Problemy z pamięcią i koncentracją - przyczyny, leczenie, suplementy diety, ćwiczenia

Zaburzenia funkcji poznawczych dzielą się na:

• łagodne,
• umiarkowane,
• głębokie.

Podziału tego dokonuje się na podstawie przeprowadzonych testów psychologicznych. Łagodne zaburzenia poznawcze występują u 15-30% osób po 60. roku życia, a u 6-25% osób z tej grupy rozwija się otępienie, czyli choroba wymagająca leczenia. Nieznane są przyczyny, które doprowadzają do rozwoju choroby.

Najczęstsze przyczyny problemów z pamięcią i koncentracją w wieku podeszłym to: fizjologiczne pogorszenie funkcji poznawczych i sytuacja psychospołeczna (izolacja, obniżenie statusu ekonomicznego, śmierć współmałżonka, zmiana miejsca zamieszkania, zaburzenia psychiczne).

Podstawowym problemem jest pogorszenie pamięci zgłaszane przez chorego lub przez jego rodzinę. Zauważalny staje się brak koncentracji i skupienia, zapominanie nazwisk, numerów telefonów, listy zakupów i gubienie przedmiotów.

Rozkojarzenie, brak koncentracji i zmęczenie mogą świadczyć również o rozwoju choroby Alzheimera lub Parkinsona, a także pojawić się po udarze mózgu.

Problemy ze skupieniem i problemy z zapamiętywaniem mogą pojawić się również u osób młodszych, najpopularniejsze przyczyny zaburzeń koncentracji i pamięci to:

• nadużywanie alkoholu,
• niedobór snu,
• depresja,
• niedobór witamin (zwłaszcza witaminy B1, B12 i kwasu foliowego),
• wypadek komunikacyjny,
• uraz okolicy głowy,
• silny wstrząs psychiczny związany z traumą,
• niedoczynność tarczycy,
• choroba Addisona,
• choroba Cushinga,
• niedoczynność przysadki,
• zatrucie metalami ciężkimi,
• zakażenia struktur mózgowia (związane z kiłą czy HIV),
• stwardnienie rozsiane,
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
• choroba Wilsona,
• niedokrwienie struktur mózgowia.

Problemy z koncentracją i pamięcią mogą pojawić się u każdej osoby, bez względu na wiek. Często do lekarza zgłaszają się pacjenci, mówiąc że nie mogą się skupić. Na zaburzenia uwagi wpływa wiele różnych czynników, takich jak ilość i jakość snu, dieta, poziom stresu czy tryb życia.

Otumanienie, brak koncentracji nie stanowią powodu do niepokoju, o ile pojawiają się sporadycznie, każdemu może zdarzyć się zapomnieć, gdzie leżały klucze lub nie kupić wszystkich potrzebnych produktów w sklepie.

Poważniejszy problem jest wtedy, gdy brak koncentracji, rozkojarzenie, zapominanie powtarza się często i ma negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie. Brak skupienia może źle oddziaływać zarówno na życie zawodowe, jak i prywatne. Sprawia, że prozaiczne czynności zajmują znacznie więcej czasu, a wykonane zadania są gorszej jakości. Problem z zapamiętywaniem oddziałuje na wiele sfer - zapominamy o ważnych datach, konieczności zrobienia zakupów czy wizycie u fryzjera.

Problemy z koncentracją u dorosłych mogą zmniejszyć proste ćwiczenia, które jednocześnie są świetną propozycją spędzenia wolnego czasu:

• układanie puzzli - wymaga długotrwałego skupiania uwagi,
• rozwiązywanie zadań matematycznych - ćwiczenie, które doskonali umiejętności i wspomaga koncentrację myśli,
• szukanie różnic między obrazkami - wartościowe zadanie idealne dla osób w każdym wieku,
• rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek - poszerza wiedzę i zasób słownictwa, pomaga w przypadku problemów z wysławianiem się i pamięcią, a także zaburzeń koncentracji uwagi,
• gra memory - odnajdywanie par zmusza mózg do wzmożonej pracy i zapamiętywania,
• powtarzanie wierszy, piosenek lub rymowanek - to idealne ćwiczenie w przypadku problemów z nauką i zapamiętywaniem, szczególnie gdy wybierzemy do nauki swoją ulubioną piosenkę.

Wśród przyczyn braku koncentracji i przyczyn rozkojarzenia wymienia się niezdrowy styl życia oraz dietę. Okazuje się, że problemy z myśleniem w wielu przypadkach są spowodowane czynnikami, na które mamy ogromny wpływ.

To, co jemy, ma ogromny wpływ na zdrowie, układ nerwowy i pracę mózgu. W codziennym jadłospisie nie powinno zabraknąć węglowodanów złożonych, nienasyconych kwasów tłuszczowych i świeżych warzyw.

Do menu warto dodać owoce jagodowe, ponieważ mają pozytywny wpływ na pamięć, gorzką czekoladę, siemię lniane i jaja. Warto sięgać także po ziołowe napary z melisy, żeń-szenia i miłorzębu japońskiego.

Objawy zaburzeń koncentracji zmniejszy również regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ta wykonywana na świeżym powietrzu. Świetnie sprawdzą się spacery, bieganie, pływanie, aerobik czy taniec.

Pustka w głowie, brak koncentracji, często zamyślanie się i problemy z logicznym myśleniem to jedne z objawów niedoboru witamin i składników mineralnych. Uzupełnienie braków może znacząco zmniejszyć problemy z myśleniem, mową i pamięcią. Substancje korzystne dla pracy mózgu to:

• cynk,
• miedź,
• magnez,
• potas,
• żelazo,
• witaminy z grupy B,
• witamina C,
• witamina D,
• kwasy omega-3,
• koenzym Q10,
• żeń-szeń,
• lecytyna.

Rozkojarzenie, brak koncentracji, problemy ze skupieniem uwagi mogą wynikać z nadmiaru obowiązków, życia w biegu, zbyt wysokiego poziomu stresu i braku czasu na odpoczynek.

Techniki relaksacyjne i medytacja skutecznie wyciszają, redukują napięcie, dotleniają organizm, rozluźniają mięśnie i ułatwiają zasypianie. Zmniejszenie stresu i poprawa jakości snu mogą być prawdziwym lekarstwem na zmęczenie, brak koncentracji i problemy z pamięcią.

Wskazane jest wykonanie przesiewowych testów w kierunku zaburzeń pamięci: krótkiej skali oceny stanu psychicznego (ang. Mini Mental State Examination, MMSE) oraz test rysowania zegara. Wskazane jest również wykonanie badania neuropsychologicznego.

Należy pamiętać, że wystąpienie problemów z pamięcią zawsze powinno budzić pewien niepokój. Osoba cierpiąca na problemy z pamięcią powinna być regularnie poddawana kontroli, u niektórych osób bowiem zmiany te cofają się, u niektórych pozostają stabilne, a u części dochodzi do rozwoju otępienia.

Co najmniej raz na rok powinno być wykonywane badanie neuropsychologiczne, a także okresowo powinno być wykonane badanie neuroobrazowe (rezonans magnetyczny głowy lub tomografia komputerowa).

W przypadku wystąpienia problemów z pamięcią u osób starszych wskazane są treningi pamięci oraz programy psychoedukacyjne, a w razie rozwoju otępienia włączenie odpowiedniego leczenia.

Istotnym elementem profilaktyki zaburzeń pamięci i koncentracji są ćwiczenia aktywizujące, rozwiązywanie krzyżówek, umiarkowana aktywność fizyczna oraz aktywność w grupach społecznych oraz na zajęciach edukacyjnych. Sprzyja to ćwiczeniu pamięci i koncentracji oraz mobilizuje do pracy.

Jak leczyć problemy z koncentracją? Problemy z logicznym myśleniem, zaburzenia pamięci i koncentracji mogą wynikać z wielu różnych przyczyn. Podstawą jest znalezienie źródła problemu z pomocą lekarza internisty, neurologa, endokrynologa lub psychiatry.

Problemy z pamięcią mogą być leczone na wiele różnych sposobów, ale techniki te są dostosowywane indywidualnie dla każdego pacjenta. Ważne jest także monitorowanie postępów przez specjalistę, sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia i uzupełnienie niedoborów witamin.

Źródła

1. Problemy z pamięcią
2. Krzyżowski J. Psychogeriatria, Medyk, Warszawa 2004, ISBN 83-87340-89-8
3. Leszek J. Choroby otępienne - teoria i praktyka, Continuo, Wrocław 2003, ISBN 8386682-98-1
4. Prusiński A. Neurogeriatria - praktyczne problemy neurologii w wieku podeszłym, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-24-6