Choroby wątroby co roku zabijają nawet siedem tys. Polaków. Objawy występują dopiero w ostrej fazie
Prawie połowa Polaków przyznała w badaniach CBR BioStat, że nigdy nie kontrolowała wątroby. Większość pacjentów bagatelizuje problem lub "łagodzi" dolegliwości na własną rękę za pomocą suplementów lub ziół. Choroba latami może się rozwijać w uśpieniu. - Konsekwencje niezdiagnozowanego wirusowego zakażenia wątroby to najpierw przewlekle zapalenie wątroby, potem marskość, a na końcu rak. Wirusy zapalenia wątroby są wirusami onkogennymi - ostrzega specjalista chorób zakaźnych prof. Robert Flisiak.
1. Siódma najczęstsza przyczyna zgonów w Polsce
Eksperci podkreślają, że choroby wątroby pod względem śmiertelności wyprzedzają nawet raka piersi i raka szyjki macicy. Z raportu "Zdrowa wątroba" wynika, że co roku przewlekłe choroby wątroby zabijają od ok. sześciu do siedmiu tys. Polaków. Jak duża jest skala zachorowań? Trudno oszacować, bo większość pacjentów nie wie, że choruje.
- W Polsce mamy potwierdzonych ok. 320 tys. czynnie zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby typu B, ok. 4,5 mln ma zakażenie utajone, czyli przebyło zapalenie, mamy 150 tys. zakażonych HCV, a do tego ogromną liczbę osób nadużywających alkoholu - według mnie ten problem może dotyczyć nawet 1,5 mln osób, a większość z nich będzie miała uszkodzenie wątroby i trzustki. Do tego dochodzi cała grupa chorób rzadszych - 30 proc. społeczeństwa ma nadwagę i otyłość, więc dochodzi do tego jeszcze choroba stłuszczeniowa wątroby. To może oznaczać, że nawet kilka milionów osób w Polsce może mieć jakąś chorobę wątroby - wylicza prof. Krzysztof Simon, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii UMED, a jednocześnie ekspert kampanii "Weź wątrobę do lekarza".
Jednym z najczęstszych problemów jest wirusowe zapalenie wątroby. Światowa Organizacja Zdrowia określiła je jako jedno z największych zagrożeń epidemiologicznych XXI wieku.
- Konsekwencje niezdiagnozowanego wirusowego zakażenia wątroby to najpierw przewlekle zapalenie wątroby, potem marskość, a na końcu rak. Wirusy zapalenia wątroby są wirusami onkogennymi - podkreśla prof. Robert Flisiak, specjalista chorób zakaźnych, prezes Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych oraz ekspert kampanii "Weź wątrobę do lekarza".
2. Jakie mogą być objawy choroby?
Lekarze przyznają, że problem ze zdiagnozowaniem schorzeń wątroby wynika przede wszystkim z braku charakterystycznych objawów, które w porę skłoniłyby chorych do badań.
- Wątroba nie jest unerwiona, ona boli wtedy, kiedy się gwałtownie powiększa lub zmniejsza, czyli np. przez naciek nowotworowy, gwałtowny obrzęk. Chorująca wątroba często daje niecharakterystyczne objawy. Wystarczy popatrzeć na klatkę piersiową, na dekolt i u chorych często można zobaczyć pajączki naczyniowe. Drugi objaw to jest rumień dłoniowy - to świadczy o patologii wątroby. Cześć osób ma też przykurcze palców - zauważa prof. Krzysztof Simon.
Jednym z czynników ryzyka chorób wątroby są nadwaga i otyłość. Zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej może powodować odkładanie się tłuszczu również w wątrobie, co prowadzi m.in. do tak zwanej niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.
- Przewlekła choroba wątroby rozwija się powoli w sposób bardzo podstępny, niezależnie od tego, czy przyczyną są substancje toksyczne - w polskich warunkach głównie alkohol, czy zakażenia wirusowe. Problem polega na tym, że wtedy kiedy wątroba boli i pojawiają się dosyć jednoznaczne objawy, zwykle mamy już do czynienia z zaawansowaną chorobą. Tak jest w chorobach przewlekłych wątroby. W przypadku chorób ostrych, spowodowanych przez wirusy lub substancje toksyczne, zwykle objawy pojawiają się nagle i są wyraźnie - zaznacza prof. Robert Flisiak.
- W ostrych zapaleniach wątroby szybko narasta żółtaczka, dolegliwości dyspeptyczne i inne niespecyficzne objawy, takie jak nudności, wymioty, czasem biegunka, bóle brzucha. Jednak główny problem zdrowotny stanowią choroby przewlekłe, które dają o sobie znać wtedy, gdy mamy już marskość wątroby lub raka wątroby, czyli wtedy kiedy znaczna część narządu uległa zniszczeniu. Wtedy oprócz żółtaczki pojawiają się wodobrzusze, encefalopatia, obrzęki, krwawienia - tłumaczy specjalista chorób zakaźnych.
Jakie mogą być objawy chorób wątroby?
- nadmierne zmęczenie;
- pojawienie się rumieni na dłoniach i stopach oraz licznych pajączków naczyniowych, rzadziej wybroczyn czy wręcz siniaków na skórze;
- zmiana koloru moczu lub stolca;
- gniecenie, pobolewanie w prawym podżebrzu;
- obrzęki rąk lub nóg.
3. Jakie są przyczyny chorób wątroby?
Kluczowa w rozpoznaniu chorób wątroby jest diagnostyka. Najczęściej wykonywanym badaniem diagnostycznym są próby wątrobowe, które mierzą poziom określonych enzymów i białek we krwi. Od początku lipca 2022 r. lekarze rodzinni mogą zlecić na koszt NFZ badanie w kierunku zakażenia wirusem HCV, czyli test przeciwciał anty-HCV.
- Tylko badania przesiewowe, jak oznaczenie przeciwciał anty-HCV pozwala na wczesne wykrycie zakażenia, a co za tym idzie - skuteczną terapię. Inne badania laboratoryjne, takie jak aktywność aminotransferaz mogą sygnalizować chorobę wątroby i wskazywać na konieczność pogłębienia diagnostyki - wyjaśnia prof. Flisiak.
Najczęstsze przyczyny chorób wątroby to:
- zakażenia wirusowe;
- problemy z układem odpornościowym;
- choroby dziedziczne;
- nowotwory;
- zbyt duża ilość toksyn;
- stosowanie leków, suplementów, ziół.
- W przypadku wirusa HCV, który jest najczęściej wykrywanym, do zakażenia najczęściej dochodziło w trakcie pobytu w placówkach opieki zdrowotnej w czasach, gdy nie obowiązywały standardy będące dzisiaj normą. Dużą grupę stanowią osoby, które miały chociażby przejściowy incydent stosowana dożylnych narkotyków. Są też osoby, które uległy zakażeniu podczas tatuowania czy kolczykowania. We wszelkich sytuacjach, w których był jakichkolwiek kontakt narzędzi z krwią, jest ryzyko, że mogło dojść do zakażenia, a przecież każdy z nas był kiedyś u kosmetyczki czy stomatologa - wyjaśnia prof. Flisiak. - Choroba spowodowana zakażeniem rozwija się przez wiele lat. Skutki widzimy z dużym opóźnieniem - podsumowuje lekarz.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
