Diagnostyka zmian skórnych
Dermatoskopia, kapilaroskopia, trichoskopia, trichogram, testy kontaktowe skórne, pobieranie wycinków (histopatologia) to sposoby diagnozowania zmian skórnych. Dermatoskopia to prosta, nieinwazyjna i sprawdzona technika diagnostyczna, bardzo popularna w dermatologii. Kapilaroskopia to badanie nieinwazyjne pozwalające na profesjonalną ocenę krążenia krwi w bardzo małych naczyniach w obrębie skóry i błon śluzowych. Wsród metod diagnostycznych łysienia wyróżnia się trichogram, trichoskopię i ocenę histopatologiczną.
1. Na czym polega dermatoskopia?
Obraz uzyskiwany z dermatoskopu jest trójwymiarowy. Badanie to wymaga dużego doświadczenia lekarza oraz porównania niepokojących zmian skórnych z wynikiem histologicznym po wycięciu zmiany skórnej. Przed wykonaniem badania należy poinformować lekarza o występowaniu nowotworów skóry w rodzinie, o dotychczasowym przebiegu choroby, (kiedy się pojawiły, jak szybko się powiększały, czy była zmiana koloru, czy wystąpił ból, świąd, krwawienie, owrzodzenie itp.) oraz o dotychczasowym leczeniu (maści, kremy, leczenie zabiegowe, np. wyciskanie, zamrażanie).
Dermatoskopia jest badaniem pośrednim pomiędzy oceną kliniczną (tzw. okiem nieuzbrojonym) a badaniem histopatologicznym wyciętej chirurgicznie zmiany. Należy do badań nieinwazyjnych, łatwo powtarzalnych, z możliwością komputerowej archiwizacji uzyskanych obrazów i ich porównywania po upływie czasu (można wykonać fotografię w standardowym-ręcznym dermatoskopie bądź skorzystać z zapisu cyfrowego w wideodermatoskopie).
Skórę przed badaniem pokrywa się olejkiem immersyjnym lub żelem ultrasonograficznym a wynik otrzymujemy od razu, posługując się w ocenie zmian odpowiednimi skalami dermatoskopowymi. Dermatoskopia umożliwia wczesne wykrycie czerniaka skóry i innych raków skóry oraz polega na oglądaniu w odpowiednim powiększeniu zmian barwnikowych, potocznie nazywanych pieprzykami. Do zmian skórnych oglądanych w dermatoskopie zalicza się:
- Znamiona barwnikowe łączące,
- Znamiona barwnikowe mieszane,
- Znamiona barwnikowe dysplastyczne,
- Znamię błękitne,
- Znamię barwnikowe,
- Czerniak młodzieńczy Reed,
- Czerniak złośliwy,
- Brodawka łojotokowa,
- Nabłoniak barwnikowy,
- Zmiany krwotoczne.
Zatem głównym wskazaniem do dermatoskopii jest różnicowanie plam barwinkowych, przez ustalenie czy są to znamiona czy może czerniak złośliwy. Ponadto za pomocą tego urządzenia różnicuje się znamiona z plamami naczyniowymi (zmiany naczyniowe, brodawki łojotokowe, zmiany barwnikowe) oraz z przyłuszczycą plackowatą (przyłuszczyca, wczesne postaci ziarniniaka grzybiastego). Badanie jest nieinwazyjne, zatem nie występują żadne powikłania po nim. Może być wielokrotnie powtarzane i wykonywane u każdego pacjenta, także u kobiet ciężarnych.
2. Co to jest kapilaroskopia?
Kapilaroskopia polega na oglądaniu pod mikroskopem pętli włośniczkowych warstw odżywczych mikrokrążenia. Ze względu na rodzaj stosowanych przyrządów diagnostycznych można podzielić kapilaroskopię na: standardową, przy użyciu stereomikroskopów z odpowiednim oświetleniem bocznym, fluorescencyjną, z pomocą specjalistycznych lamp oraz wideokapilaroskopię.
Najczęściej stosowanym rodzajem kapilaroskopii jest wideo kapilaroskopia. Badanie polega na ocenie pętli włośniczkowej za pomocą specjalnej nasadki nałożonej na kamerę, która przesyła obraz do monitora komputera. Zaleta tego badanie jest nieinwazyjność, bezbolesność, a ponadto cechuje je dobra powtarzalność oraz łatwość w wykonaniu. W odróżnieniu os standardowej oraz fluorescencyjnej kapilaroskopii, umożliwia ona uzyskanie większych powiększeń (100-200x), oraz archiwizowanie otrzymanych obrazów.
Do tej pory głównym wskazaniem do wykonania kapilaroskopii była diagnostyka objawów i zespołów Raynaud, głównie w przebiegu chorób tkanki łącznej. Objaw Raynaud polega na napadowym skurczu tętnic w obrębie rąk, rzadziej stóp. Powstaje najczęściej pod wpływem zimna i emocji (np. stres). Obecnie zastosowanie swoje odnalazła także w chirurgii naczyniowej w diagnostyce zaburzeń przepływu włośniczkowego w przebiegu mikroangiopatii cukrzycowej, chorobach naczynioskurczowych, przewlekłej niewydolności żylne, obrzękach limfatycznych i miażdżycy.
2.1. Do czego służy kapilaroskopia?
- Ocenie kapilar naczyniowych w trądziku różowatym,
- Zapaleniu łojotokowym skóry,
- Łuszczycy,
- Odmrożeniach,
- Ocena zmian guzowatych.
Najczęściej zaburzenia mikrokrążenia obserwowane są w okolicy wałów paznokciowych palców dłoni, rzadziej stóp. Po dokładnym oczyszczeniu wałów paznokciowych, badane miejsce pokrywa się olejkiem immersyjnym lub żelem do ultrasonografii, tym samym zwiększając przezierność warstwy rogowej naskórka, co umożliwia dokładna ocenę naczyń. Przez zabiegiem nie należy wycinać skórek wokół paznokci, unikać urazów i infekcji skórki wokół paznokcia. Badanie kapilaroskopowe jest użytecznym badaniem do oceny poprawności diagnozy ustalonej na podstawie obrazu klinicznego i badań serologicznych. W większości przypadkach pozwala na postawienie prawidłowej diagnozy.
3. Trichoskopia i trichogram
Coraz więcej osób zgłasza się do dermatologów skarżąc się na nadmierną utratę włosów. Ważne jest, aby przez wdrożeniem leczenia wykonać badanie włosa, pozwalające w dużej mierze na ustalenie przyczyny łysienia. Wsród metod diagnostycznych łysienia zalicza się: ocenę kliniczną stanu włosów z określeniem typów łysienia, test z pociągania (dodatni przy uzyskaniu ponad 4 włosów przy pociąganiu), trichogram, trichoskopię i ocenę histopatologiczną.
Trichogram jest metodą diagnostyczną polegającą na pobraniu około 100 włosów ze skóry owłosionej głowy i badaniu pod mikroskopem stanu ich korzeni. Badanie to pozwala w dużej mierze na postawienie rozpoznania i ustalenie przyczyny wypadania włosów. Oprócz celów diagnostycznych badanie to wykonuje się w celu ustalenia czy nastąpiła poprawa po zastosowanym leczeniu. Nie należy jednak powtarzać go w okresie krótszym niż kilka miesięcy i nie krócej niż 3 dni od ostatniego mycia głowy.
Trichoskopia jest badaniem całkowicie nieinwazyjnym. Polega na komputerowym badaniu włosów i powierzchni skóry głowy, z oceną stanu mieszków włosowych i łodyg włosów. Najczęściej wykorzystuje się trichoskopię w diagnozowaniu łysienia androgenowego kobiet), nietypowego łysienia plackowatego lub niektórych chorób wrodzonych. Służy także monitorowaniu skuteczności leczenia.
4. Testy kontaktowe skóry (próby płatkowe)
Testy skórne płatkowe (naskórkowe) służą do wykrywania alergii kontaktowej na różne alergeny takie jak metale, leki, substancje zapachowe, kleje czy rośliny. W polaczeniu z naświetleniem promieniami ultrafioletowymi służą do wykrywania fotoalergii. Testy płatkowe wykonuje się u każdej osoby, u której występuje przewlekły, swędzący wyprysk lub złuszczanie, jeśli podejrzewa się, ze powikłaniem choroby może być alergia kontaktowa. Wskazane jest, zatem wykonanie badania u osób z:
- Alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry,
- Wypryskiem atopowym (atopowe zapalenie skóry),
- Wypryskiem hematogennym,
- Wypryskiem pieniążkowatym,
- Wypryskiem potnicowym,
- Wypryskiem zawodowy,
- Łojotokowym zapaleniem skóry,
- Wypryskiem na podłozu suchości skóry,
- Wypryskiem na podłożu zastoju żylnego,
- Zmianami zapalnymi wokół owrzodzeń podudzi,
- Fotodermatozami (tzw. uczulenie na słońce).
Substancje zawierające gotowe alergeny nakładane są na skórę pleców za pomocą komór umocowanych na hipoalergicznym podłożu. Taki plaster pozostawia się na skórze przez 48 godzin. Oceny reakcji skórnej dokonuje się zaraz po zdjęciu plastra oraz kolejno w 72, 96 godzinie od naklejenia komór z alergenami na skórę. Testów płatkowych nie należy nakładać na skórę zmieniona chorobowo oraz u osób w ciężkim stanie ogólnym. Przeciwwskazaniem do badania są ostre choroby infekcyjne oraz nowotwory złośliwe. U kobiet w ciąży badanie wykonuje się w wyjątkowych przypadkach, ale wynika to bardziej z ostrożności niż istotnych przeciwwskazań medycznych.
5. Pobieranie wycinków (histopatologia)
Badanie histopatologiczne polega na pobraniu wycinków z miejsc zmienionych chorobowo. Jest to badanie inwazyjne, podczas którego stosuje się krótkotrwałe znieczulenie miejscowe (np. maścią EMLA bądź przez chwilowe zamrożenie). Metoda ta ma decydujące znaczenie przy podejmowaniu dalszych decyzji terapeutycznych. Każdy rodzaj wyciętej zmiany posiada specyficzną budowę histologiczną (rodzaj i układ komórek). Pozwala to na odróżnienie od siebie np. brodawki od włókniaka, czy znamienia barwnikowego od czerniaka.
Tak jak wcześniej wspomniałam, zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, jest on zatem bezbolesny. Po wycięciu zmiany z reguły zakłada się szwy i opatrunek, które są zdejmowane po 5-14 dniach od zabiegu. Przez kilka dni po zabiegu należy unikać gwałtownych ruchów i moczenia opatrunku. Blizna początkowo widoczna, po pewnym czasie zblednie i zmniejszy się. Ważne jest unikanie słońca przez okres przynajmniej 6 miesięcy, gdyż promienie słoneczne mogą spowodować stałe przebarwienie miejsca poddanego zabiegowi.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.