Trwa ładowanie...

Zespół jedzenia nocnego - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Avatar placeholder
31.01.2024 13:31
Zespół jedzenia nocnego to jedno z zaburzeń odżywiania.
Zespół jedzenia nocnego to jedno z zaburzeń odżywiania. (123rf)

Zespół jedzenia nocnego to zaburzenie odżywiania. Jego istotą jest to, że osoby się z nim zmagające wzmożony apetyt odczuwają nie rano, a wieczorem i w nocy. Podejrzewa się, iż NES częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, choć wyniki badań nie są jednoznaczne. Jakie są przyczyny i sposoby leczenia zaburzenia?

spis treści

1. Co to jest zespół jedzenia nocnego?

Zespół jedzenia nocnego (night eating syndrome, NES) jest zaburzeniem odżywiania dotyczącym przyjmowania pokarmu, co jest związane z rytmem dobowym. Polega na wstawaniu w nocy i jedzeniu, przy zachowanej świadomości, co skutkuje porannym brakiem apetytu. Często wiąże się z otyłością.

Inne nazwy zburzenia to zespół nocnego objadania się, syndrom nocnego jedzenia, zespół odżywiania nocnego, niekiedy także zaburzenia odżywiania związane ze snem. Zjawisko to określa się również mianem porannej anoreksji. Schorzenie należy odróżniać od objadania się na noc.

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Po raz pierwszy zaburzenie to zostało opisane w 1955 roku przez doktora Alberta Stunkarda oraz Grace i Wolff. Zespół jedzenia nocnego w klasyfikacji DSM-IV jest zaliczany do parasomnii nREM.

Etiologia NES nie została do końca wyjaśniona. Występowanie zaburzenia ma prawdopodobnie podłoże genetyczne. Nie wyklucza się kompilacji czynników genetycznych, neuroendokrynnych, emocjonalnych, społecznych oraz związanych ze stresem.

2. Objawy zespołu jedzenia nocnego

Schorzenie to występuje zarówno u osób otyłych, jak również tych o prawidłowej masie ciała. Rozpowszechnienie NES w ogólnej populacji szacuje się na 1,1-1,5%

Zespół nocnego jedzenia składa się z 3 elementów:

  • porannego jadłowstrętu, nazywanego poranną anoreksją,
  • wieczornej lub nocnej hiperfagii (w pełni świadomej). Oznacza spożywanie przynajmniej połowy dziennej racji żywnościowej po godzinie 19.00,
  • bezsenności. Zaburzenia snu pojawiają się 3 razy w tygodniu i częściej,

Typowe jest, że rano osoba zaburzona nie ma apetytu, nie zjada śniadania. Łaknienie i hiperfagia (nadmiernie zwiększone łaknienie), pojawiają się wieczorem. To uniemożliwia zaśnięcie i sen (kiedy osoby zmagające się z NES zasną, ich sen jest mniej efektywny, często przerywany w fazie NREM).

W rezultacie pojawia się przymus wstania i najedzenia się. Posiłki spożywane wieczorem i nocą nie są ani bardziej obfite, ani bardziej kaloryczne od przeciętnych. Najczęściej wybierane są kanapki i słodycze.

Osoba zmagająca się z zespołem jedzenia nocnego spożywają posiłki pod wpływem emocji, stresu lub kompulsywnie - z powodu odczuwania przymusu. Jedzenie pozbawione jest przyjemności, a i często ciężko przestać.

W zespole nocnego jedzenia obserwuje się również nastrój depresyjny, zwłaszcza wieczorem. Pojawia się również poczucie utraty kontroli nad własnym jedzeniem i masą ciała, a także wstyd i poczucie winy. Pacjenci skarżą się również na zmęczenie. Często cierpią z powodu niskiego poczucie wartości. Generalnie zaburzenie znacznie obniża komfort życia.

Objawy syndromu nocnego jedzenia mogą pojawiać się lub wzmagać pod wpływem stresu. Chorobę też charakteryzują okresy remisji i zaostrzeń, na które w dużej mierze wpływa stan emocjonalny.

3. Diagnostyka i leczenie

Uznaje się, że podstawowym kryterium diagnostycznym NES jest wzmożone spożycie żywności wieczorem i podjadanie w nocy. By zdiagnozować zaburzenie, należy stwierdzić pojawienie się 3 z 5 kryteriów, które występują w ciągu 3 miesięcy. To:

  • spożywanie więcej niż 25-50% dobowej wartości energetycznej po godzinie 19:00,
  • poranna anoreksja: pomijanie śniadań, brak porannego apetytu,
  • co najmniej jednokrotne wybudzenie się ze snu nocnego przy zachowaniu pełnej świadomości,
  • pogarszanie się nastroju wraz z upływem dnia: pojawienie się poczucia winy, wstydu, zmęczenie,
  • brak kryteriów niezbędnych co zdiagnozowania bulimii oraz zespół napadowego objadania się.

Diagnostyka nie jest prosta, ponieważ zespół jedzenia nocnego może przypominać inne zaburzenia, takie jak zespół Kleine-Levina, bulimia z nocnym podjadaniem, zespół gwałtownego objadania się czy zaburzenia dysocjacyjne.

Zespół nocnego jedzenia jest źródłem stresu przewlekłego, dlatego bardzo ważne jest, by podjąć jego leczenie. Dotychczas nie ustalono uniwersalnych standardów leczenia NES. Najczęściej stosuje się farmakoterapię (wykorzystuje się SSRI.

Tj. selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny oraz topiramat, lek przeciwpadaczkowy), psychoterapię (jej zadaniem jest nauka radzenia sobie ze stresem oraz emocjami i zmianami nastroju) oraz edukacja żywieniowa.

Zobacz także:

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze