WHO informuje o dwóch nowych zgonach na małpią ospę. Dla kogo wirus stanowi największe zagrożenie?
Światowa Organizacja Zdrowia poinformowała o dwóch nowych zgonach z powodu wirusa małpiej ospy. Eksperci alarmują, że wykryto go już w 58 krajach świata, a 80 proc. zachorowań odnotowano w Europie. Dla kogo wirus nie stanowi większego zagrożenia, a kto jest najbardziej narażony na ciężki przebieg choroby i zgon?
1. Kim jest statystyczny pacjent z małpią ospą?
Małpia ospa jest odzwierzęcą chorobą zakaźną, która rozprzestrzenia się po całym świecie. Choroba jest przenoszona z człowieka na człowieka przez bliski kontakt ze skórą zakażonego, z płynami ustrojowymi, skażonym materiałem lub za pośrednictwem kropelek wykrztuszanych z dróg oddechowych. W Afryce, gdzie wirus małpiej ospy występuje endemicznie, głównym źródłem tej choroby były do tej pory przede wszystkim małe gryzonie.
Z najnowszych informacji udostępnionych przez WHO wynika, że liczba przypadków wirusa małpiej ospy na świecie wzrosła do 6027 osób. Większość z nich, bo aż 80 proc., została zgłoszona w Europie. Jednak wszystkie przypadki śmiertelne zostały odnotowane w Afryce. Do tej pory z powodu rozprzestrzeniania się tego patogenu łącznie zmarło troje ludzi. Analiza dowiodła również, że ponad 99 proc. zachorowań, w których podana była płeć, dotyczyło mężczyzn.
Podobne wnioski płyną z badań opublikowanych na łamach "The Lancet Infectious Diseases", w których udział wzięło 54 pacjentów z małpią ospą. Zgłosili się oni do poradni zdrowia seksualnego w Londynie pomiędzy 14 a 25 maja 2022 roku. Wynika z nich, że statystyczny pacjent leczony na małpią ospę ma 41 lat. 70 proc. to mężczyźni rasy białej, deklarujący uprawianie seksu z innymi mężczyznami. 24 proc. to osoby, u których stwierdzono zakażenie wirusem HIV. Jedna czwarta pacjentów miała współistniejącą chorobę przenoszoną drogą płciową.
Z badań wynika, że około 18 proc. zakażonych nie miało żadnych symptomów wskazujących na infekcję. U pozostałych osób wśród najczęściej opisywanych objawów można wyróżnić:
zmiany skórne w okolicach genitaliów i odbytu - 94 proc.;
wysypkę obejmującą więcej niż jedno miejsce na ciele - 89 proc.;
zmęczenie lub senność - 67 proc.;
gorączkę - 57 proc.;
powiększenie węzłów chłonnych - 55 proc.;
zmiany w obrębie jamy ustnej i gardła - 7 proc.
2. Kto jest najbardziej narażony na ciężki przebieg małpiej ospy?
Choć mogłoby się wydać, że skoro wirus małpiej ospy częściej diagnozuje się u mężczyzn w średnim wieku, to będą oni jednocześnie grupą bardziej narażoną na ciężki przebieg choroby. Nic bardziej mylnego. Okazuje się, że grupy ryzyka są takie same jak w przypadku innych chorób wywołanych wirusami.
- Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to, kto jest najbardziej narażony na ciężki przebieg małpiej ospy, ponieważ nie dysponujemy szczegółowymi danymi na ten temat. Z tego co wiem, są to jednak głównie osoby z wielochorobowością, a zwłaszcza te, które przyjmują leki immunosupresyjne. Są to więc osoby z chorobami autoimmunologicznymi (toczeń rumieniowaty układowy), nowotworowymi (m.in. z białaczką czy chłoniakami) alergicznymi (egzema), a także te po transplantacji narządów. Małpia ospa może okazać się także śmiertelna dla seniorów, którzy z racji wieku mają słabszy układ immunologiczny i zmagają się z różnymi przewlekłymi schorzeniami – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych i kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych, Hepatologii i Transplantacji Wątroby w Szczecinie.
Naukowcy przypominają jednak, aby nie utożsamiać wirusa małpiej ospy z chorobą, która rozprzestrzenia się jedynie wśród homoseksualistów. To narracja krzywdząca i stwarzająca iluzoryczne bezpieczeństwo wśród osób heteroseksualnych.
- W przypadku małpiej ospy wciąż mamy wiele niejasności epidemiologicznych. Środowiska najbardziej narażone na zakażenie i ciężki przebieg choroby nie są dokładnie rozpoznane, dlatego nie wskazywałabym jednoznacznie mężczyzn homoseksualnych jako grupy najbardziej narażonej – dodaje ekspertka.
Prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku podkreśla, że nierzadko zdarza się, że wirus małpiej ospy bywa przenoszony przez osobę zakażoną z zewnątrz do rodziny, co wiąże się z dużym niebezpieczeństwem także dla dzieci i kobiet w ciąży.
- To także osoby z upośledzoną odpornością, które są narażone na wszelkie infekcje wirusowe, na które nie mamy bezpośredniego leku. Szczególny kłopot jest w przypadku ciężarnych, ponieważ nie wiemy, jak wiremia (pojawienie się wirusa we krwi) może oddziaływać na płód. Nie wiemy, czy nie jest tak, jak w przypadku różyczki, że wirus może się w nim bezkarnie mnożyć. Płód jest miejscem immunologicznie zmienionym i jeśli wirus się tam dostanie, może powodować wady wrodzone i różne uszkodzenia w narządach węwnętrznych – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Zajkowska.
3. Jakie mogą być powikłania po małpiej ospie?
Ekspertka dodaje, że nie ma jeszcze danych wskazujących na to, jakie mogą być powikłania małpiej ospy u osób narażonych na ciężki przebieg choroby, niemniej należy przypuszczać, że są one poważne.
- Analogicznie do innych chorób wirusowych, takich jak np. półpasiec (półpasiec jest chorobą, którą powoduje wirus VZV odpowiedzialny również za ospę wietrzną - przyp.red.), możemy przypuszczać, że rozsiew wirusa u osób immunoniekompetentnych przyjmujących leczenie biologiczne czy immunosupresyjne bywa nieporównywalnie bardziej masywny niż u osoby, która takich leków nie przyjmuje. Ciężkie postacie tej choroby to półpasiec krwotoczny (czyli bąbelki z krwawym płynem, w miejscu których pozostają blizny) i półpasiec zgorzelinowy (pozostawia trudne do gojenia wrzody i szorstkie blizny) – tłumaczy lekarka.
Aby uniknąć zarażenia małpią ospą, prof. Zajkowska zaleca przede wszystkim izolowanie się od osób zakażonych. Osoby, które zauważą u siebie objawy grypopodobne wraz z wykwitami skórnymi, powinny zaś nosić maseczki oraz czym prędzej udać się do lekarza.
Warto też pamiętać, że w Polsce osoby, które urodziły się przed latami 80., były szczepione przeciwko ospie prawdziwej, więc powinny być chronione przed wirusem małpiej ospy. Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej, która była wykorzystywana do szczepień populacyjnych w około 85-90 proc. skutecznie chroni również przed zakażeniem wirusem małpiej ospy.
Katarzyna Gałązkiewicz, dzienniarka Wirtualnej Polski
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
