Niestrawność - rodzaje, objawy, diagnostyka, dieta, leczenie

Objawami niestrawności mogą być:

• uczucie pełności po posiłku,
• wzdęcia - czyli uczucie nieprzyjemnego powiększenia się brzucha,
• zgaga - czyli uczucie pieczenia w przełyku spowodowane cofaniem się kwasów żołądkowych,
• nudności,
• wymioty.

Dolegliwości te, aby mogły być uznane za objawy niestrawności w pełnym tego słowa znaczeniu, muszą trwać co najmniej przez 3 miesiące. Oczywiście, mogą one mieć w tym czasie różne nasilenie i nie muszą pojawiać się codziennie.

Niestrawność dzieli się przede wszystkim na taką, która jest objawem różnych chorób. Istnieje również niestrawność występująca z powodu bardzo trudnych do ustalenia czynników pozachorobowych - wtedy jest to niestrawność czynnościowa. Niestrawność organiczna, czyli wywołana chorobami, może być spowodowana przez:

• wrzody żołądka,
• wrzody dwunastnicy,
• chorobę refluksową,
• zapalenie trzustki,
• zapalenie żołądka,
• raka żołądka,
• raka przełyku.

Niestrawność czynnościowa może być wywołana przez:

• niektóre leki (leki przeciwreumatyczne, salicylany, antybiotyki, suplementy diety żelaza i potasu),
• zjedzenie zbyt dużej ilości jedzenia,
• zjedzenie nieświeżych potraw,
• nadwrażliwość trzewną,
• większą niż u innych osób wrażliwość żołądka,
• podrażnienie dymem tytoniowym,
• nadmierny stres.

Niestrawność organiczna występuje przede wszystkich u dorosłych, powyżej 45. roku życia, bardzo rzadko u dzieci. Dyspepsja czynnościowa z kolei jest częstsza u dzieci.

Jeśli niestrawność trwa 3 miesiące, badania w kierunku chorób wywołujących dyspepsję organiczną są zalecane osobom powyżej 45. roku życia lub takim, które mają objawy towarzyszące, takie jak:

• długotrwałe wymioty,
• krew w kale,
• niedokrwistość,
• problemy z połykaniem,
• chudnięcie.

Pełna diagnostyka w kierunku przyczyn niestrawności organicznej obejmuje:

• wywiad lekarski,
• badanie endoskopowe (dwunastnicy, żołądka i przełyku),
• badanie USG jamy brzusznej,
• badanie radiologiczne.

Badania w kierunku chorób wywołujących niestrawność u dzieci przeprowadza się tylko wtedy, jeśli pojawią się u nich objawy towarzyszące:

• silny ból,
• zahamowanie dojrzewania, wzrostu,
• problemy z połykaniem,
• przewlekła biegunka.

Aby uniknąć niestrawności, należy przestrzegać kilku zasad zdrowego odżywiania się, na przykład jeść 3-4 posiłki dziennie zamiast 1-2. Posiłki powinny być przeżuwane i spożywane w spokoju i bez pośpiechu. Ostatni posiłek powinien być spożywany nie później niż 3 godziny przed snem.

Osobom uskarżającym się na częstą niestrawność zaleca się unikanie smażonych i tłustych potraw, które mogą podrażnić żołądek.

Tak naprawdę, wzdęcia nie wiążą się z ilością gazów w przewodzie pokarmowym, a przede wszystkim z ich subiektywnym odczuwaniem. Mimo to zmniejszenie ich ilości zwykle pomaga. Aby uniknąć wzdęcia brzucha, należy ograniczyć ilość wypijanych napojów gazowanych, gazopędnych potraw (fasola, groch, cebula, jabłka) i starać się jeść powoli.

Zgaga wymaga obserwacji reakcji organizmu na pewne potrawy, gdyż u każdej cierpiącej na nią osoby objawy mogą pojawić się po czymś innym. Na zgagę pomaga wypicie np. mleka. Po jedzeniu najlepiej się nie schylać, gdyż to właśnie może powodować cofanie się kwasów żołądkowych do przełyku.

Jeśli już pojawi się niestrawność, przez kilka dni należy przestrzegać lekkostrawnej diety.

Leczenie niestrawności wywołanej chorobą sprowadza się do wyleczenia tej choroby. W przypadku niestrawności czynnościowej leczenie może być różne - zawsze jest to jednak leczenie objawowe. Leczenie przyczynowe w tym przypadku nie jest możliwe ze względu na to, że nieznana jest bezpośrednia przyczyna niestrawności.

Przy niestrawności zdarzającej się rzadko, raz na jakiś czas, można sobie radzić samodzielnie - za pomocą diety i ziół. Zioła na niestrawność to przede wszystkim dziurawiec i siemię lniane. Mięta również jest pomocna w większości przypadków niestrawności, z wyjątkiem zgagi i choroby refluksowej. Pół szklanki naparu z wybranych ziół należy stosować przed posiłkiem.

Czasem jednak domowe sposoby na niestrawność nie wystarczą. Do leczenia niestrawności stosuje się kilka grup leków:

• leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego,
• blokery receptorów histaminowych,
• leki zobojętniające,
• leki przeciwdepresyjne,
• leki neurohormonalne przyspieszające wydalanie (prokinetyki).

Leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego to środki, które można stosować przez długi czas, nawet latami, natomiast leki przeciwdepresyjne i prokinetyki nie powinny być stosowane regularnie przez długi czas.

Niestrawność - pod warunkiem, że nie jest wywołana żadnym innym problemem zdrowotnym - nie jest groźna dla zdrowia. Niestrawność u niektórych chorych przechodzi sama, nawet bez leczenia, u innych leki okazują się skuteczne, a u jeszcze innej grupy chorych nie działają przepisywane leki ani stosowane sposoby.

Źródła

1. Dyspepsja
2. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
3. Konturek S. Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3188-5
4. Kokot F. Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3295-6
5. Socha J. Gastroenterologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2281-9