Ciemny mocz – co oznacza, przyczyny, diagnostyka
Ciemny mocz może pojawić się u osób w różnym wieku na skutek diety, stosowanych suplementów lub leków. Niekiedy jest również objawem stanu zapalnego, infekcji bakteryjnej, ale również znacznie poważniejszych chorób. Jakie są przyczyny ciemnego koloru moczu? Co oznacza ciemnożółty mocz i czy brązowy mocz stanowi powód do niepokoju?
1. Czym jest mocz?
Mocz wytwarzany jest w nerkach, w 96% składa się z wody, pozostałe składniki to mocznik, sole mineralne oraz śladowa ilość barwników żółciowych, które odpowiadają za żółty, prawidłowy kolor moczu.
Mocz zdrowego człowieka nie zawiera cukru, białka, bakterii, czerwonych ani białych krwinek. Dopiero na skutek czynnika chorobowego mocz zmienia swoją barwę, ciemny mocz (brudny mocz) zwykle świadczy o stanie zapalnym w organizmie.
2. Przyczyny ciemnego moczu
Prawidłowy mocz ma różne odcienie, może być niemalże przezroczysty lub żółty o różnym nasyceniu. Ciemniejszy mocz (ciemnożółty mocz) to sygnał, że wypiliśmy niewystarczającą ilość płynów, natomiast intensywnie żółty kolor moczu świadczy o spożyciu witamin z grupy B lub leków na zapalenie pęcherza (kolor moczu po furaginie, pomarańczowy mocz po furaginie).
Ciemny czerwony, brunatny mocz lub bursztynowy kolor moczu pojawia się po zjedzeniu buraków, jeżyn, rabarbaru lub gdy codzienne menu dostarcza organizmowi beta-karotenu.
Ciemny mocz mówi nie tylko o specyfice diety, może również oznaczać schorzenia wątroby, do których zaliczymy:
- marskość wątroby,
- zapalenie,
- nowotwór.
Ciemny kolor moczu, brązowy mocz może być również oznaką przyjmowania leku na chorobę Parkinsona.
Ciemny mocz o odcieniu czerwonobrunatnym może wskazywać na obecność krwi w płynie. Taka diagnoza sugeruje choroby nerek lub pęcherza, występuje również po podaniu następujących leków: nitrofurantoiny, środków znieczulających, środków przeciwbólowych, niektórych hormonów płciowych, na przykład progesteronu, a także leków przeciwhistaminowych.
Ciemna barwa moczu o zielonym zabarwieniu to najczęściej oznaka zakażenia pałeczką ropy błękitnej. Występuje także po spożyciu szparagów lub barwników spożywczych. Zmiana koloru świadczy również o zapaleniu gruczołu krokowego, odmiedniczkowym zapaleniu nerek lub zapaleniu pęcherza moczowego (bardzo żółty mocz zapalenie pęcherza).
Bardzo ciemny mocz z charakterystyczną różową poświatą wskazuje na wydalanie moczanów, które pojawiają się na przykład w dnie moczanowej. Natomiast czarny mocz (lub ciemnobrązowy mocz) pojawia się, kiedy przyjmujemy preparaty z żelazem.
3. Ciemny mocz rano
Co oznacza ciemny mocz? Ciemny mocz po nocy to całkowicie naturalne zjawisko, które ma związek z mniejszym spożyciem płynów w ciągu nocy. Może wynikać również z produktów, które zjedliśmy poprzedniego dnia.
Przyczyną ciemnego moczu z rana może być wypicie soku z buraka, zjedzenie jeżyn lub surowych marchewek. Bursztynowa barwa moczu lub ciemnożółty kolor moczu rano nie powinien stanowić powodu do niepokoju, o ile nie występują inne dolegliwości i pogorszenie samopoczucia.
Wówczas warto wykonać badanie moczu i upewnić się, że ciemny kolor moczu rano nie wiąże się z żadną chorobą.
4. Ciemny mocz po alkoholu
Ciemny, nawet brunatny kolor moczu obserwowany jest po spożyciu alkoholu i jest naturalną reakcją organizmu na nadmierne spożycie tego rodzaju napojów. Nawet niewielka ilość etanolu ma wpływ na skład moczu i przyczynia się do wystąpienia białkomoczu, a większe dawki prowadzą do ciemnego zabarwienia moczu.
Dodatkowo mocno zakrapiana impreza wywołuje gwałtowne odwodnienie organizmu, o czym również świadczy wydalanie ciemnego moczu (ciemny mocz odwodnienie).
Spożywanie alkoholu w dużych ilościach przez dłuższy czas grozi poważnym i nieodwracalnym uszkodzeniem nerek. Brązowy kolor moczu może być również objawem alkoholowego zapalenia wątroby, podobnie jak ciemny i śmierdzący mocz po spożyciu alkoholu.
5. Ciemny mocz u kobiet w ciąży
W ciąży naturalne jest częstsze oddawanie moczu, ze względu na ucisk wywierany na pęcherz moczowy. Barwa moczu w ciąży powinna być taka sama jak u zdrowych osób. Niepokoić nie powinien zatem bardzo jasny mocz, żółty lub bardzo żółty mocz w ciąży.
Do lekarza warto zgłosić się po zauważeniu białego lub szarego moczu, a także jego mętnej konsystencji, co może świadczyć o zakażeniu bakteryjnym. Konsultacji wymaga również ciemniejszy mocz w ciąży, ciemny mocz w ciąży, a przede wszystkim brązowy mocz w ciąży (tzw. mocz bursztynowy). W ciąży nie powinien występować również czarny ani zielony kolor moczu.
Niepokojące są również skrzepy krwi lub różowe zabarwienie. Nie każda zmiana koloru świadczy oczywiście o poważnym problemie zdrowotnym, podobnie jak u zdrowych osób może być spowodowana dietą lub stosowanymi suplementami bądź lekami. Naturalny jest też ciemny mocz rano w ciąży (ciemnożółty mocz w ciąży) ze względu na mniejszą ilość wypitej wody.
6. Ciemny mocz u osób starszych
Ciemny mocz u starszej osoby to bardzo często wynik odwodnienia organizmu. Jest to powszechne zjawisko szczególnie wśród pacjentów z przewlekłymi chorobami lub otępieniem umysłowym.
Warto mieć jednak na uwadze, że brunatny kolor moczu, czerwony kolor moczu lub ciemnopomarańczowy mocz może świadczyć o obecności krwi.
Przyczyną czarnego moczu lub ciemnobrązowego moczu może być nowotwór nerki, pęcherza moczowego, moczowodu lub jelita grubego. Konsultacja medyczna jest szczególnie wskazana w przypadku niepokojących objawów, na przykład utraty wagi, gorączki lub bólu brzucha.
7. Co oznacza ciemny mocz u dziecka?
Przyczyna ciemnego zabarwienia moczu u dziecka może być błaha i wiązać się ze spożytymi produktami. Na barwę moczu mają wpływ:
- buraki,
- botwinka,
- marchew,
- jeżyny,
- rabarbar,
- spożywcze.
Ciemnożółta barwa moczu jest naturalna rano, po przespanej nocy, jak również na skutek stosowania leków. Mocz koloru herbaty, mocz koloru piwa lub brązowy mocz u dziecka może świadczyć o schorzeniach wątroby, nerek lub dróg moczowych.
Brązowe zabarwienie moczu (brązowa barwa moczu) pojawia się również w przebiegu niedokrwistości hemolitycznej i infekcji układu moczowego (zarówno przed, jak i po wprowadzeniu leków, ciemny mocz po furaginie obserwowany jest u wielu osób).
8. Ciemny mocz - diagnostyka
Jeżeli nie spożyliśmy konkretnej potrawy zmieniającej kolor moczu, wówczas koniecznie trzeba udać się do specjalisty. Analiza moczu to podstawowa procedura laboratoryjna. Dzięki badaniu można zdiagnozować szereg chorób, do których można zaliczyć, chociażby schorzenia nerek, dróg moczowych, a także wszelkich chorób układowych.
Warto również zwrócić uwagę na swoje samopoczucie, brązowe zabarwienie moczu może współwystępować z gorączką, wzmożonym pragnieniem, bólem brzucha lub wymiotami.
Lekarz z pewnością będzie chciał dowiedzieć się również, co ostatnio jedliśmy i jakie czynniki mogą intensyfikować barwę moczu. Warto pamiętać, że przyczyna brunatnego moczu czy przyczyna brązowego moczu zawsze powinna być rozpoznana.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.