Chrzan pospolity – właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania
Chrzan pospolity to nie tylko pikantna przyprawa, ale także cenny surowiec, znajdujący szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. W celach leczniczych wykorzystuje się nie tylko korzeń rośliny, ale także jej liście. Na jakie dolegliwości pomaga chrzan pospolity? Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania tej przyprawy?
1. Co to jest chrzan pospolity?
Chrzan pospolity (Armoracia rusticana) to bylina należąca do rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Znana ze swojego charakterystycznego ostrego smaku i zapachu, roślina wykorzystywana jest przede wszystkim w celach kulinarnych. Jednak posiada ona także duży potencjał leczniczy, który w medycynie ludowej wykorzystywany jest od bardzo dawna. Roślina znajduje również zastosowanie w kosmetyce.
Chrzan pospolity występuje w Europie, umiarkowanej części Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośnie pospolicie na całym obszarze. Często uprawiany jest w przydomowych ogrodach, jednak można pozyskiwać go także z dzikich miejsc, w szczególności z wilgotnych obszarów.
2. Chrzan pospolity – opis rośliny
Jak wygląda chrzan pospolity? Roślina posiada grube, mięsiste korzenie w jasnożółtym kolorze (w przekroju białe). Są one jadalną częścią rośliny. Wyróżniają się bardzo intensywnym zapachem oraz ostrym smakiem.
Wzniesiona łodyga osiąga do 150 cm wysokości. Jest rozgałęziona w górnej części. Liście chrzanu pospolitego mają imponujące rozmiary (nawet do 100 cm długości), posiadają także lekko ząbkowane krawędzie i intensywną, ciemnozieloną barwę. Są kolejną jadalną częścią rośliny.
Chrzan pospolity kwitnie od maja do lipca, wówczas pojawiają się malutkie, białe kwiaty, zebrane w kwiatostany. Owocem jest natomiast jajowata lub kulista łuszczynka.
3. Właściwości lecznicze chrzanu pospolitego i wskazania do stosowania
Chrzan pospolity zawiera wiele cennych dla zdrowia witamin i minerałów. Jest bogaty w witaminy z grupy B, witaminę E, A oraz K. Co ciekawe, roślina ma dwa razy więcej witaminy C niż cytryna. Zawiera także olejek eteryczny, cukry, glikozyd sinigryna i enzymy. Jest bogata w wapń, potas, magnez, fosfor, cynk, czy żelazo.
Chrzan uznawany jest za naturalny antybiotyk. Ma właściwości przeciwbakteryjne i grzybobójcze. Działa również przeciwnowotworowo, antyseptycznie, a w postaci syropu – wykrztuśnie. Przyspiesza przemianę materii, pobudza wydzielanie soków trawiennych i wspiera działanie układu pokarmowego. Roślina ma także niewielkie właściwości moczopędne i przeciwreumatyczne.
Ponadto cenny skład chrzanu wpływa także korzystnie na urodę. Roślina wpływa pozytywnie na kondycję skóry, włosów oraz paznokci.
Wskazaniem do stosowania chrzanu pospolitego mogą być m.in.:
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- objawy przeziębienia,
- zaburzenia trawienia, niestrawność,
- choroby reumatyczne,
- wsparcie układu odpornościowego,
- uciążliwy kaszel, zapalenie oskrzeli, ból gardła,
- infekcje dróg moczowych,
- anemia,
- niektóre schorzenia wątroby (bez niewydolności i marskości wątroby),
- bóle mięśniowe.
4. Chrzan pospolity – zastosowanie
Z uwagi na swoje walory kulinarne chrzan pospolity najszerzej stosowany jest w kuchni. Korzeń wykorzystuje się głównie jako przyprawę do dań, mięs, sosów, czy kanapek. Korzeń można kupić w postaci mielonej, jeżeli jednak jest możliwość, warto wybierać świeży chrzan.
Z kolei liście rośliny w kuchni wykorzystuje się najczęściej jako składnik pesto, czy dodatek do sałatek.
Zarówno korzeń, jak i suszone liście chrzanu wykorzystuje się także do przygotowywania herbatek i naparów. Z rośliny można przygotować także naturalny syrop lub leczniczą nalewkę.
Z liści chrzanu można sporządzić także okłady na dolegliwości bólowe. W tym celu wystarczy położyć świeże liście na skórę, a następnie zawinąć je bandażem.
Chrzan można przyjmować także w postaci tabletek, ponieważ bywa on też składnikiem suplementów diety.
5. Chrzan – przeciwwskazania i skutki uboczne
Podczas wewnętrznego stosowania chrzanu należy zachować ostrożność, gdyż zawiera on silnie działające związki, które drażnią błony śluzowe. Spożywanie rośliny w nadmiernych ilościach może powodować silne bóle brzucha, wymioty i podrażnienie przewodu pokarmowego.
Ostrożność należy zachować także w przypadku stosowania zewnętrznego. Chrzan nie powinien być stosowany na wrażliwą, podrażnioną skórę, czy rany.
Spożywanie rośliny nie jest wskazane w następujących przypadkach:
- alergia na przyprawy i zioła,
- choroby nerek,
- niektóre schorzenia układu pokarmowego,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- wrzody żołądka i dwunastnicy,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna.
Szczególną ostrożność w stosowaniu chrzanu powinny zachować także osoby mające problem z tarczycą, zwłaszcza z niedoczynnością tego gruczołu. W takich przypadkach stosowanie rośliny najlepiej omówić z lekarzem.
6. Chrzan pospolity – cena
Chrzan sprzedawany jest nie tylko jako świeży korzeń, ale dostępny jest też w formie mielonej, pod postacią tabletek, kapsułek, czy suszu. Cena za kilogram świeżego korzenia to ok. 23 zł. Za kilogram suszonego chrzanu średnio należy zapłacić ok. 80 zł.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
