EEGbiofeedback – terapia, która ma szerokie zastosowanie
Chciałabym przybliżyć Państwu jedną z form nowoczesnej terapii, jaką jest EEGbiofeedback. Terapia ta znana jest mi od ponad dziesięciu lat, a ja zajmuję się praktykowaniem jej od lat ośmiu.
1. Czym jest EEGbiofeedback?
Sam biofeedback to biologiczne sprzężenie zwrotne, zaś EEG (elektroencefalogram) stosowany jest do badania czynności mózgu. EEGbiofeedback jest metodą opartą na specjalistycznej technice komputerowej, która to umożliwia danej osobie nauczenie się zmian w charakterystycznych zapisach swoich fal mózgowych, wyuczenia się pracy na pożądanych częstotliwościach.
2. Jaka jest historia powstania metody?
Pierwsze prace, które dotyczyły czynności bioelektrycznej mózgu i dotyczyły ludzi pojawiły się w 1929 roku, a opublikował je Hans Berger. Nazwał on fale ALFA i Beta i zaczął używać skrótu EEG. Zauważył też związek między czasem reakcji, koncentracją uwagi, a falami Beta.
Inny uczony Grey Walter odkrył fale Delta i czynność szybką Alfa oraz był pionierem mapingu mózgu. Joe Kamiya zaś zaobserwował, iż informacja, którą wysyłamy do osoby badanej poprawia/zmienia czynność bioelektryczną mózgu w zakresie częstotliwości fal Alfa, co może świadczyć o istnieniu właśnie sprzężenia zwrotnego między odbieranymi przez pacjenta bodźcami i wytwarzaną przez jego mózg czynnością bioelektryczną.
Duży rozwój biofeedbacku rozpoczął się za sprawą badań i prac Barry Stermana, który to pracował dla NASA badając czynność bioelektryczną mózgu w czuwaniu i śnie u...kotów. Odkrył rytm SMR, który trenowany wpływa stabilizująco na różne obszary mózgu i podwyższa znacznie próg drgawkowy. W 1972 roku opublikował swoją nowatorską metodę leczenia padaczki. Leczenia za pomocą treningów mózgu z wykorzystaniem EEGbiofeedbacku. Ponieważ u osób z epilepsją podczas treningów zanikała również znacznie nadpobudliwość psychoruchowa metoda została stosowana również wśród osób z nadpobudliwością.
Dalsze badania potwierdziły poprawę funkcjonowania u dzieci z ADHD i zaburzeniami koncentracji uwagi bez nadpobudliwości. Badacz zauważył również u pacjentów poprawę uczenia się. Kolejne potwierdziły skuteczność treningów: w zaburzeniach funkcji poznawczych, po urazach, w zmęczeniu, zmianach nastroju, lękach, koszmarach sennych, zaburzeniach snu, drażliwości, moczeniu nocnym, stresie oraz alkoholizmie i uzależnieniach.
Początkowo treningi EEG BFB stosowano u osób zdrowych w celu poprawy funkcjonowania, poprawy umiejętności kontroli emocji, radzenia sobie w codziennym życiu jednak z czasem stosowano już w konkretnych jednostkach chorobowych jako wspomaganie wiodących terapii.
Obecnie terapię EEGbiofeedback stosuje się w zaburzeniach koncentracji uwagi, zaburzonych procesach uczenia się, zaburzeniach zachowania, nerwowości, stresie, w zaburzeniach mowy, psychomotorycznych, zaburzeniach snu, napięciowych bólach głowy. Oczywiście w padaczce, ADHD czy autyzmie, w nadruchliwości, tikach czy zespole Touretta.
Terapia stosowana jest do ogólnej poprawy funkcjonowania, pamięci, np. przed egzaminami by przyspieszyć efektywność uczenia. Również wykorzystywana jest w sporcie wśród osób czynnie uprawiających jakieś dyscypliny sportowe w celu poprawy koncentracji i precyzji ruchów. O każdym z wyżej wymienionych przypadków można napisać osobny artykuł dotyczący wykorzystania metody, ilości treningów i jakości poprawy funkcjonowania.
Dodam tylko, że stosuje się je także z dużym powodzeniem wśród osób w rehabilitacji neurologicznej, u pacjentów po wylewach, udarach z niedowładami, stwardnieniem rozsianym czy chorobie Parkinsona.
3. Co jest istotą treningu?
Chodzi o doprowadzenie do takiego stanu, by umysł pacjenta sam wytwarzał po kilkunastu sesjach utrwalony wzorzec fal mózgowych. Chodzi o usprawnienie pracy mózgu i nauczenie się osiągania stanu relaksacji. Ponieważ mózg generuje fale elektromagnetyczne, które są mierzalne podczas treningu, pracuje się nad tym by zbliżyć się do pożądanych, ustalonych norm. Poszczególne rodzaje fal odpowiadają za charakter i jakość procesów poznawczych. Jeśli mózg generuje ich za dużo lub za mało, pojawiają się kłopoty w funkcjonowaniu. Treningi EEGbiofeedack mają zatem na celu uporządkowanie i doprowadzenie do normalizacji wytwarzanych fal mózgowych. I tak np. nadmiar fal Theta świadczy o problemach z koncentracją, skupieniem uwagi, występuje w depresji, epilepsji, przy zażywaniu neuroleptyków.
4. Jak wygląda trenowanie?
Pacjent siedzi na fotelu w wygodnej pozycji, bez ruchu, zrelaksowany, podłączony do aparatury EEG. Na ekranie monitora obserwuje swoją pracę mózgu przetworzoną na obrazy i dźwięki w grze video. Trening EEGbiofeedback polega na generowaniu takiego rodzaju fal mózgowych, który najbardziej sprzyja relaksacji, koncentracji umysłu i procesom samoistnego leczenia (w przypadku zdiagnozowania u pacjenta określonej choroby).
Gdy pacjent odpowiednio skupia swoją uwagę i wykonuje określone zadania, np. terapeuta prosi by piłeczka na ekranie wysoko i z prawej strony podnosiła szczebel do góry ekranu generuje pożądaną pracę mózgu. Jeśli przykładowa piłeczka podskakuje, to pacjent otrzymuje za to punkty i dostaje informację, iż zadanie wykonywane jest poprawnie i tak nadal ma pracować.
Jeśli terapia prowadzona jest systematycznie daje duże rezultaty. Treningi prowadzić można codziennie, kilka razy w tygodniu lub raz na tydzień. Ja pracuję różnie w zależności od możliwości klientów oraz mojej dostępności czasowej. Najczęściej w systemie jeden raz na tydzień, ale też z tymi, którzy chcą szybszych efektów codziennie.
Minimum to dwadzieścia treningów. Przy zaburzeniach snu poprawa widoczna jest już po około dziesięciu spotkaniach, w zaburzeniach koncentracji stosuje się dość długo nawet do sześćdziesięciu sesji. Przy autyzmie lub ADHD także są to dziesiątki spotkań. Niektórzy pacjenci zauważają poprawę od razu, u innych trzeba czasu. U każdego dokonuje się to indywidualnie.
U mnie podczas pracy trening przebiega czasem niespecyficznie, zwłaszcza gdy dotyczy dzieci, które na terapię chodzą długo. Uczą się w trakcie (utrzymując cały czas uwagę na tym co na ekranie) tabliczki mnożenia, trenują czytanie czy rysują. Przykładem może być leniwa ósemka chłopca z diagnozą ADHD. Gdy trafił do gabinetu nie był w stanie usiedzieć na fotelu, nie potrafił pracować samodzielnie - w trakcie terapii musiała cały czas uczestniczyć mama. Po trzydziestu treningach ponownie rysowaliśmy ósemkę w trakcie terapii. Wyglądała ona już zupełnie inaczej. Ponadto chłopiec zostawał już od jakiegoś czasu w gabinecie bez mamy, wyciszył się i uspokoił na tyle, że miało to odzwierciedlenie nawet w prezentowanym rysunku.
Takich przykładów mogłabym podać dziesiątki dotyczących różnych zaburzeń, z jakimi trafiali do mnie pacjenci. Ciekawym przykładem była też dziewczynka z zaburzeniami lękowymi. Bała się ludzi, nowości oraz deszczu i chmur. Było to o tyle interesujące, że mieszkają w Wielkiej Brytanii, gdzie pochmurna pogoda jest normą. Wraz ze standardową terapią przeciwlękową zastosowano treningi EEGbiofeedback. Wystarczyło trzydzieści spotkań by obniżyć u dziecka poziom lęku na tyle, aby funkcjonowanie nie było uciążliwe dla niej i jej rodziny. Napady lęku nie powtarzają się, od czasu zakończenia terapii minęło półtora roku.
Wiele młodzieży przychodzi do mnie w momencie, gdy spada im zapał do nauki i obniża się koncentracja. Sami zauważają poprawę i sami proszą rodziców, żeby odbyć kolejne sesje przypominające by naprowadzić swój mózg na właściwe tory - jak mówią.
Wspominałam, że terapia sprawdza się w tikach i zespole Touretta. Miałam na terapii dziecko 10-letnie z różnymi tikami: raz były ruchowe, raz głosowe. Rodzice próbowali wszystkiego bez efektów. Chłopiec chodził na sesje dwa razy w tygodniu, spotkań odbyło się ponad siedemdziesiąt. Rodzice wspominają, że wtedy chłopiec nie brał leków, chodził systematycznie na basen, pływał i uczestniczył w terapii, że dla nich i dla niego był to najlepszy okres w życiu.
Inaczej wygląda praca z dziećmi autystycznymi. Wszystko zależy od stopnia funkcjonowania. Czasem są to osoby wysoko funkcjonujące i treningi przebiegają sprawnie, a czasem dziecko wykonuje krótkie serie u mamy na kolanach. Z opinii rodziców jednak wynika, że treningi wyciszają, uspokajają i znoszą agresywność. Dzieci łatwiej przyswajają nową wiedzę.
Jeśli więc macie dolegliwości czy zaburzenia, o których wspomniałam zachęcam do poszukania gabinetu terapeutycznego w swoim mieście.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.