Złamanie awulsyjne – przyczyny, objawy i leczenie
Złamanie awulsyjne polega na przerwaniu ciągłości tkanki kostnej. Mówi się o nim, gdy dochodzi do oderwania się fragmentu kostnego z przyczepem więzadła czy ścięgna od głównego masywu kości. Powstaje w wyniku silnego skurczu mięśnia lub niefizjologicznego ruchu stawu. Najczęstszym miejscem patologii są kości skokowe, kości śródstopia i palców, kość łonowa. Na czym polega jego leczenie?
1. Co to jest złamanie awulsyjne?
Złamanie awulsyjne to utrata ciągłości struktury kości z przemieszczeniem lub oderwaniem fragmentu kości w pobliżu większych grup mięśniowych. Jego istotą jest oderwanie fragmentu kości pod wpływem działania dużych sił ze strony aparatu mięśniowego. Mówi się, że to złamanie z szarpnięcia (siła szarpnięcia prowadzi do wyrwania fragmentu kostnego).
Złamanie (łac. fractura) oznacza przerwanie ciągłości kości. Gdy dochodzi do przerwania niecałkowitego, określa się je jako nadłamanie. W zależności od mechanizmu urazu wyróżnia się złamania:
- na skutek zgięcia,
- na skutek skręcenia,
- na skutek przesunięcia,
- na skutek oderwania (tak zwane złamanie awulsyjne).
Złamanie awulsyjne występuje w miejscach umocowania ścięgien i więzadeł do kości. Najczęściej dotyczy okolic przynasadowych: kości skokowej, guza kulszowego czy kolca biodrowego.
Do złamań awulsyjnych dochodzi najczęściej w obrębie:
- kości udowej (kolec biodrowy przedni dolny, krętarz mniejszy),
- kości kulszowej (guz kulszowy),
- stawu kolanowego (rzepki),
- stopy (kość skokowa, V kość śródstopia i palców),
- kości łonowej.
2. Przyczyny złamania awulsyjnego
Złamanie awulsyjne powstaje, gdy ścięgno lub więzadło wyrywa fragment kostny. Dzieje się tak, gdy przyczepy więzadeł i mięśni są mocniejsze niż kość, a siła mięśniowa jest dużo większa niż wytrzymałość kostna.
Złamanie awulsyjne to zarówno skutek jednorazowego zadziałania siły, jak i konsekwencja wielu mikrourazów (niemniej należy je różnicować ze złamaniem zmęczeniowym). Bywa konsekwencją urazu skrętnego w obrębie stawu, dynamicznego i znacznego rozciągnięcia mięśnia czy bardzo silnego skurczu.
Ryzyko złamania awulsyjnego rośnie w przypadku nowotworu kości, uprawiania sportów wysokiego ryzyka, osteoporozy i podeszłego wieku. Złamanie z szarpnięcia to częsty uraz u dzieci i sportowców.
3. Objawy awulsyjnego złamania kości
Typowe objawy złamania awulsyjnego to:
- ból w okolicy złamania, zarówno samoistny, pulsujący i rozpierający, jak i pojawiający się podczas badania palpacyjnego,
- tkliwość przy dotykaniu w okolicy złamania,
- brak ograniczenia rozciągania mięśnia,
- ocieplenie tkanek,
- obrzęk tkanek powyżej lub poniżej złamania,
- krwiak, zasinienie,
- zniekształcenie w obrębie złamania,
- osłabienie siły mięśniowej,
- trudności z wykonywaniem ruchu, problem z poruszaniem, obciążaniem kończyny, bolesne ograniczenie ruchomości danego stawu, dyskomfort podczas podejmowania prób w poruszaniu się, czyli utrata funkcji kończyny.
4. Diagnostyka, leczenie i rehabilitacja
Objawów złamań awulsyjnych nie należy bagatelizować, ponieważ wpływa to nie tylko na komfort funkcjonowania, ale i może skutkować powikłaniami.
Badania wykorzystywane w diagnostyce złamań awulsyjnych to RTG, rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (TK) i badanie ultrasonograficzne (USG). W przypadku urazu należy zasięgnąć porady ortopedy.
Większość złamań awulsyjnych leczy się zachowawczo. Kluczowe jest unieruchomienie miejsca złamania i odciążenie go przy pomocy opatrunku gipsowego lub ortezy na czas od 4 do 12 tygodni.
Czas gojenia złamania awulsyjnego jest różny, co zależy od wielu czynników, głównie rodzaju i lokalizacji złamania, wieku i stanu pacjenta, chorób współtowarzyszących i tempa gojenia. Średnio trwa około 6 tygodni.
Gdy istnieje u pacjenta duże ryzyko choroby zakrzepowej, zlecana jest farmakologiczna profilaktyka przeciwzakrzepowa. Stosowana jest także terapia przeciwbólowa. Pomaga także utrzymywanie kończyny w elewacji (unoszenie jej) oraz chłodzące okłady.
W przypadku bardziej skomplikowanych złamań zalecana jest operacja chirurgiczna przeprowadzona metodą otwartej redukcji złamań. Wskazaniem jest szczelina złamania przebiega przezstawowo, złamanie znacznie przemieszczone, ale i sytuacja, gdy fragment oderwanej kości jest duży, co wiąże się z ryzykiem konfliktu z innymi strukturami.
Niezależnie od sposobu leczenia złamania awulsyjnego, w celu powrotu do zdrowia i odzyskania pełnej sprawności konieczna jest rehabilitacja i ćwiczenia, co wspiera odtworzenie kości, ale i wzmocnienie mięśni oraz powrót do pełnej sprawności. Ponadto zapobieganie zastojom krwi i limfy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.