Ból podczas porodu
1. Fizjologia bólu porodowego
Ból jest naturalnym zjawiskiem, które informuje organizm o uszkodzeniu tkanek lub o zagrożeniu uszkodzeniem. Ból w pierwszym okresie porodu związany jest ze skurczami macicy (im silniejszy skurcz, tym ból jest większy), z naciskiem główki płodu na szyjkę macicy oraz rozwieraniem się kanału szyjki. W drugim okresie porodu ból wynika z rozciągania mięśni powięzi miednicy oraz skóry krocza. Ból pleców w czasie porodu związany jest z uciskiem na nerwy. Ból o dużym nasileniu wpływa niekorzystnie na przebieg porodu, ponieważ potęguje stres, prowadzi do wyczerpania rodzącej, a ponadto może wpływać niekorzystnie na układ krążenia i układ oddechowy.
1.1. Łagodzenie bólu porodowego w sposób naturalny
Metody naturalne nie zniosą bólu całkowicie, ale mogą go złagodzić. Poniżej przedstawiono kilka metod zmniejszenia bólu.
- Wygodna pozycja – kobieta w czasie I okresu porodu może swobodnie się poruszać, spacerować, zmieniać pozycję. Przyjęcie wygodnego ułożenia pomaga wytrzymać ból w czasie skurczu. Ruch natomiast dodatkowo poprawia krążenie i przyśpiesza rozwieranie szyjki.
- Ciepły prysznic – ciepły strumień wody rozluźnia mięśnie, pomaga się zrelaksować, dzięki temu sprawia, że skurcze są mniej bolesne, jednak nadal efektywne.
- Prawidłowe oddychanie – spokojny i dość głęboki oddech w czasie skurczu zapewnia odpowiednią ilość tlenu zarówno dla mamy, jak i dziecka.
- Masaż – masaż, podobnie jak prysznic, pomaga się zrelaksować i rozluźnić. Kontakt z osobą bliską dodatkowo zapewnia poczucie bezpieczeństwa i zmniejsza stres.
Jest dostępnych kilka metod łagodzenia bólu porodowego, jednak ostatnio najbardziej popularne jest znieczulenie zewnątrzoponowe (ZZO). Ten typ znieczulenia ma niewątpliwie wiele zalet, jednak nie jest pozbawiony w pełni powikłań i niedogodności.
Wśród zalet znieczulenia najważniejsze są następujące: Kobieta ma zachowaną przytomność i może w pełni świadomie uczestniczyć w akcji porodowej. Znosi ból najmniejszą możliwą dawką leku, ponadto pozwala na modyfikację stopnia znieczulenia w zależności od potrzeb. Nie zmusza do pozostawania w łóżku w czasie pierwszego okresu porodu, jedynie bezpośrednio po założeniu cewnika do znieczulenia konieczne jest pozostanie w łóżku (około 20 minut). Kontrola bólu poprawia współpracę z kobietą rodzącą. Zapewnia znieczulenie po porodzie – dzięki temu nie ma potrzeby dodatkowego znieczulenia do szycia nacięcia lub pęknięć krocza. Kolejne dawki leku można podawać co 2–3 godziny, co zapewnia ciągłość znieczulenia.
1.2. Wady i powikłania ZZO
W wielu szpitalach jest to procedura odpłatna. Może osłabić czynność skurczową macicy, a co za tym idzie – wydłużyć zarówno pierwszy, jak i drugi okres porodu. Niekiedy wymaga to podania kroplówki oxytocyny w celu wsparcia czynności skurczowej. Znieczulenie może powodować spadki ciśnienia oraz bóle głowy. Jeśli decyzja o znieczuleniu będzie podjęta zbyt późno, wykonanie go może okazać się niemożliwe (nie znieczula się powyżej 7–8 cm rozwarcia). Krwiak zewnątrzoponowy z porażeniem kończyn – występuje tylko w 1 na 200 tys. przypadków, związany jest zwykle z zaburzeniami krzepnięcia krwi.
1.3. Przeciwwskazania do ZZO
- Zaburzenia krzepnięcia krwi, szczególnie zbyt mała ilość krwinek płytkowych.
- Choroby skóry, szczególnie zmiany infekcyjne (ropne) w miejscu potencjalnego wkłucia.
- Ciężka infekcja.
1.4. Zabieg znieczulenia podpajęczynówkowego
Aby przystąpić do zabiegu, musi być w pełni rozwinięta czynność skurczowa, a rozwarcie powinno wynosić około 3–4 cm. Jako przygotowanie do zabiegu podaje się około 2 litrów płynów dożylnie w kroplówce, aby zabezpieczyć przed ewentualnymi spadkami ciśnienia tętniczego. W czasie zabiegu lekarz anestezjolog poleca ułożyć się na boku (rzadziej w pozycji siedzącej) z kolanami przyciągniętymi do brody, tak aby plecy tworzyły łuk. Okolicę lędźwiową pleców myje się płynem dezynfekcyjnym, a następnie znieczula miejsce wkłucia. Po znieczuleniu skóry wprowadza się dość grubą igłę do przestrzeni zewnątrzoponowej (jest to przestrzeń wypełniona tkanką łączną, otaczająca opony rdzenia kręgowego – w czasie tego znieczulenia nie dochodzi się do kanału rdzenia kręgowego i nie przekłuwa się opon rdzenia kręgowego). Następnie przez środek igły wprowadza się cieniutki silikonowy cewnik (giętka rureczka). Igłę się wyjmuje, natomiast cewnik pozostawia się na miejscu i przymocowuje do skóry. Przez ten cewnik podaje się leki znieczulające. Kilka – kilkanaście godzin po porodzie cewnik zostaje usunięty.
Leczenie ogólne – leki podawane są dożylnie lub domięśniowo. W tym typie leczenia podaje się zwykle petydynę lub inne pochodne morfiny (silnego leku przeciwbólowego). Podawanie preparatów morfinopochodnych wymaga jednak dużej uwagi, gdyż może hamować napęd oddechowy u noworodka. Jeśli wystąpi konieczność odwrócenia działania morfiny, stosuje się lek o nazwie nalokson.
Znieczulenie podpajęczynówkowe – dość rzadko stosowane. Leki znieczulające podawane są jednorazowo do kanału rdzenia kręgowego.
Inne metody stosowane są sporadycznie i tylko w szczególnych przypadkach.
Ból porodowy jest zjawiskiem fizjologicznym. Jednak dzięki odpowiednim działaniom można go zminimalizować tak, aby kobieta miała większy komfort rodzenia i mogła w pełni cieszyć się pięknem narodzin dziecka.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.