Borelioza, tężec czy bąblowica to niejedyne zagrożenia. Na to najbardziej uważaj podczas wycieczek do lasu
Lipiec niemal każdego roku obfituje w jagody, kurki czy jeżyny, co zachęca do częstych wizyt w lesie. Nie każdy pamięta jednak o niebezpieczeństwach, jakie wiążą się z taką aktywnością. Główny Inspektorat Sanitarny wydał właśnie ostrzeżenie o bąblowicy, czyli chorobie pasożytniczej, która czyha w lesie. Przez nawet kilkanaście lat może przebiegać bezobjawowo, ale powikłania choroby – zwłaszcza bąblowicy wielokomorowej – mogą być bardzo poważne.
1. Bąblowica. GIS ostrzega przed tą chorobą
Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, wywoływaną przez larwy tasiemców bąblowcowych: Echinococcus granulosus, który powoduje bąblowicę jednokomorową, oraz Echinococcus multilocularis, który powoduje bąblowicę wielokomorową. I to właśnie o ten drugi rodzaj bąblowicy najłatwiej w lesie. Jak informuje Główny Inspektorat Sanitarny, człowiek może zakazić się jajami tasiemca, które znajdują się na runie leśnym (jagody, poziomki) i są zanieczyszczone odchodami lisów. Do zarażenia dochodzi najczęściej przez zjedzenie nieumytych owoców, dlatego przed spożyciem zaleca się dokładne mycie jagód.
❗❗Uważaj na bąblowicę. Trudno ją zdiagnozować, a jest bardzo niebezpieczna! 🦠Do zarażenia może dojść np. podczas zbioru owoców leśnych 🌳🫐🍓 pic.twitter.com/0KZy1jkAHK
— Główny Inspektorat Sanitarny (@GIS_gov) July 11, 2022
W przebiegu bąblowicy wielojamowej w wątrobie powstaje skupisko wielu torbieli, które mogą wrastać w miąższ wątroby i naciekać na inne struktury i sąsiadujące narządy. Mogą także przerzutować wraz z krwią do otrzewnej, płuc, kości czy mózgu. Choroba jest o tyle niebezpieczna, że jej okres bezobjawowy może trwać nawet 15 lat. Zazwyczaj, kiedy daje o sobie znać, narządy są poważnie uszkodzone.
- Potomstwo tasiemca, który wywołuje bąblowicę, z przewodu pokarmowego przechodzi drogą krwi i może osiedlać się w innych narządach. Narządem najczęściej atakowanym przez bąblowicę jest wątroba, zmiany powstałe w wyniku tej choroby przypominają guza wątroby. Torbiele potomne mogą bytować w organizmie i być niezauważone nawet przez kilkanaście lat, ponieważ samo zakażenie najczęściej przebiega bezobjawowo – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych, hepatolog i kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych, Hepatologii i Transplantacji Wątroby w Szczecinie.
- Diagnoza jest skomplikowana i dochodzi do niej najczęściej przypadkowo, podczas wizyty u lekarza z innego powodu. Leczenie nie jest proste, ale na szczęście wielu pacjentom pomaga. Podstawowy sposób leczenia obejmuje przeciwpasożytnicze leczenie farmakologiczne (z zastosowaniem albendazolu), a w niektórych przypadkach nawet metodę inwazyjną, czyli chirurgiczne wycięcie torbieli – dodaje prof. Boroń-Kaczmarska.
2. Tężcem można zarazić się w lesie
W lesie nietrudno o wszelkiego rodzaju zranienia, a co za tym idzie, zakażenie się tężcem. Pałeczki tężca najlepiej rozmnażają się w warunkach beztlenowych, dlatego najbardziej narażone na zakażenie są głębokie rany, w których panuje właśnie takie środowisko. Największe ryzyko występuje w przypadku ran miażdżonych, głębokich kłutych, postrzałowych, zawierających ciało obce, obficie zanieczyszczonych ziemią, odchodami lub śliną, odpadami rzeźniczymi, zakażonych przez bakterie tlenowe, nieopatrzonych w ciągu 24 godzin, a także oparzeń.
Tężec jest chorobą układu nerwowego o ostrym przebiegu wywołaną neurotoksyną bakteryjną, charakteryzującą się zwiększonym napięciem i silnymi skurczami mięśni szkieletowych. Pierwsze objawy choroby zwykle pojawiają się między siódmym a 14. dniem od zakażenia. Najczęściej są to skurcze mięśni oraz szczękościsk. W postępującym etapie choroby naprężenie mięśni jest tak silne, że powoduje łukowate wygięcie ciała.
Przed zakażeniem tężcem chronią szczepionki, które dorośli powinni przyjmować przynajmniej raz na 10 lat.
- Tężec jest bardzo poważną chorobą, ale na szczęście w Polsce występuje rzadko. Dzieci są obowiązkowo szczepione już od pierwszego roku życia, stąd ta zachorowalność jest na niskim poziomie. Sama choroba jest wywołana toksyną produkowaną przez beztlenowce, jakim jest laseczka tężca. Objawy są dotkliwe i polegają na prężeniu ciała indukowanym nawet najmniejszym bodźcem – tłumaczy prof. Boroń-Kaczmarska.
3. Choroby odkleszczowe
W lesie niezwykle łatwo także o ugryzienie kleszcza, które może wywołać boreliozę, czyli zakaźną chorobę bakteryjną. Pierwszym objawem infekcji jest rumień wędrujący – obwodowa zmiana na skórze powstająca wokół zakażenia. Nie zawsze jednak rumień się pojawia. Oprócz tego często występują symptomy przypominające grypę.
Niekiedy bardzo trudno ją rozpoznać, a w niektórych przypadkach nie da się jej wyleczyć. Bywa, że borelioza przybiera taką postać, że staje się długotrwała, przewlekła, z zaostrzeniami i z trudem poddająca się leczeniu. W Polsce pojawia się też problem z wykrywaniem infekcji przenoszonych przez kleszcze po ukąszeniu. W naszym kraju nie ma bowiem zalecenia, aby po każdym ukąszeniu przez kleszcza zbadać poziom przeciwciał. Lekarze robią to dopiero przy podejrzeniu choroby albo dopiero wtedy, gdy pojawia się rumień. Niestety ten charakterystyczny skórny objawy boreliozy może dotykać niewielkiego odsetka chorych, zaledwie 20-30 proc.
Co zrobić, gdy zauważymy u siebie kleszcza?
- Jak już dojdzie do ukłucia, to przede wszystkim należy jak najszybciej usunąć kleszcza, a następnie obserwować siebie pod kątem wystąpienia niepokojących objawów. W przypadku boreliozy - rumienia wędrującego, porażeń nerwów, bólów głowy, bólów korzeniowych, bólów stawów, obrzęków stawów, zaś w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu - bólów głowy, gorączki, nudności i wymiotów. Jeśli pojawią się jakikolwiek dolegliwości, szczególnie w pierwszym miesiącu po ukłuciu, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza – wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Anna Moniuszko-Malinowska, specjalistka chorób zakaźnych z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Inną groźną chorobą, która może pojawić się w wyniku ugryzienia kleszcza, jest odkleszczowe zapalnie mózgu. W niektórych wypadkach zakażenie kończy się śmiercią. Dlatego zaleca się, by wszystkie osoby przebywające często w lesie zaszczepiły się przeciw tej chorobie.
Innymi chorobami, które powodują kleszcze, są m.in. anaplazmoza oraz tularemia. Zaleca się, by na wycieczkach do lasu pamiętać o odpowiednim ubiorze, a także o środkach odstraszających kleszcze. Lekarze przypominają także, że po powrocie z lasu konieczne jest dokładne obejrzenie ciała. Jeżeli zauważysz kleszcza, udaj się do ambulatorium, gdzie usunie go specjalista.
4. Uwaga na trujące rośliny
Będąc w lesie, należy bardzo uważnie przyglądać się roślinom, aby nie zrywać i spożywać tych, które mogą być trujące. O pomyłkę bardzo łatwo w przypadku wilczej jagody, która z wyglądu przypomina tę jadalną. Roślina jest bardzo trująca ze względu na dużą zawartość atropiny i hioscyjaniny, czyli substancji, które mogą uszkodzić działanie układu nerwowego.
Do najczęstszych objawów zatrucia należą:
- pobudzenie,
- halucynacje,
- napady agresji,
- światłowstręt.
Dla dorosłego człowieka spożycie około 10-20 owoców wilczej jagody może skończyć się śmiercią, u dzieci taki efekt może wywołać spożycie zaledwie czterech takich owoców. Zgon następuje w czasie śpiączki na skutek ustania funkcji oddechowych.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
