Kłopoty z pamięcią mogą wystąpić w każdym okresie życia, jednak w wieku starszym, czyli po 65. roku życia, występują znacznie częściej i mogą być początkiem otępienia. Istotne jest więc, czy występujące problemy z pamięcią są normą i etapem starzenia, czy początkiem choroby, w której należy wdrożyć leczenie. Pamięć razem z myśleniem, procesami postrzegania, funkcjami językowymi oraz funkcjami wzrokowo-przestrzennymi wchodzą w skład funkcji poznawczych, które wraz z wiekiem ulegają pogorszeniu.
1. Zaburzenia funkcji poznawczych
Zaburzenia funkcji poznawczych dzielą się na:
- łagodne,
- umiarkowane,
- głębokie.
Podziału tego dokonuje się na podstawie przeprowadzonych testów psychologicznych. Łagodne zaburzenia poznawcze występują u 15-30% osób po 60. roku życia, a u 6-25% osób z tej grupy rozwija się otępienie, czyli choroba wymagająca leczenia. Nieznane są przyczyny, które doprowadzają do rozwoju choroby.
2. Przyczyny pogorszenia się pamięci i koncentracji
Najczęstszymi przyczynami skarg na zaburzenia pamięci w wieku podeszłym są fizjologiczne pogorszenie funkcji poznawczych i sytuacja psychospołeczna (izolacja społeczna, obniżenie statusu ekonomicznego, śmierć współmałżonka, zmiana miejsca zamieszkania, zaburzenia psychiczne wieku podeszłego).
Dla sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie niezbędna jest pamięć. To najważniejsza funkcja mózgu, więc bez niej egzystowanie w środowisku zewnętrznym...
Podstawowym problemem jest pogorszenie pamięci – zgłaszane przez chorego lub przez jego rodzinę. Skargi dotyczą przede wszystkim kłopotów z pamięcią w codziennych sytuacjach życiowych – zapominanie nazwisk, numerów telefonów, listy zakupów, gubienie przedmiotów. Ważne jest zobiektywizowanie, czy występują zaburzenia pamięci, czy podaje je również rodzina, czy jest to jedynie subiektywne odczucie chorego – w tym celu wykonuje się testy przesiewowe oraz badanie neuropsychologiczne. Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy kłopoty z pamięcią zakłócają codzienną aktywność. Ważne jest również, jak długo trwają i jak postępują.
Niektóre choroby mogą doprowadzić do występowania problemów z pamięcią: depresja, inne choroby psychiczne, przymglenia lub zaburzenia świadomości oraz niektóre stosowane leki, infekcje bakteryjne i wirusowe, niedokrwistość, zespoły niedoborowe (witamina B12 i kwas foliowy).
3. Badania kontrolne w zaburzeniach pamięci
Wskazane jest wykonanie przesiewowych testów w kierunku zaburzeń pamięci: krótkiej skali oceny stanu psychicznego (ang. Mini Mental State Examination, MMSE) oraz test rysowania zegara. Wskazane jest również wykonanie badania neuropsychologicznego.
Należy pamiętać, że wystąpienie problemów z pamięcią zawsze powinno budzić pewien niepokój. Osoba cierpiąca na problemy z pamięcią powinna być regularnie poddawana kontroli, bowiem u niektórych osób zmiany te cofają się, u niektórych pozostają stabilne, a u części dochodzi do rozwoju otępienia. Co najmniej raz na rok powinno być wykonywane badanie neuropsychologiczne, a także okresowo powinno być wykonane badanie neuroobrazowe (rezonans magnetyczny głowy lub tomografia komputerowa głowy). W przypadku wystąpienia problemów z pamięcią u osób starszych wskazane są treningi pamięci oraz programy psychoedukacyjne, a w razie rozwoju otępienia włączenie odpowiedniego leczenia. Istotnym elementem profilaktyki zaburzeń pamięci i koncentracji są ćwiczenia aktywizujące, rozwiązywanie krzyżówek, umiarkowana aktywność fizyczna oraz aktywność w grupach społecznych oraz na zajęciach edukacyjnych. Sprzyja to ćwiczeniu pamięci i koncentracji oraz mobilizuje do pracy.
Bibliografia
- Krzyżowski J. Psychogeriatria, Medyk, Warszawa 2004, ISBN 83-87340-89-8
- Leszek J. Choroby otępienne - teoria i praktyka, Continuo, Wrocław 2003, ISBN 8386682-98-1
- Prusiński A. Neurogeriatria - praktyczne problemy neurologii w wieku podeszłym, Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-24-6
