Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Karolina Dębska

Rak piersi a ciąża - rozpoznanie, diagnostyka, leczenie

Avatar placeholder
13.07.2021 12:57
Rak piersi a ciąża
Rak piersi a ciąża (Zdjęcie kobiety / Shutterstock)

Rak piersi związany z ciążą to nowotwór rozpoznany w trakcie ciąży, w pierwszym roku po jej ukończeniu bądź w trakcie trwania laktacji. Jest to drugi, po raku szyjki macicy nowotwór rozpoznawany u ciężarnych. Stanowi około 3 procent wszystkich nowotworów sutka. Częstość jego występowania wynosi 1-3 na 10 000 ciąż. Można spodziewać się wzrostu ilości występowania przypadków raka piersi związanego z ciąża, czego powodem jest tendencja do opóźnionego macierzyństwa oraz występowanie przypadków nowotworzenia u coraz młodszych pacjentek.

spis treści

1. Rozpoznawanie raka piersi w ciąży

Rozpoznanie nowotworu piersi w czasie ciąży bądź laktacji może dostarczyć lekarzowi klinicyście wielu trudności. Jest to związane głównie z dużą dynamiką zmian fizjologicznych zachodzących w gruczołach piersiowych w tym okresie, jak również z koncentracją uwagi zarówno lekarza, jak i przyszłej matki na rozwijającym się płodzie. Objawem mogącym sugerować rozwój raka w czasie laktacji może być tzw. milk rejection syndrom - niechęć do ssania chorej piersi przez dziecko.

2. Badania raka piersi

Lekarz zbierający wywiad powinien uzyskać szczegółowe informacje na temat: pierwszej miesiączki, liczby porodów, poronień, wieku pierwszego porodu, stosowania środków hormonalnych, przebytych chorób piersi oraz jak najdokładniejsze dane na temat chorób piersi występujących w rodzinie.

Zobacz film: "Guzy miednicy mniejszej"

Wszystkie kobiety powinny przeprowadzać samobadanie piersi w czasie ciąży i laktacji. Lekarz powinien zbadać pirsi pod kątem raka piersi we wczesnym okresie ciąży, wskazane jest również, aby ten sam lekarz zbadał piersi po porodzie u kobiety, która nie karmi. Położnik powinien niezwłocznie zbadać piersi w każdym momencie połogu, jeżeli występują jakieś objawy ze strony piersi.

3. Diagnostyka raka piersi

Każda zmiana w gruczole sutkowym lub w dole pachowym, podejrzana klinicznie lub przewlekle się utrzymująca, wymaga wykonania badań obrazowych oraz - jeżeli te badania nie wskażą na jej niezłośliwy charakter - biopsji.

U kobiet ciężarnych badaniem z wyboru jest sonomammografia - ultrasonograficzna ocena gruczołów piersiowych. Jest to metoda całkowicie nieszkodliwa dla płodu. Podstawowa rola tego badania polega na określeniu charakteru zmian: czy są to torbiele czy guzy lite. Niestety jest to metoda o mniejszej czułości i skuteczności niż mammografia.

Co do wykonywania badania mammograficznego w okresie ciąży, zdania specjalistów są podzielone. Jest to metoda o dużej czułości (80-90%) i swoistości (około 60%). Jednak jej stosowanie w okresie ciąży budzi wątpliwości ze względu na narażenie płodu na promieniowanie rentgenowskie. Przy prawidłowej osłonie dawka promieniowania na płód wynosi
W obecnej dobie lekarz ma do dyspozycji również badanie rezonansu magnetycznego, pozwala ono ocenić nie tylko zmiany w gruczole piersiowym, lecz także umożliwia potwierdzenie bądź wykluczenie wystąpienia przerzutów nowotworu do mózgu, czy kręgosłupa. Niestety brak jest danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania kontrastu gadolinowego oraz trudności z ułożeniem ciężarnej na brzuchu powodują, że nie jest to badanie standardowo wykonywane. Lekarz powinien wdrożyć pełną diagnostykę raka piersi tak samo pilnie, jak u kobiet nieciężarnych. Nie jest zalecane przerywanie laktacji na czas badań diagnostycznych.

4. Badania mikroskopowe w raku piersi

  • Badanie cytologiczne] - materiał do badania pobiera się podczas biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC) lub jako rozmaz wycieku z brodawki. Jeżeli guz jest niewyczuwalny palpacyjnie, biopsje przeprowadza się pod kontrolą ultrasonografii (tzw. biopsja monitorowana). Czułość i swoistość biopsji aspiracyjnej nie jest stuprocentowa.
  • Badanie histopatologiczne - materiał pobiera się z guza podczas biopsji gruboigłowej lub chirurgicznie (wówczas do badania pobiera się albo wycinek z guza albo cały guz). Jest to jedyne badanie pozwalające na postawienie pewnej diagnozy i rozpoznanie raka piersi. Ryzyko utworzenia przetoki mlecznej po takiej interwencji jest niewielkie. Żeby uniknąć błędnej interpretacji oraz fałszywie ujemnych rozpoznań zaleca się przeprowadzenie dodatkowej konsultacji preparatów histologicznych w ośrodku onkologicznym.

5. Ocena stopnia zaawansowania raka piersi

Ocena stopnia zaawansowania raka sutka w czasie ciąży polega na wykonaniu radiogramu klatki piersiowej (z odpowiednią osłoną brzucha), USG brzucha (wątroby) oraz badania rezonansu magnetycznego (bez kontrastu) w celu wykluczenia przerzutów w kręgosłupie. W okresie ciąży nie zaleca się wykonywania tomografii komputerowej i scyntygrafii kośćca z uwagi na zbyt dużą dawkę promieniowania.

6. Leczenie raka piersi

Leczenie raka piersi związanego z ciążą prowadzi się według zasad obowiązujących przy leczeniu pacjentek nieciężarnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa dziecka. Lekarz powinien poinformować pacjentkę o wpływie leczenia na organizm jej i dziecka. Przyszła matka powinna zostać poinformowana, o tym że zakończenie ciąży nie ma wpływu na rokowanie, jak również o tym, że wynikiem leczenia może być przedwczesna menopauza, szczególnie u kobiet powyżej 30 roku życia.

Zasadniczym leczeniem u kobiet ciężarnych jest zmodyfikowana radykalna amputacja piersi według metody Maddena. Polega ona na usunięciu gruczołu piersiowego wraz z powięzią mięśnia piersiowego większego i węzłami chłonnymi pachowymi. Pozwala to na rezygnację z radioterapii, która u kobiet ciężarnych jest przeciwwskazana. Operację można wykonać w każdym trymestrze ciąży przy minimalnym ryzyku dla płodu. Można także rozważyć opóźnienie zabiegu do 12 tygodnia ciąży, bowiem ryzyko samoistnego poronienia jest największe w pierwszym trymestrze. Podczas operacji należy w odpowiedni sposób monitorować stan płodu. W czasie ciąży nie jest wskazane wykonywanie zabiegów oszczędzających, gdyż po tego typu operacjach wskazane jest naświetlanie gruczołu piersiowego. Napromienianie należy opóźnić do rozwiązania ciąży.

Leczenie systemowe (chemioterapia): ogólna częstość występowania wad wrodzonych wskutek stosowania leków cytotoksycznych wynosi około 3%. Ryzyko działania teratogennego zależy między innymi od wieku ciążowego oraz rodzaju przyjmowanego leku. Ryzyko powstania wad wrodzonych w następstwie chemioterapii w pierwszym trymestrze waha się w zakresie 10-20%. W drugim i trzecim trymestrze zmniejsza się do około 1,3%. Jeżeli planuje się utrzymanie ciąży, nie należy stosować metotreksatu w pierwszym trymestrze, ponieważ lek ten często powoduje poronienie, a także może doprowadzić do powstania zespołu wad wrodzonych.

7. Monitorowanie ciąży

Monitorowanie ciąży w przypadku raka sutka nie różni się od standardowego sposobu monitorowania ciąży. Przed rozpoczęciem chemioterapii należy wykonać USG płodu, aby ocenić, czy jego rozwój przebiega prawidłowo, oraz ustalić wiek ciążowy. Ocenę wzrostu płodu powtarza się przed każdym kolejnym cyklem chemioterapii. W razie opóźnienia wzrostu, wystąpienia małowodzia lub ciężkiej niedokrwistości matki trzeba przeprowadzić ultrasonograficzną ocenę naczyń pępowinowych (z wykorzystaniem techniki doplerowskiej).

8. Ustalenie terminu porodu

U kobiet, u których zdiagnozowano raka piersi w czasie ciąży można sprowokować poród lub rozwiązać ciążę za pomocą cięcia cesarskiego wówczas, gdy płód osiągnął dostateczną dojrzałość. Termin porodu można wybrać w zależności od wymogów leczenia. Jeżeli po porodzie planujemy włączyć u kobiety chemioterapię, wówczas korzystniejszym sposobem rozwiązania ciąży jest poród siłami natury, gdyż niesie on ze sobą mniejsze rzyko powikłań, a co za tym idzie mniejsze ryzyko opóźnienia wdrożenia leczenia. Ryzyko obecności przerzutów w łożysku jest małe, niemniej jednak odpowiednie preparaty muszą zostać poddane badaniu histologicznemu.

Poród powinien się odbyć około trzy tygodnie po podaniu ostatniej dawki chemioterapii z udziałem antracyklin (ryzyko neutropenii u matki i dziecka jest wówczas małe). Należy także sprawdzić, czy liczba płytek krwi nie powoduje zagrożenia krwawieniem. W razie kontynuowania chemioterapii po porodzie, matka nie może karmić dziecka piersią, bowiem większość leków cytotoksycznych i hormonalnych przedostaje się do mleka.

9. Wpływ chemioterapii na noworodka

Wczesne, odwracalne następstwa chemioterapii podczas ciąży, obserwowane u noworodka to: niedokrwistość, neutropenia i łysienie.

Ciężarnym chorującym na raka sutka oraz ich rodzinom należy zapewnić pomoc psychologiczną podczas trwania leczenia oraz porodu. Należy wspomagać chorą i jej partnera, aby umożliwić im całkowite zrozumienie charakteru i konsekwencji leczenia przeciwnowotworowego.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze