Budowa stopy - kości, stawy, więzadła i mięśnie, funkcje stopy, objawy chorób

Budowa stopy jest skomplikowana, każda stopa składa się z 26 kości, 33 stawów i aż 107 więzadeł. Jednocześnie znajduje się w niej wiele naczyń krwionośnych i nerwów, które docierają do kręgosłupa, mózgu i serca. Jak wygląda budowa anatomiczna stopy?

1. Budowa stopy

Stopa to jedna z fundamentalnych części ludzkiego ciała, która stanowi podstawę dla całego układu kostnego i umożliwia poruszanie się. Budowa stopy jest złożona i skomplikowana, obejmuje wiele kości, stawów, mięśni, ścięgien, naczyń krwionośnych i nerwów. Stopa składa się z trzech głównych segmentów:

• śródstopie,
• stęp,
• palce.

1.1. Śródstopie

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Śródstopie to środkowa część stopy, która pełni kluczową rolę w utrzymaniu strukturalnej stabilności i elastyczności. Składa się z pięciu długich kości zwanych kośćmi śródstopia. Są one numerowane od pierwszej do piątej, biegnąc od bliższego do dalszego krańca stopy.

Kości te łączą się ze sobą, tworząc trzy łuki: podłużny, poprzeczny przyśrodkowy i poprzeczny boczny. Pomagają one w absorpcji sił podczas chodzenia i utrzymaniu równowagi.

Końce kości śródstopia łączą się z paliczkami stopy poprzez stawy śródstopno-paliczkowe, umożliwiając ruchy skrętne i zginanie. W obszarze śródstopia znajdują się również mięśnie i ścięgna, które pomagają w kontrolowaniu ruchów stopy i utrzymywaniu stabilności.

1.2. Stęp

Stęp to część ciała łącząca stopę z golenią, składa się z siedmiu kości:

• kość skokowa - składa się z trzech elementów (trzonu, szyjki i głowy), dolna część trzonu łączy się z kością piętową, natomiast głowa z kością łódkowatą z przodu oraz z kością piętową od dołu,
• kość piętowa - jedna z największych kości stępu, zawiera wyrostek zwaną podpórką kości skokowej, na powierzchni tylnej występuje guz piętowy, a na powierzchni dolnej dwa wyrostki - boczny i przyśrodkowy, nie bez znaczenia jest także powierzchnia boczna, gdzie znajduje się bloczek strzałkowy, z bruzdami mięśni strzałkowych nad i pod nim,
• kość łódkowata - położona jest między kością skokową a kośćmi klinowatymi, z którymi łączy się z przodu, z głową kości skokowej styka się od tyłu,
• kość sześcienna - jest zlokalizowana w bocznej części stępu, łączy się z kością piętową z tyłu, z kością łódkowatą i klinowatą boczną od strony przyśrodkowej oraz z IV i V kością śródstopia z przodu,
• kości klinowate - rozmieszczone są z przodu kości łódkowatej, z kością klinowatą przyśrodkową łączą się I i II kością śródstopia oraz klinowatą pośrednią.

1.3. Palce

Stopa posiada pięć palców - jeden duży i cztery małe. Paluch składa się z dwóch paliczków: bliższego i dalszego, pełniących kluczową rolę w zapewnianiu stopie wsparcia. Pozostałe cztery palce stopy mają po trzy paliczki: bliższy, środkowy i dalszy.

1.4. Stawy, więzadła i mięśnie stopy

W obszarze stopy znajduje się wiele połączeń między kośćmi stopy a pozostałymi kośćmi kończyny dolnej. Warto wyróżnić kluczowe stawy, takie jak staw skokowo-goleniowy, staw skokowo-piętowo-łódkowy, piętowo-sześcienny, klinowo-łódkowy, stawy międzyklinowe, stawy śródstępno-śródstopne, międzyśródstopne, śródstopno-paliczkowe oraz stawy międzypaliczkowe stopy.

Mięśnie stopy można podzielić na dwie główne grupy: mięśnie grzbietu, które obejmują między innymi mięsień prostownik krótki palców oraz palucha, a także mięśnie podeszwy stopy, które dzielą się na trzy grupy (mięśnie wyniosłości przyśrodkowej, wyniosłości pośredniej oraz wyniosłości bocznej).

1.5. Unaczynienie i unerwienie stopy

Dopływ krwi do stopy odbywa się poprzez tętnicę grzbietową stopy oraz tętnice podeszwowe (boczną i przyśrodkową). Tętnica grzbietowa, pochodząca od tętnicy piszczelowej przedniej, dzieli się na tętnicę podeszwową głęboką, grzbietową i śródstopia. Posiada również rozgałęzienie - tętnice przyśrodkowe stępu, tętnicę boczną oraz łukowatą.

W kontekście układu żylnego stopy wyróżnia się żyły powierzchowne, które tworzą łuki żylne grzbietowy i podeszwowy, połączone żyłami brzeżnymi, kończącymi się w żyłach odpiszczelowej i odstrzałkowej.

Żyły głębokie obejmują żyły grzbietowe stopy, podeszwowe boczne, przyśrodkowe i śródstopia, tworząc łącznie podeszwowy łuk żylny. W kontekście unerwienia mięśni stopy, nerw strzałkowy głęboki i piszczelowy odgrywają kluczową rolę. Skórę na grzbiecie stopy unerwia nerw strzałkowy powierzchowny, a skórę na części podeszwowej zaopatrują nerwy podeszwowy przyśrodkowy i podeszwowy boczny.

2. Jakie funkcje pełnią stopy?

Stopy odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu naszego organizmu. Przede wszystkim, pełnią istotną funkcję podporową i nośną, nie tylko utrzymując stabilność ciała, lecz także rozkładając naszą masę.

Ponadto, stopy pełnią istotną funkcję lokomocyjną, umożliwiając nie tylko przemieszczanie się, ale również wykonywanie precyzyjnych ruchów. Ich unikalna struktura anatomiczna wpływa nie tylko na zdolność chodzenia, ale także na umiejętność dostosowywania się do różnorodnych powierzchni terenu.

3. Objawy chorób stóp

Przesuszona skóra na stopach może wskazywać na trudności z krążeniem krwi, wynikające z chorób tętnic obwodowych. Sucha skóra może być także objawem innych schorzeń, takich jak grzybica czy alergia. W przypadku zdiagnozowanej cukrzycy możliwe jest natomiast wystąpienie neuropatii.

Powiększony duży palec u stopy może sygnalizować zapalenie stawów spowodowane nadmierną ilością puryn w organizmie. Czynniki ryzyka to spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa lub nadmierne picie alkoholu.

Zmiana kształtu palców u stóp na okrąglejsze i szersze może wskazywać na zmniejszenie przepływu krwi do naczyń krwionośnych lub sygnalizować poważniejsze schorzenia, takie jak rak płuc, choroby serca lub jelit.

Czerwona linia pod paznokciami może być objawem zapalenia wsierdzia, czyli zakażenia wewnętrznej wyściółki komór serca i zastawek. Zimne stopy mogą świadczyć z kolei o nieprawidłowym funkcjonowaniu tarczycy, która nie produkuje wystarczającej ilości hormonów regulujących procesy metaboliczne i produkcję ciepła.

Ból przypominający wbijanie igieł, mrowienie lub drętwienie mogą towarzyszyć cukrzycy. Wysoki poziom cukru we krwi może wpływać negatywnie na funkcjonowanie nerwów w stopach, co prowadzi do utraty czucia.

Żółte paznokcie mogą być objawem łuszczycy lub grzybicy. Zmiana koloru paznokci może również być sygnałem problemów z układem oddechowym lub limfatycznym. Regularne monitorowanie zdrowia stóp oraz skonsultowanie się z lekarzem w przypadku zaobserwowania nietypowych zmian może pomóc we wczesnym rozpoznaniu ewentualnych schorzeń.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.