Niszczy serce, mózg, trzustkę. "Choruje trzy miliony Polaków, a blisko pół miliona o tym nie wie"
- Najgroźniejsze powikłania cukrzycy typu 2 to przede wszystkim zawał serca i udar mózgu. Nieleczona może prowadzić do uszkodzenia wzroku prowadzącego do ślepoty, uszkodzenia nerek prowadzącego do dializoterapii, uszkodzenia nerwów i kości, które prowadzą do rozwoju zespołu stopy cukrzycowej i konieczności amputacji - to jedne z licznych powikłań cukrzycy, które wymienia diabetolog prof. Krzysztof Strojek. Eksperci w rozmowie z WP abcZdrowie wyjaśniają, kto jest w grupie ryzyka i czy da się zupełnie wyleczyć chorobę, czy pacjenci są na nią skazani do końca życia.
1. Nawet pół miliona Polaków nie wie, że ma cukrzycę
Światowa Organizacja Zdrowia uznała cukrzycę - za epidemię XXI wieku. Liczba chorych rośnie i to tendencja ogólnoświatowa.
- Szacuje, że w Polsce na cukrzycę choruje ok. 3 mln osób, leczonych jest ok. 2,5 mln, czyli blisko pół miliona nie wie o chorobie - mówił w rozmowie z WP prof. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Prognozy wskazują, że do 2030 r. liczba chorych może wzrosnąć do blisko 4,5 mln. To oznacza gigantyczne wyzwanie dla całego systemu opieki zdrowotnej, bo cukrzyca jak domino może pociągnąć za sobą, szereg powikłań dotykających całego organizmu.
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, która wynika z zaburzonego wydzielania/działania insuliny - hormonu, który produkuje trzustka. Jej konsekwencje mogą być tragiczne.
- Najgroźniejsze powikłania cukrzycy typu 2 to przede wszystkim zawał serca i udar mózgu. Ponadto może dojść do uszkodzenia wzroku prowadzącego do ślepoty, uszkodzenia nerek prowadzącego do dializoterapii, uszkodzenia nerwów i kości, które prowadzą do rozwoju zespołu stopy cukrzycowej i konieczności amputacji - to są główne powikłania cukrzycy typu 2 - wyjaśnia prof. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii.
- Jeżeli choroba jest w porę uchwycona, jest wprowadzone leczenie, które doprowadza do prawidłowego poziomu cukru we krwi, prawidłowego poziomu ciśnienia i cholesterolu, bo z takich elementów składa się leczenie cukrzycy typu 2 - to ryzyko rozwoju powikłań jest minimalne - dodaje ekspert.
Problem w tym, że choroba przez długi okres nie daje objawów, co utrudnia jej rozpoznanie i opóźnia diagnozę.
2. Czy cukrzycę można zupełnie wyleczyć?
W leczeniu cukrzycy typu 1 stosowana jest insulinoterapia. Duże nadzieje są wiązane z terapią biologiczną opóźniającą wystąpienie tej choroby. W listopadzie Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła do obrotu nowy lek teplizumab - przeciwciało monoklonalne blokujące limfocyty T, aby nie atakowały komórek trzustki produkujących insulinę. Badania wykazały, że 14-dniowy cykl terapii opóźniał wystąpienie cukrzycy typu 1 o średnio dwa lata, jednak eksperci podchodzą do tych danych z rezerwą.
- Wydaje się, że ten lek opóźnia wystąpienie pełnoobjawowej cukrzycy typu 1, ale nie hamuje jej wystąpienia. W przypadku cukrzycy typu 1 nadal nie ma możliwości zapobiegania rozwojowi choroby - przypomina prof. Strojek.
Inaczej wygląda sytuacja pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 2, tu kluczowa wydaje się zmiana stylu życia. Kolejne badania potwierdzają, że w ten sposób u części pacjentów udało się zahamować postęp choroby.
Badanie "Diabetes Remission Clinical Triala" wykazało, że u pacjentów, którzy zrzucili ponad 10 kg, automatycznie zmniejszył się stopień stłuszczenia wątroby i trzustki oraz zauważano poprawę funkcji komórek beta, które odpowiadają za wydzielanie insuliny. To przełożyło się na wyrównanie poziomu glukozy u blisko połowy osób uczestniczących w badaniu. Autorzy pracy podkreślają jednak, że widoczną poprawę zauważano tylko u pacjentów, którzy konsekwentnie utrzymywali dietę i u których cukrzyca trwała krócej niż cztery lata.
Podobne wnioski dało ostatnie badanie STANDby – prowadzone przez Uniwersytet Glasgow. W tym przypadku analiza obejmowała wyłącznie osoby pochodzące z Azji Południowej. W badaniu wzięły udział osoby z cukrzycą typu 2, która trwała nie dłużej niż cztery lata. Wszyscy musieli przez 12 tygodni przestrzegać bardzo restrykcyjnej diety (około 850 kcal/dzień). Po tym okresie zauważono, że u 43 proc. uczestników eksperymentu (10 z 23) cukrzyca się cofnęła. Autorzy publikacji podkreślają, że kluczem do sukcesu była utrata masy ciała, a zwłaszcza redukcja tkanki tłuszczowej trzewnej.
- W przypadku cukrzycy typu 2, zwłaszcza na wstępnym etapie stanu przedcukrzycowego, odpowiednie odżywianie, które prowadzi do uzyskania należnej masy ciała i ruch - zapobiegają w 50 proc. przypadków przejściu stanu przedcukrzycowego w jawną cukrzycę - wyjaśnia prof. Strojek i dodaje, że należna masa ciała to BMI poniżej 25.
3. Cukrzyca typu 2 często wiąże się otyłością. Obie choroby się wzajemnie napędzają
Diabetolog przyznaje, że nawet u pacjentów z rozpoznaną cukrzycą jest szansa na remisję choroby, o ile uda im się znacząco zredukować wagę.
- Jeżeli chory uzyska BMI poniżej 25, wtedy choroba będzie przebiegała znacznie łagodniej, albo w ogóle się cofnie. Natomiast im dłużej trwa choroba, tym szanse na jej remisję są mniejsze - dodaje prof. Strojek.
Eksperci przypominają, że jednym z głównych winowajców cukrzycy typu 2 jest epidemia otyłości, a jedna choroba napędza drugą.
- Charakterystyczny przebieg cukrzycy typu 2 jest taki, że w 90 proc. przypadków chorzy nie stosują zalecanej diety, nie odchudzają się, a to powoduje, że poziom cukru stopniowo narasta, trzeba stosować po jednym leku drugi, potem trzeci. Na końcu tej drabinki terapeutycznej jest insulina, którą stosujemy, kiedy inne metody zawodzą - podkreśla konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii.
Tymczasem szacuje się, że z nadwagą zmaga się 44 proc. mężczyzn i 30 proc. kobiet w Polsce.
- W innych krajach te statystyki są podobnie, niestety to jest choroba cywilizacyjna: jemy więcej, mniej się ruszamy, do tego dochodzą powszechne reklamy, a to wszystko sprzyja przyrostowi masy ciała. To są kwestie związane nie tylko z odżywianiem, ale również psychologiczne. W przypadku otyłości mamy przesterowany ośrodek głodu i sytości. W związku z tym, jeżeli ktoś nabędzie tych kilogramów ponad miarę, to redukcja jest bardzo trudna - zaznacza ekspert.
Lek. Szymon Suwała dodaje, że w przypadku pacjentów z otyłością, czyli z BMI powyżej 30, rzadko wystarczy sama dieta i aktywność fizyczna, by pacjent wrócił do prawidłowej masy ciała.
- W sytuacjach do tego się kwalifikujących, lekarz ma obowiązek pacjentowi z chorobą otyłościową zaproponować dostępną i skuteczną farmakoterapię. W części przypadków musimy sięgnąć również po metody chirurgiczne, czyli po operację bariatryczną, będącą jedną z definitywnych form leczenia otyłości - mówi lekarz.
- U pacjentów z cukrzycą typu 2 i otyłością operacja bariatryczna może doprowadzić do remisji choroby, czyli jej wycofania - dochodzi bowiem do tak znaczącej poprawy gospodarki węglowodanowej. Dotyczyć to może nawet 80 proc. przypadków cukrzycy towarzyszących chorobie otyłościowej. Stąd też chirurgię bariatryczną określa się czasem mianem chirurgii metabolicznej - wyjaśnia lek. Szymon Suwała z Katedry Endokrynologii i Diabetologii CM UMK w Szpitalu Uniwersyteckim nr 1 w Bydgoszczy.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
