Plastykoterapia – metody, rodzaje, narzędzia i cele

Plastykoterapia to terapia z użyciem sztuk plastycznych. Leczenie tego rodzaju obejmuje wiele form, wykorzystuje także różne narzędzia i aktywności. Jakie są rodzaje i metody terapii przez plastykę? Co jest celem tego typu aktywności? Kiedy się ją wykorzystuje?

1. Co to jest plastykoterapia?

Plastykoterapia (ang. artistic therapy, fine art therapy), nazywana również terapią malarską, jest jedną z dziedzin arteterapii (leczenie przez sztukę). Terapia przez plastykę jest rozumiana jako proces terapeutyczny, który bazuje na takich formach jak malarstwo, grafika, rysunek, rzeźba, architektura, rzemiosło artystyczne, fotografia, ale także film i multimedia.

Leczenie przez plastykę wykorzystuje elementy formalne dzieł plastycznych, takie jak linie, plamy, kolory, światło, perspektywa, modelunek, kompozycja, plany, faktura, kształt brył, proporcje. Jeśli chodzi o cele plastykoterapii, specjaliści wskazują na dwa główne konteksty leczenia. Po pierwsze terapia z użyciem sztuk plastycznych wskazuje na terapeutyczne, uzdrawiające właściwości procesu tworzenia.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Drugie podejście kładzie nacisk na wytwór i terapeutyczne, diagnostyczne oraz komunikacyjne znaczenie wytworzonego dzieła. Teoria naukowa budująca plastykoterapia to teoria plastykoterapii (wiedza o plastykoterapia lub plastykoterapioznawstwo).

2. Podział plastykoterapia

Ze względu na wiek osób poddawanych plastykoterapii wyróżnia się:

• pajdoplastykoterapię (plastykoterapia dzieci),
• hebaplastykoterapię (plastykoterapię młodzieży),
• androplastykoterapię (plastykoterapię dorosłych),
• geriaplastykoterapię (plastykoterapię osób starszych, w podeszłym wieku.

Z uwagi na specyfikę niepełnosprawności, w zakresie plastykoterapii wyróżnia się:

• oligofrenoplastykoterapię (plastykoterapię osób niepełnosprawnych intelektualnie),
• tyfloplastykoterapię (plastykoterapię osób niewidomych, ociemniałych, niedowidzących),
• surdoplastykoterapię (plastykoterapię osób głuchych, głuchoniemych, niedosłyszących),
• tyflosurdoplastykoterapię (plastykoterapię osób głuchociemnych, tj. zarówno niewidzących, jak i niesłyszących),
• psychoplastykoterapię (plastykoterapię osób chorych psychicznie lub mających zaburzenia psychiczne różnego stopnia.

3. Metody plastykoterapii

Do metod plastykoterapii zalicza się przede wszystkim metody wykorzystujące różne techniki plastyczne dla celów terapeutycznych. Używa się elementów jednej lub kilku sztuk pięknych. Z zależności od używanej sztuki plastycznej terapia przez plastykę obejmuje:

• terapię przez malarstwo – pikturoterapię, czyli leczenie malarstwem, wykorzystujące akwarelę, malarstwo olejne, temperę, akryl, gwasz oraz inne techniki malarskie, także graffiti,
• terapię przez grafikę – grafikoterapię, czyli leczenie grafiką, w tym terapię przez rysunek ołówkiem, węglem, kredą, ale i grafikę z użyciem innych technik graficznych np. drzeworytu, linorytu,
• terapię przez rzeźbę – skulpturoterapię, czyli leczenie rzeźbą, wykorzystujące różne techniki rzeźbiarskie: w drewnie, w glinie, w plastelinie, modelinie, piasku, ale i z papier maché lub składany do modeli przestrzennych w tzw. origami),
• terapię przez architekturę – architekturoterapię, czyli leczenie architekturą (także architekturę ogrodową,
• terapię przez rzemiosło artystyczne, rękodzieło artystyczne – artyfikoterapię, czyli leczenie rzemiosłem (terapia z użyciem różnych rodzajów rękodzielnictwa, takich jak np. gobeliniarstwo, koszykarstwo, tkactwo,
• terapię przez fotografię – fotografioterapię, czyli leczenie fotografią,
• terapię przez multimedia - multimedioterapię, czyli leczenie multimediami), tj. terapię z wykorzystaniem cyfrowych (elektronicznych, komputerowych) multimediów,
• terapię przez film – filmoterapię, czyli leczenie filmem.

Co ważne, metody plastykoterapii mogą być łączone zarówno pomiędzy sobą, jak i z innymi metodami arteterapii (to np. z choreoterapia, muzykoterapia, biblioterapia czy bajkoterapia).

4. Narzędzia plastykoterapii

W plastykoterapia wykorzystuje się różne środki pomocnicze. Popularne narzędzia to:

• przybory malarskie, takie jak pędzle, szpachle, farby, kartki, płótna, mury i inne powierzchnie w przypadku malarstwa,
• przybory graficzne, takie jak ołówek, kreda, węgiel i materiały do tworzenia dzieł graficznych, takie jak papier, ale i ziemniaki, które służą do robienia stempli w grafice,
• dłuta, nożyki, foremki oraz materiały, takie jak drewno, kamienie, piasek w rzeźbie,
• istniejące budowle, zwłaszcza tzw. mała architektura ogrodowa w architekturze,
• druty hafciarskie, szydełko, nożyce i materiały (np. kolorowa włóczka, nici, tkaniny w zależności od typu rękodzieła w rzemiośle artystycznym),
• aparaty fotograficzne (cyfrowe lub analogowe w fotografii,
• komputery, laptopy i tablety w multimediach,
• kamery filmowe (cyfrowe), projektory filmowe w filmie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.