Dieta cukrzycowa – rola, charakterystyka, składniki, czego unikać, jadłospis, zdrowe przekąski
Dieta cukrzycowa jest specjalnie ułożonym planem, który odgrywa ogromną rolę w profilaktyce cukrzycy. Osoby, którym zdiagnozowano tą chorobę powinny konsultować swoje odżywianie ze specjalistą. Dzięki takim praktykom chorzy na cukrzycę mogą uniknąć groźnych skoków stężenia glukozy we krwi oraz zmniejszyć ryzyko wielu powikłań cukrzycowych.
Choroba ta wiąże się z otyłością, w związku z tym dieta cukrzycowa, oprócz funkcji regulacyjnej, powinna pomóc zrzucić w bezpieczny sposób zbędne kilogramy.
1. Nawyki żywieniowe przy cukrzycy
Po zdiagnozowaniu cukrzycy chory powinien diametralnie zmienić nawyki żywieniowe, co niekiedy może być trudne i aby mógł się przyzwyczaić do nowej sytuacji potrzeba czasu. Dobrze jest, gdy jadłospis w diecie cukrzycowej zostaje ustalony indywidualnie dla chorego, biorąc pod uwagę jego płeć, wiek, masę ciała, współistniejące choroby, przyjmowane leki czy też aktywność fizyczną. Cukrzycy z otyłością oraz nadwagą przede wszystkim powinni zredukować swoją masę ciała, aby uniknąć ewentualnych powikłań.
Zadania, jakie spełnia dieta cukrzycowa:
- ogranicza potrzebę zajadania słodyczy,
- normuje poziom glukozy we krwi, nie dopuszczając do napadów głodu oraz spadków energii,
- dzięki dużej ilości błonnika chroni przed zaparciami,
- wzmacnia naczynia krwionośne,
- ma pozytywne działanie na ciśnienie krwi,
- przyspiesza metabolizm, co pozwala łatwiej i szybciej schudnąć, a następnie utrzymać prawidłową wagę,
- wyrównuje poziom cholesterolu.
2. Charakterystyka diety cukrzycowej
Dieta cukrzycowa i jadłospis zazwyczaj zawiera od pięciu do siedmiu posiłków na dzień, o konkretnych porach dnia. Główną zasadą jest to, aby jeść mniej, ale częściej. Należy również zachować odpowiednie proporcje w spożywaniu poszczególnych składników odżywczych.
W diecie tej diabetolog rozpisuje, jakie produkty chory może spożywać, pamiętając o dyscyplinie kalorycznej oraz indekcie glikemicznym. Należy pamiętać o witaminach z grupy B, witaminie C, witaminie E, biotynie, kwasie foliowym oraz minerałach, takich jak:
- cynk,
- magnez,
- selen,
- chrom.
Zasady dotyczące diety cukrzycowej i jej jadłospisu:
- jedz posiłki regularnie,
- pij 8 szklanek wody dziennie,
- nakładaj posiłki na talerz, tak, aby wyglądały na większe - wybieraj mniejsze talerze, kładź potrawę na liściach sałaty,
- ilość dziennie przyjmowanych kalorii powinna być podobna.
Odpowiednia dieta to podstawowa metoda leczenia cukrzycy typu 2. Jej celem jest utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi, uzyskanie właściwego profilu lipidowego oraz normalizacja masy ciała. Dieta powinna być niskowęglowodanowa i niskotłuszczowa. W dużym skrócie można powiedzieć, że osoby z cukrzycą typu 2 powinny unikać żywności o wysokim stopniu przetworzenia oraz IG>55. Wówczas z diety najlepiej wyeliminować m.in. dania gotowe, słodycze i słone przekąski, białe pieczywo, tłuste mięsa, sery żółte, tłuste sosy (np. na bazie majonezu), wysokosłodzone napoje oraz alkohol.
3. Składniki jadłospisu dla chorych na cukrzycę
Białka, tłuszcze i cukry powinny znajdować się w diecie cukrzycowej w odpowiednich ilościach. Nie odstawiamy całkowicie żadnej grupy składników odżywczych, jak często sugerują diety odchudzające. Normy przy cukrzycy wynoszą:
- białka: 15-20 proc.,
- tłuszcze: 30 proc.,
- cukry: 50-60 proc.
Należy pamiętać o podziale cukrów na proste i złożone. Te proste, które znajdują się w słodyczach i owocach, powinny być raczej odsuwane, jeśli chcemy uniknąć gwałtownych skoków glukozy we krwi. Te złożone, takie jak skrobia, wchłaniają się dużo wolniej, co jest dużo bardziej korzystne niż gwałtowne wahania glikemii.
Produkty, które powinni spożywać cukrzycy:
- pieczywo pełnoziarniste,
- płatki owsiane,
- artykuły zawierające dużo błonnika,
- wyroby mleczne,
- ryby,
- chude mięso,
- warzywa,
- owoce
Najlepiej jest spożywać posiłki gotowane na parze, pieczone lub grillowane.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Jakie substancje słodzące mogę brać przy cukrzycy typu 2? - odpowiada mgr Joanna Wardenga
- Czy cukrzyca typu 2 może się przekształcić w typ 1? - odpowiada mgr Joanna Wardenga
- Co jeść przy cukrzycy typu drugiego? - odpowiada dr n. med. Anna Błażucka
4. Czego unikać w diecie cukrzycowej?
Cukrzycy, aby dostosować swoje posiłki do choroby, nie powinni spożywać:
- fast foodów,
- smażonych dań,
- sera żółtego,
- soli w dużych ilościach,
- tłustego mięsa i podrobów,
- słodkich deserów,
- gazowanych napojów,
- alkoholu,
- tłustego nabiału.
Ponad to, powinni wystrzegać się cukrów prostych. Takiego ryzyka nie ma przy spożywaniu cukrów złożonych - wolniej są wchłaniane do organizmu i nie są groźne, oczywiście w rozsądnych porcjach.
Przy przestawianiu się na dietę cukrzycową, ze względu na to, że bywa to trudne, można słodzić słodzikiem, pszenną mąkę zastępować białą razową, czy też dodawać do ciasta otręby owsiane.
4.1. Sód w organizmie
Sód jest nam potrzebny do codziennego funkcjonowania. Jednak w normalnej diecie soli jest zwykle za dużo. A dla diabetyka jest to szczególnie niebezpieczne, gdyż sód oraz cukrzyca znacząco zwiększają ryzyko nadciśnienia. Pacjenci nie powinni przekraczać dawki 6 gramów soli na dzień. Aby mieć pewność, że nie dostarczasz organizmowi zbyt dużo sodu, unikaj:
- dosalania potraw,
- dań z puszki,
- wysoko przetworzonych, gotowych potraw (często mają także dodatki, takie jak syrop glukozowo-fruktozowy gwałtownie podnoszący poziom glukozy we krwi),
- oliwek,
- chipsów (także ze względu na tłuszcze, które zawierają),
- sosów sojowych,
- sosów z torebek i słoiczków,
- glutaminianu sodu (E621),
- produktów marynowanych,
- keczupu,
- musztardy,
- gotowych dressingów do sałatek.
Żywienie w cukrzycy powinno więc opierać się na świeżych produktach, a potrawy powinny być przyrządzane w całości samodzielnie. Tylko wtedy masz pewność, co tak naprawdę jest w twoim jedzeniu. Zamiast soli możesz przygotować specjalną mieszankę ziół:
- 2 łyżeczki czosnku granulowanego,
- 1 łyżeczkę bazylii,
- 1 łyżeczkę oregano,
- 1 łyżeczkę sproszkowanej skórki pomarańczowej.
Ile wiesz o cukrzycy typu 2?
5. Jadłospis cukrzyka
Na śniadanie dla cukrzyka polecamy omlet po hiszpańsku. Przygotowanie zajmie ci ok. 15 minut, pieczenie 20-30 minut. Omlet jest przeznaczony dla 4 osób. Jedna osoba otrzyma:
- 242 kalorie,
- 18 gramów węglowodanów,
- 9 gramów tłuszczu,
- 19 gramów białka.
Potrzebne składniki:
- 5 małych, obranych i pokrojonych w plasterki ziemniaków,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- 1/2 posiekanej średniej cebuli,
- 1 mała pokrojona drobno cukinia,
- 1,5 szklanki cienko pokrojonej zielonej i czerwonej papryki,
- 5 średnich, pokrojonych pieczarek,
- 3 ubite jajka,
- 5 ubitych białek,
- 85 gramów posiekanej, częściowo odtłuszczonej mozzarelli,
- 1 łyżeczka parmezanu,
- mieszanka ziół zamiast soli (przepis powyżej).
Przyrządzanie:
- rozgrzej piekarnik do 190 st. Celsjusza,
- ugotuj ziemniaki,
- na patelni z oliwą z oliwek ugotuj warzywa,
- ubij jajka i wymieszaj je z serami,
- dolej masę jajeczno-serową do warzyw na patelni,
- do naczynia żaroodpornego polanego oliwą z oliwek włóż wszystkie składniki,
- posyp na wierzchu parmezanem,
- piecz 20-30 minut, aż się zarumieni,
- podawaj na ciepło.
Na obiad dla cukrzyka polecamy grillowanego łososia po prowansalsku. Przygotowanie zajmie ok. 30 minut, grillowanie i pieczenie ok. 1 godziny. Jest on także wystarczający na 4 porcje, każda z nich zawiera:
- 424 kalorie,
- 44 gramy węglowodanów,
- 13 gramów tłuszczu,
- 32 gramy białka,
- 2 gramy błonnika,
- 222 miligramów sodu.
Składniki do łososia:
- 6 łyżeczek oliwy z oliwek,
- 1/4 łyżeczki soli (lub naszej mieszanki ziołowej),
- 1/4 łyżeczki świeżo zmielonego czarnego pieprzu,
- 1 łyżeczka posiekanej, świeżej szałwii,
- 450 gramów małych ziemniaków, przekrojonych na połówki,
- 4 filety z łososia (każdy mniej więcej 150-gramowy).
Składniki do sosu:
- 1/2 łyżeczki posiekanych cebulek,
- 1/2 posiekanego czosnku,
- 8 blanszowanych, obranych pomidorów,
- 1 łyżeczka szczypiorku.
Przygotowanie:
- rozgrzej piekarnik do 180 st. Celsjusza,
- wymieszaj 4 łyżeczki oliwy z oliwek, pieprz i szałwię,
- dodaj ziemniaki i wymieszaj,
- włóż pokryte oliwą ziemniaki do naczynia żaroodpornego na ok. 30 minut,
- przysmaż cebulę i czosnek w pozostałych 2 łyżeczkach oliwy z oliwek, aż zrobią się przyrumienione,
- dodaj szczypiorek i pomidory i odstaw,
- grilluj łososia około 6 minut na każdej stronie,
- rozłóż pieczone ziemniaki na talerze, połóż na nich grillowanego łososia i polej sosem.
5.1. Skutki podjadania między posiłkami
Podjadanie nie jest nigdy zbyt zdrowe. Ale jeśli potrzebujesz coś przegryźć, oto pomysły na przekąski, które nie wpłyną negatywnie na twoje zdrowie, a pozwolą przetrwać w pracy lub uprzyjemnić oglądanie telewizji]. Dziennie możesz wybrać dwie z nich:
- 16 beztłuszczowych chipsów tortilla z sosem salsa,
- 3 szklanki beztłuszczowego popcornu z niewielką ilością soli,
- garść migdałów,
- kilka krakersów pełnoziarnistych,
- 1 jabłko ze skórką,
- pół grapefruita,
- niskotłuszczowy jogurt.
Cukrzyca wymaga poświęcenia większej uwagi temu, co jemy. Ale tak naprawdę dieta cukrzycowa to po prostu zdrowa dieta, której każdy powinien przestrzegać. Nie jest wcale nudna i bez smaku - wręcz przeciwnie. Zamiast dużych ilości soli, jakie możemy znaleźć w gotowych daniach, do naszych potraw dodajmy ziół, które nadadzą im niesamowitego smaku i będą po prostu zdrowsze.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.