Zakrzepy po szczepionce na COVID-19. Naukowcy podają możliwą przyczynę
Naukowcy z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie poinformowali, że możliwą przyczyną występowania zakrzepów po szczepionkach przeciwko COVID-19 są wektory adenowirusa obecne w preparatach AstraZeneca i Johnson & Johnson. Badacze podejrzewają, że przenikają one do jąder komórkowych i są błędnie odczytywane, przez co dochodzi do rzadkich epizodów zakrzepowo-zatorowych.
1. Jaka jest przyczyna powstawania zakrzepów poszczepiennych?
Badacze z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie podkreślają, że analizowany przez nich problem dotyczy tylko szczepionek wektorowych, w których nośnikami wywołującymi reakcję immunologiczną białka kolca (białka S) są adenowirusy. W Unii Europejskiej dopuszczonymi preparatami wykorzystującymi ten mechanizm są szczepionki koncernów AstraZeneca i Johnson & Johnson.
Niemieccy naukowcy uważają, że po szczepionkach wektorowych dochodzi do rzadkich przypadków zakrzepów, ponieważ część adenowirusów przedostaje się do jąder komórkowych, gdzie niektóre białka koronawirusa mogą zostać błędnie odczytane. Dodają, że powstałe w ten sposób białka mogą przypuszczalnie wywołać zaburzenia krzepnięcia krwi u niezwykle małej liczby osób (statystycznie zakrzepica po szczepionce dotyka ok. 5 przypadków na milion szczepień).
- Musi być jakaś przyczyna, która sprawia, że dochodzi do wystąpienia sytuacji analogicznej do tej występującej po podaniu heparyn drobnocząsteczkowych. Tłumaczenie epizodów zakrzepowo-zatorowych wektorem obecnym w szczepionce i pokazywanie różnicy między preparatami wektorowymi a niewektorowymi jest logiczne - komentuje doniesienia niemieckich naukowców prof. Łukasz Paluch, flebolog.
Co więcej, Niemcy twierdzą, że wiedzą, jak zmodyfikować szczepionki wektorowe, aby jeszcze bardziej zminimalizować ryzyko powstawania zakrzepów.
- To, że mechanizm szczepionki może zostać zmieniony, to prawda, ale pojawia się pytanie, jak organizm zareaguje na tę modyfikację. To czy takie modyfikacje zostaną w ogóle wprowadzone, to się dopiero okaże. Podkreślam, że po szczepionkach, które są obecnie stosowane, ryzyko zakrzepicy jest mniejsze niż 1 proc. - zauważa dr Paluch.
Ustalenia niemieckich naukowców są jedną z hipotez, niezbadaną jeszcze przez innych ekspertów. Publikacja badaczy z Frankfurtu została opublikowana w środę 26 maja na portalu Research Square, który gromadzi niezrecenzowane jeszcze artykuły naukowe.
2. Zakrzepica wywołana małopłytkowością
Naukowcy proponują, by nazywać reakcję wywołaną przez szczepionkę: immunologiczną trombocytopenią (VITT). Mechanizm powikłań odnotowanych po szczepieniu AstraZeneką jest zupełnie inny niż w przypadku typowych zakrzepic.
Jak tłumaczy prof. Łukasz Paluch, do zakrzepic wywołanych szczepionką na COVID-19 może dochodzić w wyniku dwóch mechanizmów. Pierwszy jest efektem wspomnianej wcześniej małopłytkowości.
- Pierwszy mechanizm to taka sytuacja, która jest nam znana z podawania heparyn drobnocząsteczkowych. Jest to proces autoimmunologiczny. Nasz organizm rozpoznaje tak jakby element i szczepionki, i śródbłonka, czyli warstwy wewnętrznej naczynia. Powoduje tworzenie specyficznych przeciwciał przeciwko tym czynnikom i dochodzi do tworzenia się kompleksów czy też agregatów. Nasz organizm tak jakby niszczy i szczepionkę, elementy, przeciwko którym się szczepimy, i płytki krwi. Następnie dochodzi do małopłytkowości, czyli spada ilość płytek, a następnie do wykrzepiania, ponieważ zostaje uszkodzony śródbłonek. Jest to ta reakcja autoimmunologiczna, o której mówimy - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie ekspert.
- Jest to najczęściej zakrzepica w żyłach mózgu, w jamie brzusznej oraz zakrzepica tętnicza. W normalnych warunkach zakrzepy najczęściej pojawiają się w żyłach kończyn dolnych. A jeśli dochodzi do takich rzadkich rodzajów zakrzepicy, to najczęściej są one związane z anomalią anatomiczną. Czyli na przykład nieprawidłowym wykształceniem zatok żylnych w mózgu lub zespołem uciskowym w jamie brzusznej - precyzuje flebolog.
Zobacz także: Objawy zakrzepicy po szczepionce. Jak je poznać?
3. Triada Virchowa
Drugi mechanizm może powstawać w wyniku tzw. traidy Virchowa. Zespołu trzech czynników odpowiedzialnych za powstanie zakrzepicy żylnej.
- Zakrzepica jest to stan, w którym w wyniku pewnych czynników dochodzi do tworzenia się skrzepów. Jest tzw. triada Virchowa: uszkodzenie ściany naczynia, nadmierna krzepliwość i zaburzenie przepływu krwi. My zbieramy sobie takie punkciki i jeżeli przebijemy określoną liczbę dla danej osoby, to wtedy dochodzi do wystąpienia zakrzepicy - tłumaczy lekarz.
Prof. Paluch podkreśla, że w normalnych warunkach zakrzepica jest diagnozowana na podstawie oceny poziomu d-dimerów we krwi oraz badania ultrasonograficznego, czy próby uciskowej.
- Natomiast w przypadku podejrzenia rzadkich przypadków zakrzepicy zalecane są badania obrazujące, tomografia komputerowa z kontrastem albo badanie rezonansem magnetycznym. Obie metody pozwalają na precyzyjne określenie miejsca wystąpienia zakrzepicy - tłumaczy ekspert.
4. Komu nie podawać szczepionki wektorowej?
Specjaliści są zgodni - osobom, którym szczepionki wektorowej lepiej nie podawać, są pacjenci po przeszczepie szpiku kostnego, z chorobami nowotworowymi czy przyjmujący leki immunosupresyjne.
- Tej grupie oczywiście powinniśmy starać się podawać preparaty mRNA, jeżeli mamy taką możliwość i jeżeli obecna wiedza wskazuje, że szczepionki wektorowe wywołują częstszy stan zapalny i większe ryzyko epizodów zakrzepowo-zatorowych - podsumowuje lekarz.
Niektórzy specjaliści uważają także, że szczepionek wektorowych nie powinny przyjmować kobiety, które stosują antykoncepcję hormonalną dwuskładnikową.
- Zakrzepy czy choroby zakrzepowe znacznie częściej dotykają kobiety przyjmujące antykoncepcję doustną, niż tych stosujących jej inną formę. W związku z tym osoby, które przyjmują antykoncepcję hormonalną, nie powinny być szczepione AstraZeneką. Należałoby się także zastanowić czy osoby, których BMI przekracza wartość 28, czy osoby, które leczą się przeciwzakrzepowo, mają założone stenty (protezy naczyniowe - przyp.red.) czy rozrusznik, także nie powinny być wyodrębnione i szczepione innym preparatem - zaleca prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych.
Osoby, które mają wątpliwości względem przyjęcia szczepionki wektorowej powinny skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w celu ustalenia, czy istnieją przeciwskazania do zaszczepienia.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
