Codzienny stres

Trzęsące się dłonie, przyśpieszone bicie serca, nagła chęć udania się do łazienki oraz reagowanie na najmniejszy dźwięk… Codzienne sytuacje stają się dla nas niekiedy wyzwaniami wywołującymi wystąpienie suchości w gardle oraz potu na czole. Sprawcą takiego zachowania nie jest wysoka temperatura. Jest nim stres. Reakcja naszego organizmu na oddziaływanie otoczenia. Czym jest stres? Dlaczego w ogóle występuje? Co sprawia, że każdy reaguje na niego na swój własny sposób? Na te pytania oraz parę innych postaram się znaleźć wyjaśnienie w poniższych paragrafach. Zapraszam Cię drogi Czytelniku do krótkiej wycieczki po zagadnieniach związanych ze stresem.

1. Skąd się wziął i czym jest stres?

„Moje zainteresowanie biologią było w większości powodowane względami filozoficznymi.”

R. Dawkins

Zobacz film: "Poważne dla zdrowia skutki działania stresu"

Wyobraźmy sobie następujące dwie sytuacje:

1. Mówca zerka na scenę. Coraz mniej czasu zostało do jego przemówienia. Po jego czole poczęła dostojnie spływać kropelka potu. Po raz kolejny wyciągnął wygniecioną chustkę z kieszeni i przetarł nią czoło. Spróbował odchrząknąć, lecz zamiast ulgi odczuł w gardle narastająca suchość.
2. Dostrzegł go. Drapieżnik powoli i z gracją zmierzał w jego kierunku. Czuł jak w klatce piersiowej serce wali mu jak szalone. Oddech stał się szybki, a jego cała uwaga spoczęła na sylwetce napastnika…

Oba zdarzenia choć opisujące zupełnie inne sytuacje, mają wspólny mianownik. Jest nim stres. Sytuacja druga, jest próbą naszkicowania tego czym był stres dla człowieka zanim opuścił lasy oraz sawanny i zamieszkał w miastach. Organizm w momencie zagrożenia, pod wpływem stresu, zaczynał przygotowywać się do ucieczki lub walki. Wszystkie myśli koncentrowały się na jednym określonym zjawisku. Rozpoczynał proces wprowadzania do krwi adrenaliny i noradrenaliny przyśpieszających reakcje oraz produkcji cukru, łatwo przyswajalnego źródła energii. Układ odpornościowy zostawał również pobudzony w celu dokonania szybszej odpowiedzi na potencjalne zranienie. Porównać to można do mobilizacji państwa w obliczu nadchodzącego konfliktu. Gromadzone są zapasy żywności, fundusze są kierowane na uzbrojenie zamiast na rozbudowę infrastruktury, a miasta zamiast na przyjmowanie przyjezdnych przygotowują się do oblężenia.

Cały mechanizm stresu, przez wiele lat umożliwiał człowiekowi przetrwanie w środowisku, w którym ewoluował. Jednak w pewnym momencie ludzie w bardzo krótkim czasie, z perspektywy istnienia naszego gatunku, zmienili całkowicie swoje otoczenie natomiast reakcje pozostały niezmienione. Pojawiły się nowe wyzwania, a wśród nich sytuacje podobne do opisywanej w punkcie 1 na którą organizm reaguje podobnie jak na sytuację z punktu 2. Należy więc zadać pytanie:

2. Co powoduje stres?

„To nie stres jest tym co nas zabija, to nasza reakcja no to.”

H. Selye

Stres jest opisaną powyżej naturalną reakcją organizmu. Nie zmienia to jednak faktu, że sytuacja 1. i sytuacja 2. różnią się drastycznie. Co sprawiło, że obie osoby zaczęły odczuwać skutki działania stresu? Wpłynął na to proces oceny sytuacji. Składa się on kilku etapów. Weźmy pod uwagę następującą, przykładową sytuację. Człowiek idąc późnym wieczorem parkiem, słyszy szelest w pobliskich krzakach. W tym momencie rozpoczyna się proces oceny.

Zdarzenie może zostać uznana za nieistotne, stresujące lub pozytywne. Krótko mówiąc dana osoba może:

• przejść obojętnie obok krzaków, nie zwracając na nie większej uwagi,
• zachować czujność i obserwując krzaki, zdecydować się na wybranie innej ścieżki,
• i ostatecznie oceniając szelest w krzakach jako pozytywne zdarzenie, wskoczyć w nie z radością, co jest dosyć mało prawdopodobne.

Pierwszy etap analizy mamy już za sobą. Drugi etap rozpoczyna się gdy szelest zostanie scharakteryzowany, jako stresujący. Tutaj również dokonujemy kolejnej oceny sytuacji. Możemy ją bowiem uznać za wyzwanie, zagrożenie lub krzywdę, której doznaliśmy. Każda z tych ścieżek niesie ze sobą określone emocje. Ocena sytuacji jako wyzwanie, może wywoływać poczucie ekscytacji spowodowane potencjalną możliwością wyciągnięcia korzyści. Odczuwanie zagrożenia spowodowane jest koncentracją na tym, co możemy stracić lub krzywdzie jaka może nam się stać w danym momencie. Poczucie krzywdy pojawi się, gdy odczuwamy, że pewna strata została już poniesiona. Ponadto jednocześnie dokonywana jest analiza co można zrobić oraz co sprawi że szybko uporamy się z daną sytuacją.

Podsumowując można stwierdzić, że tym co sprawia, że dane zdarzenie jest dla nas stresujące jest nasz własny umysł. To nasze własne procesy myślowe, wiedza oraz doświadczenia wpływają na to jak zareagujemy. Niekiedy możemy modyfikować własne zachowania, a w tym i to w jaki sposób spostrzegamy daną sytuację. Niektóre reakcje, ciężko jednak nam kompletnie zlikwidować, ponieważ współistnieją one z nami, jako gatunkiem, od zawsze. Przykładem jest wrodzona obawa u dzieci przed ciemnością. Przyczyną takiego zachowania mogły być nasze oczy. Widząc gorzej w ciemności, ciężej nam dostrzec potencjalnego napastnika. Innym wyjaśnieniem jest to, że niektóre drapieżniki prowadziły nocny tryb życia i noc najczęściej kojarzyła się z niebezpieczeństwem.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.