trwałych uszkodzeń w obrębie mózgu. Schorzenie wywołuje zwyrodnienie struktur mózgowych, których medycyna nie jest w stanie cofnąć. Leki mogą jedynie modyfikować ich przebieg.
Jak działa lewodopa? Będąc prekursorem dopaminy przechodzi przez barierę krew–mózg (ona sama nie może jej przekroczyć). Następnie w ośrodkowym układzie nerwowym, przy udziale dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów, jest metabolizowana do dopaminy. To skutkuje zwiększeniem stężenia tego neuroprzekaźnika w mózgu. Dochodzi do wzrost stężenia dopaminy w strukturach mózgowych.
4. Preparaty z lewodopą
W leczeniu choroby Parkinsona najczęściej stosuje się lewodopę wraz z innymi lekami, takimi jak:
- inhibitory metylotransferazy katecholowej (COMT),
- leki cholinolityczne: biperiden, trihesyfenidyl,
- agoniści dopaminy: pramipeksol, ropinirol, piribedil, apomorfina, rotygotyna, bromkryptyna, pergolid, kabergolina,
- amantadyna,
inhibitory MAO: selegilina, rasagilina.
W Polsce dostępne są następujące preparat łączone zawierające lewodopę:
lewodopa i benserazyd: Madopar,
- lewodopa i karbidopa: Nakom.
Inne postacie leku dostępne na świecie to Parcopa, Vadova, ester metylowy lewodopy, tj. Melevodop, LD w żelu (Duodopa).
5. Efekty leczenia lewodopą
Stosowanie odpowiedniej dawki lewodopy w połączeniu z innymi lekami to najskuteczniejszy model terapii choroby Parkinsona.
Lewodopa wykazuje działanie:
- krótkotrwałe, znoszące ruchowe objawy Parkinsona. Działa bardzo szybko, niestety silny efekt utrzymuje się jedynie przez kilka godzin. Występują działania niepożądane o wysokim nasileniu,
- długoterminowe, utrzymujące się od kilku dni do tygodni. Efekt jest słabszy od krótkotrwałego, jednak okres działania jest długi. Z działaniem długotrwałym wiążą się skutki uboczne o małym nasileniu. Leczenie lewodopą jest stosunkowo łatwe w okresie wstępnym choroby. Warto pamiętać, że moment rozpoczęcia terapii oraz wybór metody decydują o przebiegu choroby w kolejnych latach.
6. Skutki uboczne i przeciwwskazania
Do najczęstszych działań niepożądanych lewodopy należą:
- zespół dysregulacji dopaminergicznej, który objawia się euforią oraz ruchami mimowolnymi,
- nudności, wymioty,
- zaburzenia sercowo-naczyniowe,
- senność,
- zmiany nastroju,
- czerwone zabarwienie moczu,
- lęki,
- halucynacje oraz hiperpobudzenie,
- zaburzenia ruchowe, nagłe ruchy mimowolne kończyn i głowy, zaburzenia czucia.
**Skutki uboczne *zwykle wynikają ze zbyt dużego stężenia leku w organizmie. Lewodopa jest lekiem przeciwwskazanym u osób chorych na schizofrenię. Ma również niekorzystny wpływ na przebieg jaskry.
Stosując lewodopę należy pamiętać, by zażywać ją 30 minut przed posiłkiem lub co najmniej godzinę po nim, ponieważ pożywienie osłabia wchłanianie substancji. Bardzo ważne jest regularne przyjmowanie przepisanych przez lekarza dawek, a także stosowanie diety niskobiałkowej (aminokwasy z pożywienia zmniejszają jej biodostępność). Leczenia lewodopą nigdy nie można przerywać nagle i na własną rękę. Podczas terapii istotne są częste konsultacje ze specjalistą.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.