Jak na szczepienia reagują starsi, a jak młodsi? Różnice są istotne

Eksperci od dawna wskazują na konieczność podania trzeciej dawki osobom, które mogły słabiej odpowiedzieć na szczepienie. W grupie ryzyka są przede wszystkim pacjenci z niedoborami odporności oraz seniorzy. Najnowsze badania potwierdzają różnice w poziomie ochrony przed wariantem Delta w zależności od wieku osób zaszczepionych.

1. Poziom przeciwciał 6. miesięcy po szczepieniu - widać różnice w zależności od wieku zaszczepionych

Preprint (wstępna wersja publikacji naukowej badań, które nie zostały jeszcze poddane zewnętrznej ocenie) opublikowany w serwisie medRxiv pokazuje, że poziom przeciwciał badany pół roku od przyjęcia szczepionki był istotnie niższy w grupie osób starszych (mediana wieku 82,5), w porównaniu do młodszych pracowników ochrony zdrowia (mediana wieku 35 lat).

- W szóstym miesiącu od szczepienia, zdolność neutralizującą wariant Delta koronawirusa SARS-2 wykryto u 43/71 starszych osób (60,6 proc.) oraz 79/83 pracowników ochrony zdrowia (95,2 proc.) - tłumaczy w mediach społecznościowych lek. Bartosz Fiałek, reumatolog, popularyzator wiedzy na temat COVID.

Zobacz film: "Co wiemy o wariancie Mu koronawirusa?"

Analiza pokazuje wyraźnie różnice w ochronie przed zakażeniem w zależności od wieku pacjentów. Tymczasem od początku pandemii lekarze podkreślają, że obok osób z chorobami współistniejącymi, to właśnie seniorzy są grupą najbardziej narażoną na ciężki przebieg COVID-19 i śmierć.

Autorzy pracy podkreślają, że ich odkrycie to kolejne potwierdzenie na to, że ustalony schemat szczepienia dwudawkowego wywołuje mniej trwałą odpowiedź immunologiczną u osób starszych w porównaniu z młodymi dorosłymi.

"Biorąc pod uwagę niedawny wzrost liczby hospitalizacji, nawet w krajach o wysokim wskaźniku szczepień, takich jak Izrael, obecne dane mogą być kolejną przesłanką przemawiającą za szczepieniem przypominającym osób starszych" - podkreślają autorzy pracy.

2. Seniorzy gorzej odpowiadają na szczepienia, u części z nich w ogóle nie ma przeciwciał

Dr hab. Piotr Rzymski z Zakładu Medycyny Środowiskowej UM w Poznaniu przyznaje, że te dane nie są zaskoczeniem ani z punktu widzenia wakcynologicznego, ani immunologicznego. Również w przypadku innych szczepionek, m.in. przeciwko grypie, zauważono podobne tendencje.

- Już wcześniej mieliśmy obserwacje, które obejmowały krótszy okres po szczepieniu przeciw COVID-19, z których wynikało jasno, że osoby starsze, w wieku powyżej 60-70 lat, a zwłaszcza 80. charakteryzują się niższym surowiczym poziomem przeciwciał IgG przeciwko białku kolca. W tych grupach częściej notowano również osoby, które w ogóle tych przeciwciał nie wyprodukowały. Mamy też badania, które porównują odpowiedź komórkową u zaszczepionych osób starszych, z których wynika, że i ona bywa istotnie słabsza - w porównaniu z osobami młodszymi, poniżej 50 lat - tłumaczy dr Rzymski.

Biolog wyjaśnia, że jest to związane przede wszystkim z procesami zmian zachodzących wraz z wiekiem, polegających na immunosenescencji, czyli starzeniu się układu odpornościowego i związanym z tym osłabieniem jego funkcjonowania, również - w zakresie zdolności do wykształcania odpowiedzi swoistej na nowe patogeny.

- Jest jeszcze jeden czynnik, który może mieć istotne znaczenie w przypadku osób starszych - te osoby często przyjmują wiele różnych leków. Wiemy z doświadczenia ze szczepionkami przeciwko grypie, że niektóre z nich mogą wpływać na osłabioną odpowiedź na wakcynę. Do takich leków należy m.in. metformina, która jest przyjmowana przez osoby chorujące na cukrzycę, niesteroidowe leki przeciwzapalne, czy na przykład statyny przyjmowane przez osoby cierpiące na choroby układu sercowo-naczyniowego - zauważa dr Rzymski.

- Większe obciążenie środkami farmakologicznymi, które wynika z chorób współistniejących, nie jest bez wpływu na działanie układu odpornościowego i na to, jak układ ten odpowiada na wakcynację - dodaje.

3. Trzecia dawka dla seniorów. Dr Rzymski: jak najszybciej

Ekspert przypomina, że większość osób starszych po szczepieniach wykształca i odpowiedź humoralną (związaną z produkcją przeciwciał) i komórkową. Natomiast niewątpliwie jest grupa seniorów, która mogła gorzej odpowiedzieć na szczepienie i być słabiej chroniona. Tym bardziej że od ich szczepienia upłynęło więcej czasu, niż w przypadku osób młodszych. Tymczasem, ku zaskoczeniu wielu ekspertów, rząd na razie nie zdecydował się na podawanie trzeciej dawki seniorom. Pisaliśmy o tym, że trzecią dawkę w Polsce przewidziano na razie tylko dla osób z niedoborami odporności, ale tylko tych, które wcześniej szczepiły się preparatami mRNA.

4. Trzecia dawka zwiększy poziom przeciwciał i wzmocni również reakcje komórkowe

Dr Piotr Rzymski nie ma wątpliwości, że osoby powyżej 70. roku życia powinny być kolejną grupą, która jak najszybciej otrzyma trzecią dawkę.

- Kiedy szczepiliśmy te osoby na początku programu szczepień, wtedy nie walczyliśmy z tak transmisyjnymi wariantami, jak Delta, które łatwiej przełamują barierę przeciwciał - przekonuje naukowiec. - Wiemy, że osoby zaszczepione, u których dochodzi do zakażenia Deltą, mają przez pierwsze 4-5 dni porównywalny do osób niezaszczepionych ładunek wirusa w górnych drogach oddechowych. Później ten ładunek zaczyna się dramatycznie zmniejszać u osób zaszczepionych, a pozostaje wysoki u niezaszczepionych. To oznacza, że w momencie, gdy u osób niezaszczepionych może dojść do progresji do stanu ciężkiego, osoby zaszczepione zaczynają zwalczać wirusa dzięki efektywnej odpowiedzi komórkowej - ekspert wyjaśnia, że właśnie na tym polega przewaga szczepień.

Mimo że szczepionki progresywnie tracą skuteczność ochrony przed samą infekcją, do czego przyczynił się wariant Delta, nadal utrzymują wysoki stopień ochrony przed ciężkim przebiegiem COVID.

- Jeżeli podamy trzecią dawkę, to podbijemy nie tylko poziom przeciwciał, ale wzmocnimy również reakcje komórkowe. To z jednej strony wzmocni bariery przed samym zakażeniem, ale i doposaży wojsko, które walczy z wirusem, gdy ten przekroczy granicę naszych komórek. A pamiętajmy, że wirus też się dozbraja – na drodze mutacji. Badania pokazują jednoznacznie, że im więcej zaszczepionych w populacji, tym mniejsze tempo mutowania koronawirusa - podkreśla ekspert.

Czy przed podaniem trzeciej dawki seniorzy powinni zbadać poziom przeciwciał? To da nam tylko wycinek wiedzy - tłumaczy naukowiec, bo poziom przeciwciał nie mówi całkowicie o swoistej odpowiedzi na koronawirusa.

- Na ogół jest tak, że jeżeli słabsza jest odpowiedź humoralna, czyli ta związana z produkcją przeciwciał, to i gorzej pobudzona jest odpowiedź komórkowa, ale znane są przypadki osób, które nie wyprodukowały przeciwciał, ale po zaszczepieniu miały wykształconą odpowiedź komórkową, albo odwrotnie. To są oczywiście wyjątki - wyjaśnia biolog.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.