Trwa ładowanie...

Cewnik – budowa i rodzaje. Na czym polega cewnikowanie?

Avatar placeholder
23.02.2021 12:46
Cewnik to cienka rurka wykonana z tworzywa sztucznego, wprowadzana do wnętrza organizmu.
Cewnik to cienka rurka wykonana z tworzywa sztucznego, wprowadzana do wnętrza organizmu. (123rf)

Cewnik to cienka rurka wykonana z tworzywa sztucznego, wprowadzana do wnętrza organizmu. Wykorzystuje się go do różnych celów leczniczych oraz procedur diagnostycznych. Wyróżnia się wiele rodzajów cewników. Najczęściej stosowane są cewniki urologiczne. Co warto wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest cewnik?

Cewnik, inaczej kateter, to cienka i najczęściej giętka rurka, która służy do wprowadzenia do narządów i jam ciała w różnych celach diagnostycznych i leczniczych. Produkt wykonany jest z polimerów o właściwościach plastycznych, takich jak silikony, lateks kauczukowy, poliuretany i poliamidy.

Cewniki umieszcza się w obrębie dróg moczowych, naczyń krwionośnych, jamy otrzewnej czy dróg żółciowych, by móc:

Zobacz film: "8 znaków, że masz problemy z nerkami"
  • pobrać, odbarczyć, odprowadzić płyny ustrojowe,
  • wprowadzić do organizmu jakąś substancję, na przykład lek lub kontrast,
  • dokonać pomiaru, na przykład ciśnienia czy temperatury.

Wyróżnia się kilka rodzajów cewników. To na przykład:

  • cewnik urologiczny,
  • cewnik zewnętrzny (uridom) - to cewnik mający postać koszulki z lateksu lub silikonu, który umożliwia oddawanie moczu w dyskretny sposób w każdej sytuacji. Przypomina prezerwatywę,
  • cewnik donaczyniowy, który jest wprowadzany do światła naczyń krwionośnych w celu podania leków, substancji odżywczych lub elektrolitów. W przeciwieństwie do cewników urologicznych jest dość sztywny, jednak niezmiennie gładki i elastyczny, by nie uszkodzić naczynia krwionośnego.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

2. Cewniki urologiczne

Najczęściej stosowane są cewniki urologiczne, które umożliwiają odprowadzanie moczu lub podawanie różnych leków. Cienkie rurki z tworzywa sztucznego zwykle wprowadzane są do pęcherza w celu odprowadzenia zalegającego w nim moczu. Wykorzystuje się je również podczas wykonywania badań obrazowych, takich jak cystografia czy cystometria.

Cewnik urologiczny posiada wężyk: długi, cienki i elastyczny, posiadający dwa końce. Pierwszy charakteryzuje się dwoma zaokrąglonymi otworami, a drugi specjalnym zakończeniem, umożliwiającym podłączenie go do worka, w którym gromadzi się uryna. Niektóre modele cewników są dodatkowo wyposażone w tzw. balonik.

Cewniki urologiczne dostępne są w różnych rozmiarach, wyrażonych w skali French (F lub Ch), która oznacza obwód przekroju cewnika w milimetrach. Różnią się także zakończeniem.

Rodzaje cewników urologicznych:

  • cewnik Nelatona.
  • cewnik Couvelaire’a.
  • cewnik Tiemanna.
  • cewnik Swana-Ganza,
  • cewniki Malecota i Pezzera (D oraz E),
  • cewnik Foleya. To cewnik prosty, posiadający dwa otwory boczne balonik na zakończeniu, który w celu utrzymania prawidłowego ciśnienia w pęcherzu wypełnia się roztworem soli fizjologicznej. To jeden z najczęściej stosowanych cewników.

Wszystkie cewniki wymagają umocowania ich na skórze, np. za pomocą przylepca. Wyjątkiem są cewniki samoutrzymujące się, do których należy cewnik Foleya. Do cewnika mocuje się worek na mocz.

3. Cewnikowanie, czyli zakładanie cewnika

Przed założeniem cewnika, czyli cewnikowaniem, pokrywa się go żelem znieczulającym, który ułatwia wprowadzenie go do dróg moczowych. U osób szczególnie wrażliwych często stosuje się cewniki powleczone jednorodną warstwą poślizgową, która zmniejsza tarcie, co minimalizuje ryzyko podrażnień cewki moczowej. Cewnikowanie, jeśli jest prawidłowo przeprowadzone, nie boli.

Cewniki zakłada się na chwilę w celach diagnostycznych, można również stosować cewnikowanie przerywane. Mówi się o nim, gdy ma to miejsce kilka razy dziennie (np. w celu bezpośredniego odebrania moczu z pęcherza moczowego). Procedura jest stosowana w przypadku problemów z pęcherzem moczowym także u osób, które przeszły udar mózgu, zmagają się z chorobą Parkinsona czy stwardnieniem rozsianym.

Gdy cewnik zakładany jest na stałe, pacjent musi pamiętać o kilku kwestiach, a przede wszystkim nauczyć się, jak opróżniać worek z nagromadzonego moczu. Bardzo ważna jest higiena, ponieważ podczas stosowania cewnika zdarzają się różne powikłania, takie jak infekcje dróg moczowych, stany zapalne gruczołu krokowego czy nerek.

Należy również wiedzieć, jak na przykład, w razie konieczności, udrożnić cewnik (wystarczy go przepłukać solą fizjologiczną oraz sprawdzić, czy wężyk nie jest zagięty, a worek na mocz znajduje się poniżej pęcherza moczowego). Jeżeli przepłukiwanie niedrożnego cewnika nie przynosi efektów, należy wymienić go na nowy. Trzeba pamiętać, że cewniki urologiczne, podobnie jak worki na mocz, są wyrobami jednorazowego użytku.

W pozostałych przypadkach, gdy z cewnikiem nic się nie dzieje, jego wymiana powinna odbywać się co dwa tygodnie, w niektórych przypadkach co trzy miesiące. Zależy to od modelu cewnika, wskazań producenta, a także reakcji organizmu pacjenta.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze