Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (872 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Spinalonga. Zapomniana wyspa trędowatych. "Trafiłem do więzienia, choć nie popełniłem żadnego przestępstwa"

Avatar placeholder
13.09.2021 11:58
30 maja 1903 r. podjęto decyzję o przekształceniu Spinalongi w wyspę dla trendowatych
30 maja 1903 r. podjęto decyzję o przekształceniu Spinalongi w wyspę dla trendowatych (M. Gołota)

Na tej małej wyspie od 1903 aż do 1957 r. działała jedna z ostatnich w Europie zamkniętych kolonii dla trędowatych. Oficjalnie stworzono tam dla nich namiastkę normalnego życia. Prawda była jednak przerażająca – ze Spinalongi nie było ucieczki, a jej przymusowi mieszkańcy znikali z dokumentów, skazani na powolną śmierć. Odbierano im dzieci, wykluczono ze społeczeństwa. Rodziny odrzuciły ich nawet, gdy wynaleziono skuteczny lek.

spis treści

1. Spinalonga. Wyspa trędowatych

Kreta, Neapoli, lato 2018

Starzec wpatruje się we mnie uparcie. Ma jasne, bladoniebieskie oczy i siwe, kręcone włosy. Ten człowiek może pomóc mi dotrzeć do ludzi, z którymi chcę się spotkać – tak powiedziano mi w departamencie turystyki regionu Lasiti, kiedy zapytałam o trędowatych ze Spinalongi. Na tej małej wyspie, na północno-wschodnich rubieżach Krety, od 1903 aż do 1957 r. działała jedna z ostatnich w Europie zamkniętych kolonii dla chorych na trąd.

30 maja 1903 r. podjęto decyzję o przekształceniu Spinalongi w wyspę trędowatych
30 maja 1903 r. podjęto decyzję o przekształceniu Spinalongi w wyspę trędowatych ("Spinalonga Wyspa trędowatych" M. Gołota)

2. Zapomniana wyspa trędowatych

Zobacz film: "Ile zrobisz pompek? Prosty test pozwala określić ryzyko chorób serca"

Mężczyzna, który siedzi przede mną, to Maurice Born, szwajcarski etnolog zajmujący się tematem Spinalongi od 1968 r. Maurice zna jej mieszkańców, a ja szukam możliwości, by się z nimi spotkać, odkąd w 2017 r. po raz pierwszy trafiłam na Spinalongę przy okazji urlopu spędzanego na Krecie.

Organizator tamtego wakacyjnego wyjazdu na każdy dzień zaplanował wycieczki po okolicy, ale pojechałam tylko na tę jedną, na Spinalongę. Nie dlatego, że przepadam za oglądaniem poweneckich fortec. Pojechałam raczej ze względu na trzygodzinną w sumie podróż promem – na Spinalongę i z powrotem – po słynącej z pięknych widoków zatoce Mirabello, na której leży wyspa z pozostałościami po dawnym leprozorium.

To największa zatoka Grecji i piąta pod względem wielkości na całym Morzu Śródziemnym. Kilka lat temu zatoka wydawała mi się o wiele bardziej interesująca niż opuszczone leprozorium czy pozostałości po niegdysiejszych fortecach. Sama Spinalonga była raczej "przy okazji".

Dla trędowatych Spinalonga stała się więzieniem
Dla trędowatych Spinalonga stała się więzieniem ("Spinalonga Wyspa trędowatych" M. Gołota)

Czytaj też: Ukarani przez Boga, czyli marny los trędowatych Lekarstwo na śmierć

3. Lekarstwo na śmierć

"Trędowaci ze Spinalongi w leprozorium wiedli normalne życie. Działały tu kawiarnie nazywane przez Kreteńczyków kafenionami, salon fryzjerski, odbywały się śluby i rodziły się dzieci, które później chodziły na wyspie do szkoły" – opowiada przewodniczka turystyczna, kiedy z wycieczką odwiedzam wyspę.

Tak mało w tej opowieści tragizmu, że trudno w nią uwierzyć. Kobieta mówi dalej:

"Mieszkańcy wyspy obchodzili święta, uczestniczyli w życiu lokalnego kościoła. Ludzie chorzy na trąd odtworzyli tu życie społeczne i towarzyskie, jakie znali sprzed czasów zamknięcia na Spinalondze. W izolacji pacjenci leprozorium pozostawali aż do 1957 r., kiedy kolonię zlikwidowano.

Można to było zrobić dzięki wynalezieniu skutecznego lekarstwa na trąd – był to lek znany jako diasone. Efektem ubocznym stosowania tego leku była długowieczność. Wyobraźcie sobie państwo, że do dziś żyje osiem osób, które pamiętają życie w kolonii dla trędowatych na Spinalondze".

Trędowaci ze Spinalongi w leprozorium wiedli normalne życie
Trędowaci ze Spinalongi w leprozorium wiedli normalne życie (Ciekawostki Historyczne)

Po powrocie do hotelu szukam w internecie informacji o byłych mieszkańcach leprozorium, ale nie znajduję na temat Spinalongi żadnego solidnego reportażu. Większość wyników to zdawkowe informacje rodem z katalogów turystycznych. Efekt wyszukiwania po grecku jest niewiele lepszy. Na greckiej Wikipedii pod hasłem "Spinalonga" też widnieją tylko zwięzłe notki: "Spinalonga to mała wyspa, która zamyka od północy Zatokę Eloundy w prowincji Mirabello w prefekturze Lasiti na Krecie. Została doskonale ufortyfikowana przez Wenecjan – zarówno pod względem konstrukcyjnym i architektonicznym, jak i pod względem estetyki całego krajobrazu, który wciąż zachowuje swoje piękno". (…)

Czytaj też: Nogi gniły i odpadały. Tej choroby można się było nabawić od jednej kromki chleba

4. Zatarte ślady

30 maja 1903 r. podjęto decyzję o przekształceniu Spinalongi w wyspę trędowatych, a pierwszych pacjentów przeniesiono tu w 1904 roku (…). Leprozorium ostatecznie zamknięto w 1957 roku, po wynalezieniu skutecznego leku na trąd.

Na temat wyspy powstało kilka artykułów po grecku, romantyczna powieść "Wyspa" brytyjskiej pisarki Victorii Hislop, której akcja dzieje się na Spinalondze – do kupienia online w kilku językach, w tym po polsku – a także krótki, ciekawy tekst na stronie BBC.

Elizabeth Warkentin pobieżnie opisuje w nim otaczającą wyspę tajemnicę związaną z kolonią dla trędowatych, a w rozmowie z autorką jako ekspert wypowiada się Maurice Born. Do dziennikarki kieruje słowa: "Widzi pani, historia Spinalongi to historia ogromnego kłamstwa. Po zamknięciu kolonii rząd grecki, pragnąc zatrzeć wszelkie ślady istnienia leprozorium, spalił wszelkie dotyczące go akta. Wszystko miało wyglądać tak, jakby Spinalonga w ogóle nie istniała".

W tekście Warkentin nie zostaje wyjaśnione, dlaczego grecki rząd miałby zacierać ślady i udawać, że cała historia nie miała miejsca. Nie ma też wypowiedzi żadnego z byłych mieszkańców leprozorium.

Ze Spinalongi nie było ucieczki a jej przymusowi mieszkańcy znikali z dokumentów skazani na powolną śmierć
Ze Spinalongi nie było ucieczki a jej przymusowi mieszkańcy znikali z dokumentów skazani na powolną śmierć (Ciekawostki Historyczne)

Czytaj też: Jedna z najgorszych chorób średniowiecza. Cierpiały na nią miliony i nie było żadnego lekarstwa

5. "Trafiłem do więzienia, choć nie popełniłem żadnego przestępstwa"

Na nazwisko Borna trafiam jeszcze kilkakrotnie w kolejnych materiałach. To właśnie on – razem z Marianne Gabriel – jest tłumaczem i autorem wstępu do wspomnień niejakiego Epaminondasa Remoundakisa "Vies et morts d’un Crétois lépreux" przełożonych z greckiego i wydanych po francusku nakładem wydawnictwa Anacharsis w 2015 r. Born jest też scenarzystą wyreżyserowanego przez Jeana-Daniela Polleta filmu "L’Ordre" – krótkometrażowego dokumentu z 1973 r. wciąż dostępnego na YouTube.

"L’Ordre" znaczy po francusku porządek, coś, co jest z góry narzucone, ustalone, niezmienne. Reguły, których trzeba przestrzegać.

O zachodzie słońca wyspa wygląda pięknie. Zachody są tu naprawdę wspaniałe. To właśnie ujęcia nakręcone o tej porze składają się na pierwsze kadry "L’Ordre".

Kolejne też działają na emocje. Najsilniej chyba ten przeraźliwy dźwięk towarzyszący podnoszeniu szlabanu. Szlaban ustawiony jest zaraz za bramą, nad którą widać drut kolczasty. To brama wejściowa do stacji dla trędowatych w ateńskim szpitalu Agia Varvara. Tu przysłano chorych ze Spinalongi, kiedy w 1957 r. zamknięto leprozorium na wyspie. A to on, Epaminondas Remoundakis. Patrzy przed siebie oczami, które niczego już nie widzą. Poprawia włosy dłońmi pozbawionymi palców. Bierze głęboki wdech i zaczyna mówić:

"Minęło już trzydzieści sześć lat, odkąd trafiłem do więzienia, choć nie popełniłem żadnego przestępstwa. Przez wszystkie te lata rozmawiało ze mną, z nami wielu ludzi. Niektórzy z nich robili nam zdjęcia, inni chcieli o nas pisać, jeszcze inni kręcili filmy. Wszyscy ci ludzie składali nam obietnice, których potem nie dotrzymywali.

Zdradzili nas. Żadna z tych osób nie przekazała światu tego, na czym nam zależało. Nie powiedziała prawdy. Nie chcemy być znienawidzeni. Wszystko, czego potrzebowaliśmy kiedyś i czego dziś potrzebujemy, to miłość. Chcielibyśmy być kochani i akceptowani jako ludzie, którym przytrafiło się nieszczęście.

Nie chcemy być zjawiskiem, innym gatunkiem człowieka. Mamy te same sny co wy. Dlatego nie zaliczajcie nas do innego, osobnego świata. Czy wy, jako cudzoziemcy, będziecie inni? Czy powiecie prawdę, czy udekorujecie swoje nagrania kłamstwami?"

Czytaj też: Eksperymentował ze śmiercionośnym wirusem na dzieciach – i ocalił świat przed epidemią. Jak Koprowski opracował swoją szczepionkę?

6. Skazani na śmierć

Na filmie Remoundakis ma niespełna sześćdziesiąt lat. Choć jest już bardzo wyniszczony przez chorobę, mówi jasno, logicznie, donośnym głosem. Niewidzące oczy spoglądają prosto w kamerę.

Otwarty grób. To znów wyspa. To cmentarz, który zniszczyli turyści. Nie ma trumny, widać niekompletny szkielet. Na kościach stóp zostały zniszczone buty. Epaminondas, a potem ta kobieta. Niewidoma, dłonią próbuje coś przed sobą znaleźć. Ma na sobie tylko koszulę nocną i włosy w nieładzie. Trędowata.

Zmiana kadru. Spogląda na mnie mężczyzna w ciemnych okularach, o delikatnie naznaczonej przez chorobę twarzy. Budynki. Wyspa. I znów Remoundakis:

"Na Spinalondze duch stworzenia nie istniał. Każdy, kto kiedykolwiek wszedł na wyspę, wchodził tam z perspektywą śmierci, bez nadziei. Dlatego mieliśmy dusze z lodu. Łzy i rozłąka zdarzały się w naszym życiu codziennie".

Na trawie leżą ampułki. Stosy pustych ampułek rozrzuconych w nieładzie na wyspie dawno temu. Dowody na istnienie choroby, która stała się przyczyną izolacji mieszkańców wyspy od reszty świata. Znów mówi Remoundakis:

"Abyście dziś mogli poczuć dokładnie to, co my czuliśmy kiedyś i co wtedy się działo na wyspie, powiem wam tak: na Spinalondze wzniesiono przeciwko nam ogromną ścianę oszczerstw. Wszystko po to, by inni, zdrowi, postrzegali nas jako inne od siebie istoty, za dziwne stworzenia. Do tego stopnia, że gdy w 1938 r. biznesmen Papastratos zaoferował nam telefon, administracja wyspy zrobiła wszystko, aby nie zainstalować go na Spinalondze.

Telefon uwolniłby nasz zamknięty na wyspie głos, pełen irytacji wobec wszystkich niesprawiedliwości, jakich się wobec nas dopuszczano. To życie było cierpieniem, a jednak ja sam mówię dziś: lepiej było żyć na Spinalondze niż mieszkać tu i widzieć, jak to godne pożałowania państwo okłamuje ludzi, których kochamy.

Zatrzymajcie się, póki czas" – zaklina Remoundakis. – "Zatrzymajcie się, bo zmierzacie prosto do katastrofy. Przepraszam. Mówię wam to szczerze, jako przedstawicielom waszej społeczności, waszego świata. Wasza dekadencja, obojętność i bezczelność doprowadzi was w końcu do katastrofy".

"L’Ordre" to przeszło pół wieku historii leprozorium zamknięte w 44 minutach.

Źródło: Tekst stanowi fragment książki Małgorzaty Gołoty "Spinalonga Wyspa trędowatych", która ukazała się właśnie nakładem wydawnictwa Agora.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze