Helicobakter pylori test - charakterystyka bakterii, czynniki ryzyka zakażeń, wskazania do diagnostyki, test, choroby wynikające z zakażenia, leczenie, profilaktyka

W 1982 roku dwóch naukowców z Australii, B.J. Marshall oraz J.R. Warren, odkryli bakterię Helicobacter pylori, ustalając jednocześnie wpływ tej właśnie bakterii na powstanie choroby wrzodowej u człowieka, czym spowodowali wielki przełom w leczeniu chorób dwunastnicy i żołądka, a przede wszystkim właśnie choroby wrzodowej. Bakteria Helicobakter pylori może być odpowiedzialna za między innymi wrzody żołądka i dwunastnicy, a także za bóle brzucha. Aby szybko dowiedzieć się, czy jest się nosicielem tej bakterii, należy wykonać testy na Helicobakter pylori. Warto dowiedzieć się, jakie badania należy wykonać, aby się o tym przekonać.

Zobacz film: "Diagnozowanie Helicobakter pylori"

1. Charakterystyka bakterii Helicobacter pylori

Helicobakter pylori jest bakterią, która odpowiada za mniej więcej 70% zachorowań na chorobę wrzodową żołądka i około 95% przypadków owrzodzeń dwunastnicy. Może być również powodem raka lub chłoniaka żołądka. Bakteria ta bytuje w błonie śluzowej żołądka, w płytce nazębnej czy też w kale. Wytwarza ona enzym - ureazę, rozkładając mocznik w amoniak, co zmienia jego ph z kwaśnego na zasadowe i dzięki temu pozwala na przeżycie tej bakterii w kwaśnym środowisku żołądka.

Za powstawanie procesu zapalnego odpowiadają toksyny produkowane przez tą bakterię, zwłaszcza cytotoksyna wakuolizująca. Podstawową drogą zakażenia jest droga oralno-oralna, jak również fekalno-oralna. Aby ustalić, czy jesteśmy zakażeni tą bakterią, należy wykonać testy na Helicobakter pylori. Badania te dzielimy na inwazyjne i nieinwazyjne. Te ostatnie polegają na pobraniu fragmentu błony śluzowej żołądka od pacjenta.

2. Zakażenie Helicobacter pylori

Przyjęte jest, że do zakażenia Helicobakter pylori dochodzi zwykle we wczesnym dzieciństwie, ma to związek ze statusem socjalno-ekonomicznym. W rozwijających się krajach częstotliwość zakażeń tą bakterią wynosi od 80 do praktycznie 100%, w Polsce jest ona na poziomie 40-60%, w tym około 80% wszystkich dorosłych i około 30% dzieci.

Czynniki ryzyka zakażenia:

• złe warunki ekonomiczne i socjalne,
• duża liczba domowników w małym mieszkaniu,
• predyspozycje genetyczne,
• predyspozycje rasowe,
• zamieszkiwanie w kraju rozwijającym się.

3. Wskazania do diagnostyki helicobacter

Z Helicobakter pylori można żyć wiele lat nie mając o tym najmniejszego pojęcia, ponieważ czasem bakteria ta nie daje żadnych objawów. Najczęściej dowiadujemy się o tym, gdy zmagamy się z choroba wrzodową, której towarzyszą m.in. silne bóle brzucha po posiłkach, uczucie pełności oraz wzdęcia. Jest to bakteria patogenna, ponieważ powoduje zapalne zmiany w błonie śluzowej żołądka i odpowiedź immunologiczną od organizmu. Układ odpornościowy nie jest jednak w stanie pozbyć się bakterii z żołądka, powstaje więc przewlekły stan zapalny.

Objawy, powinny nas skłonić do wykonania testów na Helicobakter pylori:

• mdłości,
• ból brzucha,
• zaparcia,
• brak apetytu,
• wzdęcia,
• zgaga,
• odbijanie,
• bóle w nadbrzuszu.

4. Diagnostyka bakterii

W diagnostyce bakterii H. pylori istnieje mnóstwo możliwości wykrywania jej. Są zróżnicowane pod względem stopnia inwazyjności, czasem oczekiwania na wynik, swoistością i czułością. Ważne jest także, aby były wykonywana tylko jeśli planujemy leczenie.

Możemy podzielić je na metody inwazyjne oraz nieinwazyjne.

4.1. Metoda inwazyjna

• metoda histopatologiczna - szybki test urazowy - pobierany jest wycinek z błony śluzowej żołądka podczas gastroskopii i ocenie tego materiału pod kątem zmian w morfologii, a także przy pomocy testu barwnego sprawdzenie czy istnieje zakażenie bakterią H. pylori. Jest to metoda najpopularniejsza w diagnozowaniu chorób żołądka, jest wiarygodnym źródłem zarówno dla diagnostyki jak i potwierdzenia wyzdrowienia.

4.2. Metody nieinwazyjne

• test oddechowy z mocznikiem znakowany radioaktywnym węglem - jest wiarygodnym testem zarówno do diagnozy jak i oceny wyleczenia. Przed wykonaniem go należy wstrzymać stosowanie: na 4 tygodnie antybiotyków, na 2 tygodnie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej, na 48 h leków z grupy blokerów receptora H2,
• testy oznaczające antygen H. pylori w kale - wiarygodne zarówno dla diagnostyki jak i oceny wyzdrowienia. Można go wykonać w domowych warunkach, bez konieczności udawania się do laboratorium czy też na wizytę do lekarza,
• testy serologiczne z krwi – pozwala zdiagnozować zakażenie, celem jest oznaczenie przeciwciał IgG skierowanych przeciw H. pylori, a także przeciwciał w klasie IgA. Test ten nie da jednak miarodajnych wyników w ocenie wyleczenia, ponieważ wykrywa przeciwciała utrzymujące się we krwi bardzo długo po leczeniu.

Aby ocenić skuteczność leczenia ważne jest, aby testy wykonać najwcześniej po upływie czterech tygodni po zakończonym leczeniu. Najbardziej wiarygodnymi testami są: test oddechowy lub oznaczenie antygenu w kale.

5. Choroby wynikające z zakażenia Helicobacter pylori

W zdecydowanej większości przypadków Helicobakter pylori nie daje żadnych objawów klinicznych i poza przewlekłym stanem zapalnym nie powoduje poważniejszych zmian w śluzówce żołądka. Początkowo zakażenie skutkuje ubytkami w błonie śluzowej, które jednak z biegiem czasu powiększają się i powodują wspomniany wcześniej stan zapalny. Stan ten może być niestety przyczynkiem zmian przedrakowych, które w późniejszych okresie mogą przekształcić się w raka żołądka, choć sama bakteria oczywiście nie jest przyczyną nowotworu. Na chorobę tą wpływają przeróżne czynniki środowiskowe i genetyczne.

Wiele czynników środowiskowych czy genetycznych może mieć wpływ na rozwój nowotworu. Badania wykazują, że przebieg jego powstawania może liczyć sobie nawet 20 lat, a w diagnozowaniu wszelkich zmian rakowych/przedrakowych czy zakażenia helicobacter pylori, zalecana jest endoskopia ścian żołądka.

Do chorób, które wynikają z infekcji H. pylori należą:

• rak żołądka - wynika z przewlekłego zakażenia i zmiany nowotworowej komórek, które tworzą błonę śluzową żołądka. Jednocześnie nie u każdej osoby zakażonej rak się rozwija, ma na to wpływ szereg czynników, jak m.in. predyspozycje genetyczne, nadmierne używanie soli, dieta uboga w witaminę C oraz witaminę E, wczesna infekcja H. pylori, a nawet grupa krwi - w tym przypadku grupa A,
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka,
• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
• choroba Menetriera - charakterystyczny dla niej jest ciężki stopień zapalenia z przerostem fałdów żołądkowych, z dużym wysiękiem, oraz znaczną utratą białka w organizmie chorego,
• chłoniak nieziarniczy - nadmiernie rozwinięta tkanka limfatyczna w żołądku ze zmianą nowotworową.

6. Leczenie farmakoligiczne Helicobacter pylori

Aby doprowadzić do wyleczenia zakażenia H. pylori należy zastosować leczenie farmakologiczne. Łączone są dwa leki przeciwbakteryjne - antybiotyki, z których najczęściej stosowana jest amoksycylina, klarytromycynę oraz metronidazol z lekiem zmniejszającym wydzielanie kwasu żołądkowego (tzw. inhibitory pompy proteinowej), np.: omeprazol, pantoprazol czy lansoprazol.

Taka kuracja trójlekowa trwa około siedmiu dni.

7. Podstawowe zasady higieny

Co prawda, nie ma jasno sprecyzowanych zasad profilaktyki, uważa się natomiast, że podstawowe metody zmniejszania zagrożenia to:

• przestrzeganie podstawowych zasad higieny, w szczególności w żłobkach czy przedszkolach. W tym przypadku może pomóc:
• mydło antybakteryjne,
• karmienie piersią,
• prawidłowe żywienie – dieta bogata w przeciwutleniacze (takie jak witamina C, witamina E, beta-karoten). Jeśli nie mamy w diecie wystarczających źródeł tych witamin, warto zwrócić się do lekarza o wskazanie najlepszych suplementów diety.

Obecnie trwają badania nad szczepionką, która dawałaby odporność na Helicobakter pylori.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.