#SzczepSięNiePanikuj. Psychosomatyczne reakcje na szczepienie. Dr Grzesiowski wyjaśnia, dlaczego lęk może spowodować NOP
Badania nad szczepionkami przeciw COVID-19 wykazały zaskakujący fakt - nawet w grupach ochotników, które dostały placebo odnotowano działania niepożądane. - Są to reakcje psychosomatyczne, których podłożem jest lęk przed ukłuciem - opowiada dr Paweł Grzesiowski.
1. Lęk przed szczepieniem
Większość badań klinicznych nad szczepionkami przeciw COVID-19 była prowadzona metodą podwójnie ślepej próby. Oznacza to, że wszyscy ochotnicy byli podzieleni na dwie grupy. W pierwszej pacjentom podawano placebo, a w drugiej - prawdziwą szczepionkę. Jednak ani osoby prowadzące testy, ani sami ochotnicy nie wiedzieli, do której grupy należą. Wyniki badań okazały się zaskoczeniem, ponieważ niepożądane odczyty poszczepienne (NOP) takie jak osłabienie, ból głowy czy obrzęk w miejscu ukłucia, odnotowano w obu grupach ochotników. Co więcej, niektóre skutki uboczne częściej występowały w grupie, która dostała placebo, a nie szczepionkę.
- Są to reakcje psychosomatyczne, niebędące efektem działania konkretnego leku, tylko stresu, jaki pacjent przeżywa w związku ze szczepieniem - wyjaśnia dr Paweł Grzesiowski, wakcynolog, pediatra i ekspert ds. walki z COVID-19 Naczelnej Rady Lekarskiej. - Badania nad szczepionkami wyraźnie wykazały, że w grupach otrzymujących placebo dochodziło nawet do najcięższych reakcji alergicznych, czyli do anafilaksji. W takich przypadkach organizm doświadcza dokładnie takich samych objawów, jak w przypadku osób, które przyjęły szczepionkę i zareagowały na któryś z jej składników - dodaje ekspert.
2. Reakcje wazowagalne, czyli omdlenia na widok igły
"W związku ze szczepieniem mogą wystąpić reakcje związane z lękiem, w tym reakcje wazowagalne (omdlenia), hiperwentylacja albo reakcje związane ze stresem jako psychogenna reakcja na wkłucie igły. Istotne jest zastosowanie odpowiednich środków ostrożności, aby uniknąć urazów w wyniku omdlenia"- czytamy w ulotce szczepionki firmy Moderna. Podobną adnotację zawiera również instrukcja preparatu firmy Pfizer.
Jak tłumaczy dr Paweł Grzesiowski w takich przypadkach mamy do czynienia z wakcynofobią (lęk przed szczepieniem), trypanofobią (lękiem przed ukłuciem) albo hematofobią (lęk przed krwią). Wbrew temu, co może się wydawać, fobie te są bardzo często spotykanym zjawiskiem wśród osób dorosłych.
- W zasadzie codziennie mamy pacjentów, którzy mdleją na widok igły. Silny stres powoduje skurcz naczyń w mózgu i niedotlenienie, w wyniku czego człowiek może stracić przytomność - opowiada dr Grzesiowski.
Nie wiadomo dlaczego tak się dzieje. - Na pewno można powiedzieć, że podłoże tych zjawisk jest czysto psychologiczne. Prawdopodobnie źródło strachu leży w jakimś traumatycznym doświadczeniu przeżytym w dzieciństwie. Na przykład, gdy ktoś jako dziecko był przytrzymywany siłą podczas szczepienia albo doznał silnego bólu przy ukłuciu - opowaida dr Grzesiowski.
3. Co robić, jeśli boję się szczepień?
Dr Paweł Grzesiowski podkreśla, że lęk nie jest przeciwskazaniem do szczepień, zwłaszcza w przypadku COVID-19, który jest chorobą śmiertelną. Jak zatem przygotować się do szczepienia, jeśli się go bardzo boimy?
Ekspert na pewno nie poleca stosowania żadnych środków uspokajających, ponieważ przytłumiona albo spowolniona reakcja pacjenta może utrudnić lekarzowi przeprowadzenie prawidłowego wywiadu.
- W takich sytuacjach olbrzymią rolę odgrywa podejście psychologiczne, które zastosuje lekarz. Pacjenta trzeba uspokoić, odwrócić jego uwagę. Jeśli pacjent ma skłonność do omdleń, warto wykonać zastrzyk, kiedy będzie w pozycji leżącej. To przede wszystkim zapobiega upadkom, ale i też bardzo korzystnie wpływa na uspokojenie oraz wyrównanie ciśnienia. W ciężkich przypadkach można zastosować tlen - podsumowuje dr Paweł Grzesiowski.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.