Ministerstwo Zdrowia odpiera ataki NIK
Z najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego okazał się fiaskiem. Projekt wdrożony w latach 2011-2015 miał m.in. obniżyć liczbę samobójstw, polepszyć jakość życia osób z zaburzeniami psychicznymi oraz poprawić dostępność świadczeń opieki psychiatrycznej. Kontrola wykazała, że Ministerstwo Zdrowia zawiodło, a program zakończył się całkowitą porażką. Z danych wynika, że liczba samobójstw, zamiast się zmniejszyć, wzrosła o 60 proc. Teraz MZ, w odpowiedzi na raport NIK, odpiera zarzuty.
1. Ministerstwo Zdrowia się broni
Resort Zdrowia odpowiada krótko: przyczyną niezrealizowania założeń Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w latach 2011-2015 był „zbyt krótki czas na realizację zaplanowanych zadań i brak jednorodnej opinii środowiska opieki psychiatrycznej, np. w kwestii zmian organizacyjnych”.
Kluczowym zadaniem programu było zmniejszenie liczby zgonów z powodu samobójstw w Polsce. Jak wynika z raportu, liczba ta nie tylko nie zmalała, ale wzrosła o 60 proc. od czasu przed wdrożeniem programu. Alarmująca jest również liczba specjalistów pracujących w opiece psychiatrycznej. Zdaniem NIK w Polsce brakuje ponad czterech tysięcy psychiatrów.
– Rzeczywiście liczba samobójstw wzrosła, a zatem tutaj MZ na pewno zawiodło. Dodatkowo jest tak, że specjalistów zdrowia psychicznego jest zbyt mało. Na wizytę do psychologa czeka się często kilka miesięcy, tak jak i do lekarza psychiatry. Niestety, taka wizyta najczęściej jest niezbędna w dużo krótszym czasie. Zaburzenia psychiczne muszą przestać być traktowane „po macoszemu”, jako choroby drugiej kategorii. Zwłaszcza, że śmiertelność jest, jak widać, dość spora. Pokazują to statystyki policyjne – mówi specjalnie dla WP abcZdrowie Monika Kotlarek, psycholog i autorka bloga "psycholog-pisze.pl".
MZ wskazuje, że za niewykonanie wielu zadań wskazanych w programie odpowiada przede wszystkim zbyt krótki termin na ich realizację. W oświadczeniu czytamy: "przyjęcie założeń o możliwości dokonania tak gruntownych zmian w systemie opieki psychiatrycznej oraz dostosowaniu do nich współpracy pozostałych sektorów (pomocy społecznej, aktywizacji zawodowej, edukacji) w terminie określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów, a także uznanie, że dostosowanie realiów organizacyjnych, finansowych i prawnych, przy braku jednorodnej opinii środowiska opieki psychiatrycznej będzie w takim terminie osiągalne".
Błędy wykazano także w zakresie finansowania projektu. Ministerstwo Zdrowia odparło również ten atak, dodając, że „corocznie wnioskowało o przyznanie z budżetu środków na realizację programu, ale wnioski te nie były uwzględniane przez Ministerstwo Finansów”.
2. NIK alarmuje
NIK uznała, że ze swoich zadań nie wywiązały się zarówno administracje rządowe, jak i samorządy. Według Resortu nie zostały zrealizowane te punkty, „które wymagały pozyskania niezbędnych zasobów finansowych, ale także te, wynikające z wąskiego horyzontu czasowego harmonogramu programu w stosunku do szerokiego zakresu zadań". Ministerstwo dodaje, że program nie zawierał określonych bezwzględnych kwot, a jedynie zalecane ich nakłady.
Nie powstały także uwzględnione w projekcie Centra Zdrowia Psychicznego, których zadaniem miała być kompleksowa środowiskowa pomoc psychiatryczna. Jednostki samorządowe nie utworzyły ich, ponieważ zabrakło środków pieniężnych oraz wsparcia merytorycznego, o co miał zadbać Resort Zdrowia.
– Jest źle. Sprzyja temu brak rzeczywiście działającej ustawy o zawodzie psychologa, gdzie powołane są organy, które nie istnieją np. samorząd zawodowy psychologów. W krajach skandynawskich leczy się schizofrenię środowiskowo, wspierając cały system rodzinny i otoczenie pacjenta chorego na schizofrenię. W Polsce jest to nie do pomyślenia. Tutaj twierdzi się, że działają tylko leki i nic innego nie da się zrobić. Chorzy znajdujący się w szpitalach psychiatrycznych wychodzą z nich i często są pozostawieni sami sobie - mówi specjalnie dla WP abcZdrowie Karolina Kapias, psychoterapeuta i psycholog z Ośrodka Psychoterapii STREFA ROZWOJU w Katowicach.
3. Lepsza edycja programu?
Przygotowano już kolejną edycję programu na lata 2017-2022. Został on zaakceptowany przez Stały Komitet Rady Ministrów. Znajdziemy w nim punkty o „zapewnieniu osobom zmagającym się z zaburzeniami psychicznymi powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym”. Resort zapewnia, że zostaną wdrożone działania przeciwko dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi, a także kształtujące wobec nich właściwe postawy społeczne, takie jak: zrozumienie, tolerancja czy życzliwość.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
