Bradyarytmie – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Bradyarytmie to zaburzenia pracy serca, istotą których jest niemiarowy i zbyt wolny rytm narządu. Ich przyczyny są bardzo różne, zarówno prozaiczne, jak i poważne, stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia. Oznacza to, że niepokojących objawów ze strony układu krążenia nie należy lekceważyć. Jakie są symptomy bradyarytmii i sposoby jej leczenia?
1. Co to są bradyarytmie?
Bradyarytmie to zaburzenia rytmu pracy serca przebiegające z wolną czynnością serca. Pojęciem bardziej ogólnym jest bradykardia, czyli wolna czynność serca, występująca niezależnie od występowania zaburzeń rytmu.
Mówi się o niej, gdy częstość akcji serca spada poniżej 60 uderzeń na minutę. Prawidłowy puls dorosłego człowieka mieści się w granicach 60–100/min.
2. Przyczyny bradyarytmii
Bradyarytmia występuje pod postacią bradykardii, może być także skutkiem problemów w układzie bodźco-przewodzącym serca. Zdarza się, że pojawia się po przebytym zawale mięśnia sercowego u osoby dorosłej, u dziecka zaś może być związana z wrodzoną wadą serca lub arytmią uwarunkowaną genetycznie.
Za zburzenia pracy serca może odpowiadać hipotermia, hipoglikemia (niski poziom cukru) czy wzmożone ciśnienie śródczaszkowe (bradykardia jest elementem tzw. triady Cushinga).
To także powikłanie po operacjach kardiochirurgicznych, ale i działanie niepożądane niektórych leków, np. beta-blokerów (leki stosowane w nadciśnieniu, chorobie niedokrwiennej serca czy niewydolności serca) bądź glikozydów.
Bradyarytmie mogą być również związane z nadmiarem lub niedoborem elektrolitów. Zaburzenia elektrolitowe obejmują niewłaściwe stężenie wapnia, potasu i sodu w osoczu.
Zbyt wolne bicie serca może występować w przebiegu wielu chorób. Bywa, że to konsekwencja niedoczynności tarczycy, chorób tkanki łącznej, jadłowstrętu psychicznego, schorzeń neurologicznych, chorób tarczycy czy obturacyjnego bezdechu sennego. Bradyarytmie stanowią jedne z częstszych powikłań ostrych zespołów wieńcowych.
Bezpośrednią przyczyną spowolnienia akcji serca jest zmniejszona częstotliwość wytwarzania bodźców w węźle zatokowym. Może to skutkować bradykardią zatokową lub pojawieniem się rytmów zastępczych.
Bradykardia może być fizjologiczna. Czynność serca jest obniżona podczas snu. Przejściowe spowolnienie akcji serca może być skutkiem pobudzenia nerwu błędnego, na przykład podczas kaszlu czy oddawania moczu.
3. Objawy bradyarytmii
Zwolniona czynność serca może nie dawać żadnych objawów, ale bradyarytmiom mogą także towarzyszyć symptomy związane z niedostatecznym utlenowaniem mózgu. To na przykład:
- zawroty głowy,
- kołatanie serca,
- mroczki przed oczami,
- osłabienie, przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia równowagi,
- zasłabnięcia,
- ból w klatce piersiowej.
Gdy dochodzi do chwilowego zatrzymania akcji serca, pojawiają się napady MAS (zespół Morgagniego-Adamsa-Stokesa), czyli zaburzenia oddychania, drgawki, utrata przytomności. Noworodki i niemowlęta, u których zachodzą bradyarytmie, są senne, blade, nie mają apetytu, gorzej sypiają.
4. Leczenie bradyarytmii
Aby rozpoznać bradyarytmie, kluczowy jest wywiad lekarski (informacje o stanie zdrowia, zażywanych lekach, chorób w rodzinie oraz okoliczności, w jakich pojawiają się niepokojące objawy) i badanie przedmiotowe, uzupełnione o badania dodatkowe.
Konieczne jest wykonanie badania EKG (elektrokardiografia spoczynkowa, to popularne badanie serca) oraz Holter-EKG (24-godzinne monitorowanie czynności serca).
Zalecane jest również wykonanie badań laboratoryjnych (np. stężenia jonów) oraz ECHO serca (echokardiografia, USG serca i UKG to badanie diagnostyczne, w którym wykorzystuje się technikę ultrasonograficzną. Pozwala na uzyskanie obrazu struktur serca. Dzięki temu możliwa jest ocena funkcjonowania jam i zastawek narządu).
Bardzo ważna jest także próba wysiłkowa (EKG wysiłkowe pokazuje, jak pracuje serce, gdy jest obciążone wysiłkiem fizycznym. Większość prób wysiłkowych w Polsce wykonuje się na bieżni). W szczególnych przypadkach przeprowadza się inwazyjne badanie elektrofizjologiczne. Diagnostyka bradyarytmii powinna również uwzględniać przyczyny pozakardiologiczne.
Leczenie może mieć charakter przyczynowe. Polega na zmniejszeniu dawek leków prowadzących do bradyarytmii czy wyrównania stężenia elektrolitów.
W przypadku, gdy za zbyt wolne bicie serca odpowiada bradyarytmia, postępowanie zależy od jej rodzaju oraz towarzyszących jej objawów. Czasem wystarczy obserwacja. Niekiedy konieczne jest wszczepienie rozrusznika serca.
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.