Homocystynuria – objawy, przyczyny, dieta i leczenie
Homocystynuria jest uwarunkowaną genetycznie chorobą metaboliczną. Polega na występowaniu niedoboru beta-syntazy cystationiny w wątrobie, co prowadzi do wzrostu poziomu homocysteiny we krwi i w moczu oraz wzrostu poziomu metioniny. Ma to poważne konsekwencje. Jakie są przyczyny i objawy choroby? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest homocystynuria?
Homocystynuria to uwarunkowana genetycznie choroba metaboliczna, istotą której jest nieprawidłowy metabolizm aminokwasu - metioniny. Polega na występowaniu niedoboru beta-syntazy cystationiny w wątrobie lub zaburzeniu przekształcania homocysteiny w metioninę, co skutkuje wzrostem poziomu homocysteiny we krwi i w moczu oraz wzrostem poziomu metioniny.
Choroba ta jest rzadka. Częstość jej występowania oszacowano na 1:160 000 urodzeń. W równym stopniu dotyczy mężczyzn i kobiet. Jest dziedziczona autosomalnie recesywnie.
Wyróżnia się wiele postaci homocystynurii. Najczęstszy jest podtyp wynikający z mutacji w genie CBS odpowiedzialnym za tworzeniem enzymu, beta-syntazy cystationinowej. Rzadziej wywołują ją mutacje w genach MTHFR, MTR, MTRR i MMADHC.
W zależności od miejsca występowania nieprawidłowości w przemianie aminokwasu wyróżnia się:
- homocystynurię typu I – klasyczną (defekt enzymu syntazy β-cystationowej),
- homocystynurię typu II (nietermolabilne defekty reduktazy 5,10- metylenotetrahydrofolanowej).
2. Objawy homocystynurii
Nagromadzenie homocysteiny, co ma miejsce w przebiegu choroby, jest toksyczne dla organizmu człowieka, ponieważ prowadzi do uszkodzeń nabłonka. To wywołuje nieprawidłowości w tkance łącznej, kostnej, ośrodkowym układzie nerwowym oraz w tkankach oczu.
Ponadto pojawiają się zaburzenia krzepnięcia, tworzą się zakrzepy w naczyniach. To dlatego objawy homocystynurii klasycznej mogą dotyczyć różnych układów. Choroba charakteryzuje się zmiennością.
Do głównych objawów homocystynurii należy krótkowzroczność, osteoporoza i inne zaburzenia kostne przypominające zespół Marfana, a ponadto podwichnięcia soczewki i niepełnosprawność intelektualna. Typowe są także inne symptomy ze strony różnych narządów.
Objawy ze strony narządu wzroku:
- krótkowzroczność,
- jaskra,
- zaćma,
- drżenie tęczówek,
- przemieszczenie soczewek,
- zanik nerwu wzrokowego,
- odklejenie siatkówki.
Objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
- opóźnienie umysłowe. Poziom inteligencji i zdolności uczenia się jest zmienny osobniczo w zależności od ciężkości choroby,
- zaburzenia psychiczne,
- zaburzenia osobowości, wahania nastrojów,
- padaczka,
- symptomy pozapiramidowe.
Nieprawidłowości w obrębie układu kostnego:
- wysoki wzrost,
- nieprawidłowo długie kończyny górne i dolne,
- długie i cienkie palce,
- osteoporoza,
- skolioza, kifoza patologiczna,
- podniebienie wysoko wysklepione (tzw. gotyckie),
- stopa wydrążona,
- klatka piersiowa lejkowata,
- kolana koślawe.
Objawy ze strony układu krążenia:
- zakrzepica tętnic i żył,
- zmiany na twarzy w postaci wysypki lub nagle pojawiającego się rumienia,
- zatorowość,
- miażdżyca,
- sinica marmurkowata.
Inne objawy to choroby to stłuszczenie wątroby, niski poziom czynników krzepnięcia, nieprzyjemny zapach moczu, zaburzenia endokrynologiczne, przepukliny, zwłaszcza pachwinowe i pępkowe, jasna, cienka skóra ze skłonnością do odbarwień, siność siatkowata, niedokrwistość, zapalenia trzustki.
3. Diagnostyka i leczenie homocystynurii
Diagnostyka homocystynurii obejmuje wywiad lekarski, badanie przedmiotowe oraz badania laboratoryjne (badania obejmują analizę poziomu aminokwasów we krwi i moczu, w tym całkowitej homocysteiny oraz metioniny). W Polsce, w ramach Programu Badań Przesiewowych noworodków, wykonuje się badania przesiewowe w kierunku homocystynurii.
Po rozpoznaniu choroby u noworodka należy wdrożyć wczesną terapię. Oznacza to, że leczenie należy podjąć w pierwszych miesiącach życia chorego dziecka. Tylko ono może zachować sprawność intelektualną i zapobiec zaburzeniom rozwojowym u dziecka.
Leczenie homocystynurii polega głównie na stosowaniu diety niskometioninowej, istotą której jest redukowanie naturalnych białek i zamiana ich na mieszanki aminokwasów zawierających cysteinę. Jej celem jest uniknięcie wzrostu poziomu stężenia homocysteiny we krwi.
Wykorzystuje się także farmakoterapię. Stosuje się preparaty zawierające kwas foliowy, pirydoksynę oraz betainę. Podaje się także dawki terapeutyczne witaminy B6 wraz z witaminą B12 i kwasem foliowym.
Leczenie ma na celu wyrównanie nieprawidłowości biochemicznych, a zwłaszcza utrzymanie poziomu homocysteiny w osoczu (poniżej 11μmol/L). Rokowanie w nieleczonej homocystynurii jest poważne.
Zobacz też:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.