Rekonwalescencja po COVID-19. Od czego należy zacząć?

Najczęstszymi powikłaniami, z którymi zmagają się pacjenci po przebyciu COVID-19, są problemy oddechowe wywołane przez uszkodzenie płuc, dolegliwości neurologiczne i krążeniowe oraz ogólne osłabienie organizmu. Jakie badania powinni wykonać ozdrowieńcy, aby sprawdzić swój stan zdrowia?

1. Najczęstsze powikłania po COVID-19

Według danych Ministerstwa Zdrowia, które potwierdzają to, co mówią eksperci na całym świecie, do najczęstszych powikłań po COVID-19 należą uszkodzenie płuc i powikłania pulmunologiczne takie jak: zwłóknienie płuc, trudności w oddychaniu, duszność czy zadyszki.

Bardzo często spotykane jest również uszkodzenie mózgu oraz powikłania neurologiczne i psychiatryczne (udary, stany lękowe, depresja, mgła mózgowa, zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, obniżenie zdolności poznawczych), a także uszkodzenie serca i powikłania kardiologiczne (uszkodzenie lub zapalenie mięśnia sercowego, zatory i zakrzepy żylne, zawał).

Zobacz film: "Dr Sutkowski: Druga dawka dla seniorów nie jest fizycznie zabezpieczona"

Naukowcy zwracają jednak szczególną uwagę na powikłania dotyczące płuc.

- Wirus powoduje nieodwracalne zmiany w płucach, zwłóknienie może postępować mimo wyzdrowienia - mówi dr Paweł Grzesiowski, wakcynolog, pediatra i ekspert ds. walki z COVID-19 Naczelnej Rady Lekarskiej.

W skrajnych przypadkach wirus SARS-CoV-2 może skutkować ARDS, czyli zespołem ostrej niewydolności oddechowej.

- Większość z tych chorych umiera. U pozostałej części pacjentów, u których rozwinie się ARDS i przeżyją, prawdopodobnie dojdzie do istotnego uszkodzenia płuc i trwałej niewydolności oddechowej - komentuje pulmonolog prof. Robert Mróz.

- Część pacjentów po przejściu COVID-19 staje się osobami niepełnosprawnymi. Ci ludzie nie są w stanie wykonywać podstawowych codziennych czynności, już nie mówiąc o podjęciu pracy. Cierpią na utrzymujące się osłabienie, zaburzenia pamięci, brak koncentracji oraz depresję. Wśród takich osób zdarzają się 30-40-latkowie - dodaje Jan Szczegielniak, który opracował pionierski program rehabilitacji osób po COVID-19.

2. Ćwiczenia oddechowe polecane ozdrowieńcom

Eksperci zalecają ozdrowieńcom zmagającym się z problemami oddechowymi wdrożenie ćwiczeń, które zwiększą ruchomość klatki piersiowej oraz przepony, a także wyregulują oddech. Rekomendują również specjalne pozycje i techniki, które ułatwiają oddychanie i oczyszczanie z wydzieliny zalegającej w drzewie oskrzelowym. Fizjoterapeuci podkreślają, że w czasie powrotu do pełnej sprawności bardzo pomocne są ćwiczenia oporowe wykonywane np. na basenie. Bardzo ważna jest też gimnastyka, która zaangażuje jak największe grupy mięśniowe.

Jednym z podstawowych ćwiczeń rekomendowanych ozdrowieńcom jest wydmuchiwanie powietrza do wody. Bardzo dobrze działają też ćwiczenia, w których pacjenci są zanurzeni "po szyję". Woda, która otacza klatkę piersiową, powoduje opór oddechowy podczas wdechu, a podczas wydechu ułatwia opróżnianie płuc. Kolejnym zalecanym ćwiczeniem jest maszerowanie w wodzie. Dopiero na samym końcu polecane jest pływanie.

Fizjoterapeuci ostrzegają jednak przed nadmiernym wysiłkiem. Świeżo po chorobie może okazać się on zbyt dużym obciążeniem i nie tylko zniechęci pacjentów, lecz także może poważnie zaszkodzić sercu. Odzyskiwanie kondycji po przechorowaniu COVID-19 musi być przede wszystkim stopniowe. Należy zacząć od spacerów oraz ćwiczeń oddechowych i pamiętać o monitorowaniu tętna podczas wysiłku.

Ponadto nie wolno zapominać o monitorowaniu tętna i częstotliwości oddechów, a także badaniu poziomu saturacji krwi.

3. Jakie badania powinni wykonać ozdrowieńcy?

Zakażenie koronawirusem może przebiegać w sposób bezobjawowy. Nie oznacza to jednak, że wirus nie powoduje uszczerbku na zdrowiu u takich pacjentów. Powikłania po zakażeniu koronawirusem SARS-CoV-2 mogą wystąpić nawet u osób, które nie wykazywały żadnych symptomów choroby.

- Wciąż za mało wiemy na temat COVID-19 i tego, jakie może mieć długofalowe skutki dla zdrowia. Nie wiadomo też, jaki odsetek osób bezobjawowych może doświadczyć powikłań po zakażeniu. Niemniej jednak uważam, że osoby, które przeszły zakażenie koronawirusem i obserwują u siebie mniejszą tolerancję wysiłku, powinny rozważyć wizytę u pulmonologa oraz wykonanie dodatkowych badań - mówi prof. Robert Mróz, kierownik II Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku.

Dlatego również osoby, które przeszły COVID-19 bezobjawowo, powinny przeprowadzić szereg badań pomagających ocenić ich stan zdrowia. Specjaliści najczęściej kierują ozdrowieńców do poradni kardiologicznej i pulmonologicznej w celu wykonania:

• badania EKG,

• rezonansu magnetycznego serca,

• spirometrii płuc,

• badania obrazowego klatki piersiowej

• USG płuc.

Jeśli wyniki nie są zadowalające, pacjenci są kierowani na dalsze leczenie u specjalistów. Jeżeli zmiany są niewielkie, ozdrowieńców kieruje się do fizjoterapeuty. Eksperci podkreślają, że głównym celem leczenia fizjoterapeutycznego jest zapobieganie powikłaniom związanym z unieruchomieniem pacjenta, leczenie zaburzeń oddechowych i czynnościowych oraz przywrócenie sprawności pacjenta do poziomu sprzed choroby.

Prof. Jan Szczegielniak uważa, że niebawem rehabilitacja osób po COVID-19 stanie się osobnym nurtem we współczesnej medycynie.

- Ciężko określić, jaka jest skala problemu, ponieważ brakuje wciąż pełnych danych opartych na wiarygodnych badaniach. Nie wiemy, jak wiele osób cierpi na powikłania po COVID-19 – mówi prof. Szczegielniak, krajowy konsultant w dziedzinie fizjoterapii. - Można jednak założyć, że nie u wszystkich tych osób wymagana będzie rehabilitacja stacjonarna. Część pacjentów wraca do zdrowia samodzielnie. Części wystarczą regularne wizyty u fizjoterapeuty. Pewna część pacjentów będzie jednak wymagała rehabilitacji specjalistycznej na oddziałach stacjonarnych. Niekoniecznie muszą to być wyspecjalizowane covidowe placówki. Myślę, że w Polsce są oddziały rehabilitacji ogólnoustrojowej i neurologicznej, pulmonologicznej czy nawet psychiatrycznej, które będą w stanie zająć się takimi pacjentami – podsumowuje prof. Jan Szczegielniak.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.