Jak zmieniła się polska otolaryngologia na przestrzeni ostatnich 25 lat? Wyjaśnia prof. Henryk Skarżyński
Dzięki niemu tysiące osób - słyszą. Tylko osoby, które cierpiały, chociaż na częściowy niedosłuch, są sobie w stanie wyobrazić, jakie to ma znaczenie i jak bardzo wpływa na jakość życia. Wielu nazywa go światowym rekordzistą w leczeniu słuchu i nie ma w tym przesady. Prof. Henryk Skarżyński jest pionierem, jeśli chodzi o wiele zabiegów otolaryngologicznych. To dzięki niemu Polska przoduje na świecie w liczbie operacji poprawiających słuch.
1. Polska stała się światowym liderem w zakresie otolaryngologii
W rozmowie z WP abcZdrowie prof. Henryk Skarżyński opowiada o największych osiągnięciach w zakresie otolaryglogii z ostatnich lat i terapiach, które pomogą w przyszłości najstarszym pacjentom cierpiącym na częściową głuchotę.
Katarzyna Grzęda-Łozikca, WP abcZdrowie: Jakie wydarzenia uważa pan profesor za najważniejsze, przełomowe, jeśli chodzi o polską otolaryngologię w ciągu ostatniego ćwierćwiecza?
Prof. dr hab. n. med. Henryk Skarżyński, otochirurg, spec. otolaryngologii ogólnej, dziecięcej, audiologii i foniatrii, twórca Światowego Centrum Słuchu:
Ostatnie 25 lat działalności w szeroko rozumianej otorynolaryngologii obejmuje kilka przełomowych osiągnięć naukowych, klinicznych, dydaktycznych i organizacyjnych. Wszystkie mają zasięg światowy. W 1996 r. powstał resortowy Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu. Jego sercem jest Światowe Centrum Słuchu – największy w skali międzynarodowej ośrodek naukowy, kliniczny i dydaktyczny, w którym od 2003 r. wykonywanych jest najwięcej w świecie operacji poprawiających słuch, który wybudowaliśmy od podstaw.
W Centrum przeprowadzono wiele pionierskich operacji przy zastosowaniu najnowszych rozwiązań technologicznych, do których Polacy mają dostęp jako pierwsi lub jedni z pierwszych na świecie. W tym ośrodku po raz pierwszy na świecie od 1997 r. uruchomiłem program leczenia częściowej głuchoty zachowując resztki naturalnego słuchu. Następnie wykonałem odpowiednio w 2002 r. i 2004 r. pierwsze w świecie operacje wszczepienia implantów ślimakowych w leczeniu tych schorzeń słuchu z zachowaniem dobrego słuchu w zakresie niższych częstoltliwości u dorosłych i u dzieci. Program został uznany za przełomowe osiągnięcie w rozwoju nowych technologii implantów, uzyskał m.in. Nagrodę Prezydenta RP, wiele wyróżnień na wszystkich kontynentach oraz jest uznany za jedno z 34 największych osiągnięć polskiej nauki w ostatnim 100-leciu.
W 2007 r. w Światowym Centrum Słuchu uruchomiłem największy międzynarodowy program dydaktyczny "Window Approach Workshop", w ramach którego ponad 4000 naukowców ze wszystkich kontynentów wzięło udział w ponad 1200 operacji pokazowych "na żywo" i odbyło trening otochirurgiczny w najnowszym centrum symulacji technik operacyjnych.
Uzupełnieniem tych osiągnięć było uruchomienie pierwszej w świecie Krajowej Sieci Teleaudiologii, stworzonej dla zapewnienia opieki specjalistycznej podczas rehabilitacji tysięcy osób, którym wszczepiono implanty ślimakowe. Za to pionierskie osiągnięcie organizacyjne otrzymaliśmy główną nagrodę XXI wieku w konkursie Computerworld w Waszyngtonie w 2010 r. i główną nagrodę w Światowym Konkursie Prix Galien w Monte Carlo w 2014 r.
To właśnie w Kajetanach wykonaliście pierwszą w świecie operację wszczepienia implantu ślimakowego u dziecka z częściową głuchotą. Ile czasu minęło od tego zabiegu?
Pierwszą w świecie operację u dziecka z częściową głuchota przeprowadziłem w 2004 r., poprzedziły ją pierwsze w świecie operacje u dorosłych i pierwsze operacje zachowania resztek przedoperacyjnego słuchu oraz struktury ucha wewnętrznego. Ale w tym zakresie jeszcze większym i najnowszym w skali światowej osiągnięciem było uzyskanie w 2014 r. u dzieci i dorosłych pierwszego słuchu elektrycznonaturalnego. Do chwili obecnej jestem jedynym otochirurgiem, który wykonał takie operacje.
Jednym słowem mamy się czym pochwalić, nie tylko na tle innych państw Europy, ale i w skali światowej...
W ostatnich 30 latach nastąpił ogromny postęp w szeroko rozumianej otolaryngologii. Największy w dziedzinie otochirurgii, gdzie jestem autorem wielu przełomowych osiągnięć naukowych, klinicznych, dydaktycznych i organizacyjnych. W każdym z wymienionych obszarów mogę przytoczyć dziesiątki przykładów pionierskich w skali światowej operacji, całych programów, wynalazków, produktów zastosowanych w praktyce klinicznej. Jeżeli do tej jakości najnowszych rozwiązań dodamy fakt, że Polacy mają jako pierwsi lub jedni z pierwszych w świecie dostęp do najnowszych technologii w naszym ośrodku oraz że od 2003 r. wykonujemy w Światowym Centrum Słuchu najwięcej w świecie operacji poprawiających lub przywracających słuch, to potwierdzamy naszą rolę ośrodka wiodącego na arenie międzynarodowej.
W szeroko rozumianej otolaryngologii osiągnięcia ma również wiele innych ośrodków krajowych - poziom operacji rynochirurgicznych przeprowadzanych u prof. M. Rogowskiego w Białymstoku, prof. P. Stręka w Krakowie, prof. M. Misiołka w Zabrzu i kilku innych, w żadnym stopniu nie odbiega od standardów międzynarodowych. Do wymienionych już osób należy dołączyć polskie osiągnięcia w zakresie onkologii laryngologicznej, w szczególności prof. W. Golusińskiego z Wielkopolskiego Centrum Onkologii i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, w tym pionierskie zastosowanie w naszym kraju technik robotowych w operacjach onkologicznych twarzoczaszki i szyi.
A jakie zmiany zaszły w ostatnich latach w leczeniu słuchu z punktu widzenia pacjentów, tzn. co daje się teraz leczyć, co kiedyś wydawało się niemożliwe?
Zmieniło się bardzo dużo. Dziś w zakresie wrodzonych i nabytych wad słuchu mogę powiedzieć, że możemy pomóc prawie każdemu. To odważne stwierdzenie, ale są realne możliwości. Pewną niewiadomą jest tylko, czy pacjent będzie mógł z tych rozwiązań efektywnie korzystać. Możemy wszczepić implant ślimakowy 40-latkowi głuchemu od urodzenia, ale nie wiemy, czy będzie on miał, dzięki uzyskanej informacji słuchowej, siłę i motywację, by nauczyć się nie tylko słyszeć, ale i mówić. Mam takie przykłady w swoim dorobku klinicznym, ale nie zawsze się to udaje.
Dziś dzięki pracy mojego zespołu jesteśmy w stanie również poprawiać, modelować głos. To niezwykle ważne osiągnięcie, dzięki któremu można wrócić do zawodu, gdzie głos jest bardzo ważny lub jest wręcz jego podstawą. W zakresie rynochirurgii nowoczesne optyki i narzędzia pozwalają na zachowanie funkcji nosa i zatok obocznych. Unikamy destrukcyjnych operacji. Zachowujemy u pacjentów swobodę oddychania przez nos, likwidujemy skutecznie ogniska infekcji. Wraz z onkologami w naszej specjalności, chirurdzy z dużym powodzeniem wdrażają programy operacji oszczędzających w obrębie głowy i szyi, w tym w obrębie trudnodostępnego obszaru podstawy czaszki. Podsumowując postęp w mojej dziedzinie medycyny jest olbrzymi.
Jaka technologia może w najbliższych latach zrewolucjonizować leczenie słuchu? Jest jakaś terapia, z którą wiąże profesor duże nadzieje?
W odniesieniu do otochirurgii taką technologią było połączenie stymulacji elektrycznej nieczynnej części ucha wewnętrznego za pośrednictwem implantu z naturalną stymulacją akustyczną, jaką zachował pacjent w słyszącej części ucha. Zacząłem ją realizować w 1997 r., wtedy zaprezentowałem ją w Nowym Jorku, a jedenaście lat później na europejskiej konferencji w Warszawie przedstawiłem pełną koncepcję wraz z wynikami ponad 1000 operacji.
W praktyce oznacza to, że implanty ślimakowe, które w ciągu ostatnich 50 lat zastosowano u kilkustet tysięcy osób na świecie z całkowitą głuchotą, znalazły zastosowanie również u dziesiątków milionów pacjentów z poważnymi zaburzeniami słuchu o typie częściowej głuchoty. To problem szczególnie często spotykany w wieku senioralnym. Poważne problemy w tej grupie starzejących się społeczeństw ma ok. trzy czwarte populacji. Moja procedura chirurgiczna wg Skarżyńskiego daje im szanse na zachowanie normalnej komunikacji międzyludzkiej oraz uniknięcie izolacji dla tak wielkiej, stale rosnącej w starzejących się społeczeństwach, liczby ludzi z częściową głuchotą.
Czy jest jakiś pacjent, którego zapamiętał pan w szczególny sposób?
Zoperowałem ponad 200 tys. osób, trudno pamiętać coś wyjątkowego, bo tych najbardziej szczególnych są nie setki, ale tysiące. Szczególnie odnoszę się do grupy pacjentów, którzy urodzili się głusi lub stracili słuch po urodzeniu. Bardzo wielu z nich nie tylko weszło lub wróciło do świata dźwięku, ale nawet rozwija swoje umiejętności artystyczne – muzyczne i wokalne na poziomie amatorskim lub zawodowym.
Wielu z moich pacjentów z kraju i zagranicy wzięło udział w 5 edycjach Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłych "Ślimakowe Rytmy". Grali i śpiewali sami, wykonywali różne utwory z mistrzami fortepianu, skrzypiec, perkusji i innych instrumentów. Część z nich profesjonalnie gra w musicalu, do którego napisałem libretto – "Przerwana cisza". Z częścią występowałem na specjalnych sesjach Parlamentu Europejskiego w Brukseli. To prawdziwi ambasadorzy moich i naszych osiągnięć naukowych i klinicznych.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
