Trwa ładowanie...

Raka jelita grubego – znaczenie badań profilaktycznych

Avatar placeholder
29.11.2018 09:12
Raka jelita grubego – znaczenie badań profilaktycznych
Raka jelita grubego – znaczenie badań profilaktycznych (123RF)

Rak jelita grubego (rak okrężnicy i odbytnicy) jest drugim najczęściej występującym nowotworem w Polsce. Rocznie rozpoznawany u ok. 11 tys. osób, często w stadium zaawansowania, a 8 tys. chorych umiera, co daje trzecie miejsce wśród wszystkich zgonów na nowotwory.

Jest jednym z bardziej podstępnych nowotworów, rozwija się nawet przez wiele lat nie dając żadnych objawów. To właśnie sprawia, że do lekarza pacjenci często zgłaszają się zbyt późno. Ponieważ w leczeniu raka jelita grubego czas jest najważniejszy ogromne znaczenia mają systematyczne badania profilaktyczne.

Rak jelita grubego powstaje z gruczolaków zdefiniowanych jako stan przedrakowy. Gruczolaki przyjmują makroskopową formę rosnących bardzo powoli polipów. Proces przemiany od postaci małego gruczolaka do raka jelita grubego trwa około 7-12 lat. Usunięcie polipa (np. podczas kolonoskopii) w czasie procesu jego wzrostu zmniejsza ryzyko raka nawet o 90%.

Prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Najczęściej rak jest wykrywany u osób powyżej 60 roku życia. Rak jelita grubego częściej występuje u osób obciążonych genetycznie. Istnieje duże ryzyko, że odziedziczymy chorobę, jeśli:

Zobacz film: "Czy rak boi się noża?"

• raka jelita grubego rozpoznano u kilku naszych krewnych w przynajmniej dwóch kolejnych pokoleniach

• nowotwór został rozpoznany przed 40 rokiem życia mimo braku obciążającego wywiadu rodzinnego

• krewni chorowali na inne typy nowotworów (np. rak trzonu macicy lub rak żołądka).

Rak jelita grubego atakuje coraz młodszych
Rak jelita grubego atakuje coraz młodszych [5 zdjęć]

Każdego roku na raka jelita grubego zapada ponad 13 tys. Polaków, z czego ok. 9 tys. umiera. Dotąd choroba

zobacz galerię

Do czynników ryzyka zachorowania na raka jelita grubego zaliczamy:

1. I. czynniki środowiskowe

– dieta - bogatotłuszczowa (tłuszcze zwierzęce, czerwone mięso), wysokokaloryczna, bogata w proste węglowodany, uboga w błonnik, owoce, warzywa, - substancje powstające podczas smażenia, grillowania i wędzenia, - substancje z dymu tytoniowego

2. II. czynniki wewnętrzne

  • gruczolaki (głównie kosmkowe), wrzodziejące zapalenie jelita grubego (20-krotny wzrost ryzyka zachorowania), zespół Leśniewskiego-Crohna (5-6-krotny wzrost ryzyka raka)

3. III. czynniki genetyczne

  • wrodzony niepolipowaty rak jelita grubego – zespół Lyncha – mutacja genów MSH-2, MSH-1 (prawdopodobieństwo zachorowania u nosicieli mutacji – 90%),
  • polipowatość rodzinna - setki gruczolaków w jelicie grubym – mutacja genu APC (prawdopodobieństwo rozwoju raka przed 40 r.ż. u nosicieli mutacji – 100%).
Brak powszechnie dostępnych informacji na temat leczenia raka (WIDEO)
Brak powszechnie dostępnych informacji na temat leczenia raka (WIDEO)

Maria Libura z Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej oraz Bartosz Poliński z Fundacji Alivia mówią

zobacz galerię

W XXI wieku dzięki wykorzystywaniu badań przesiewowych, w tym głównie badania kału na krew utajoną, sigmoidoskopii (badanie endoskopowe końcowego odcinka jelita grubego, czyli odbytnicy, esicy i części zstępnicy) lub kolonoskopii (badanie endoskopowe jelita grubego) została zahamowana dotychczas rosnącą tendencja zarówno zachorowalności jak i umieralności na raka jelita grubego. Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego za pomocą kolonoskopii uznawane jest za działanie nie tylko klasycznie skriningowe (wykrywanie wczesnych postaci raka w fazie bezobjawowej), ale przede wszystkim stanowi działanie profilaktyczne.

Nawet przy braku jakichkolwiek dolegliwości związanych z nowotworem jelita grubego po ukończeniu 50 lat powinno się przynajmniej raz w roku wykonać badanie na obecność krwi utajonej w kale. Badanie kału na krew utajoną, czyli taką, której nie widzimy gołym okiem, a jej obecność można wykazać jedynie odpowiednim testem laboratoryjnym, wypada dodatnio u około 3-5% osób. Wykonanie testu może nie tylko przyspieszyć wdrożenie odpowiedniego leczenia, ale również, w przypadku wyniku ujemnego, może pozwolić na uniknięcie badań inwazyjnych.

Choroby, których diagnoza może trwać nawet kilkadziesiąt lat
Choroby, których diagnoza może trwać nawet kilkadziesiąt lat [7 zdjęć]

DIAGNOZA: 7 lat Choroba ta dotyka od 7 do 15 proc. miesiączkujących kobiet. Często błędnie diagnozowana

zobacz galerię

Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania, ani przestrzegania specjalnej diety. Próbki kału nie należy natomiast pobierać podczas menstruacji, ani w ciągu 3 dni przed lub po niej, przy krwawieniach spowodowanych zaparciami, przy krwawiących hemoroidach, po incydentach krwawienia z nosa, po ekstrakcjach zębów, po doodbytniczym podaniu leków, przy przyjmowaniu leków przeczyszczających, dużych dawek witaminy C, salicylanów, preparatów żelaza, związków glinu i bizmutu.

Pamiętajmy, że dodatni wynik nie zawsze musi być związany z rakiem. Jest uzyskiwany także w przypadku innych przyczyn krwawień do jelita – hemoroidy, wrzody żołądka, polipy jelita grubego, zapalenia jelit, uchyłki jelita grubego itp. Zawsze jednak dodatni wynik testu jest wskazaniem do kolonoskopii i/lub sigmoidoskopii jako badań weryfikujących.

Poza rutynowo wykonywanym badaniem jakościowym możliwe jest także oznaczenie ilościowe metodą o wysokiej czułości i swoistości – test FIT OC-SENSOR. Ze względu na zasadę metody test ten również nie wymaga specjalnego przygotowania przed badaniem ani przestrzegania zasad dietetycznych. Test FIT OC-SENSOR jest zautomatyzowany, co ogranicza wpływ błędu człowieka na wynik. Może on być wykorzystywany zarówno do profilaktycznych badań przesiewowych, jak też do oceny efektywności leczenia, a być może w przyszłości zastąpi konieczność wykonywania okresowych endoskopowych badań inwazyjnych u chorych z rozpoznanym rakiem.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze