Tak COVID atakuje mózg. Widoczne zmiany zapalne
Naukowcy wiedzą już, jak koronawirus SARS-CoV-2 atakuje mózg. Infekcja nie tylko zajmuje część tkanki, ale w skrajnych przypadkach prowadzi do zapalenia narządu. Neurolog prof. Konrad Rejdak tłumaczy mechanizm inwazji wirusa: - U zakażonych dochodzi do kaskady zmian zapalnych. To jednak nie wszystko - zmiany są widoczne u ponad 80 proc. badanych.
1. Zapalenie mózgu po COVID-19
Kolejne badania potwierdzają, że wirus SARS-CoV-2, może powodować szerokie spektrum powikłań neurologicznych, zarówno w trakcie infekcji, jak i w późniejszym okresie. Naukowcy z Uniwersytetu w Pittsburgu szacują, że problemy neurologiczne dotykają nawet 82 proc. zakażonych.
Okazuje się, że jednym z możliwych powikłań jest poinfekcyjne autoimmunologiczne zapalenie mózgu. Na łamach czasopisma "Neurology" opisano przypadek 60-letniego lekarza, który w krótkim czasie po przejściu COVID zaczął zgłaszać dolegliwości neuropsychiatryczne, w tym persewerację (uporczywe powtarzanie tej samej czynności - przyp. red.), trudności ze znalezieniem słów, objawy paranoi. 48-godzinny zapis wideo-EEG sugerował ciężką rozlaną encefalopatię.
2. "Dochodzi do kaskady zmian zapalnych"
Eksperci wyjaśniają, że tego typu powikłania są skrajnie rzadkie. Coraz częściej słychać głosy wskazujące, że koronawirus wprawdzie dokonuje inwazji na układ nerwowy, ale mechanizm uszkodzenia nie wynika bezpośrednio z jego oddziaływania.
- W tej chorobie mamy możliwe dwa mechanizmy działania. Z jednej strony rzeczywiście jest możliwa bezpośrednia inwazja wirusa i wywołanie stanu zapalnego, czy zaburzenie komórek w układzie nerwowym. Dużo częstsze jednak są stany zapalne wtórne, czyli obecność wirusa wywołuje reakcję zapalną w odpowiedzi na jego obecność i dochodzi do kaskady zmian zapalnych - tłumaczy prof. Konrad Rejdak, kierownik katedry i kliniki neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Prof. Rejdak opowiada o odnotowanych przypadkach ostrego rozsianego zapalenia mózgu i rdzenia (tzw. zespół ADEM) po przejściu COVID.
- Tego typu przypadki obserwowano również jako reakcję po innych patogenach, czyli to nie jest przypisane tylko do tego wirusa. Musimy pamiętać, że takie powikłania występowały też jako odczyny poszczepienne. Takie reakcje są znacznie częstsze u dzieci, ale zdarzają się również u osób dorosłych - mówi prof. Rejdak.
3. Osoby zakażone koronawirusem są narażone na utratę tkanki mózgowej
Z kolei brytyjscy naukowcy alarmują, że osoby zakażone koronawirusem są narażone na utratę tkanki mózgowej. Dotyczy to również pacjentów, którzy przeszli infekcję łagodnie.
Brytyjczycy porównali badania neuroobrazowe mózgu 394 osób przed i po zakażeniu. U większości z nich zauważyli widoczną utratę substancji szarej. Dotyczyło to m.in. obszarów mózgu związanych z zapachem i smakiem, ale również odpowiedzialnych za zdolność zapamiętywania wydarzeń wywołujących emocje. Badania zostały opublikowane na platformie medRxiv.
- Pojawiają się również zmiany demielinizacyjne, czyli uszkodzenie istoty białej, które może się objawiać niedowładem kończyn, może przypominać symptomy, które obserwujemy w takich chorobach jak stwardnienie rozsiane (SM). Może wystąpić również zapalenie opon mózgowych. Wiemy, że zawsze jest to reakcja mieszana, czyli z jednej strony sam wirus może dokonywać uszkodzenia, a jednocześnie wtórnie rozwija się reakcja zapalna na jego obecność - tłumaczy prof. Rejdak.
4. Obecność wirusa w płynie mózgowo-rdzeniowym
Potwierdzają to badania naukowców z Centrum Medycznego przy Uniwersytecie we Freiburg, którzy wykazali, że w ośrodkowym układzie nerwowym pacjentów z COVID-19 może rozwinąć się ciężka reakcja zapalna, obejmująca różne komórki tkanki mózgowej. Neurolog dr Adam Hirschfeld przyznaje, że temat odpowiedzi zapalnej w kontekście SARS-CoV-2 pozostaje nadal otwarty.
- Początkowo postulowano przenikanie wirusa do komórek nerwowych mózgu i jego bezpośrednie, miejscowe działanie, ale jego wykrywalność w obrębie komórek nerwowych w badaniach patomorfologicznych była stosunkowo mała. Następnie rozwijano koncepcję "burzy cytokinowej". Oznacza to, że niektóre osoby z pewnymi cechami układu odpornościowego generowały zbyt dużą odpowiedź, kaskadowo narastającą - tłumaczy dr Adam Hirschfeld, neurolog z Oddziału Neurologii i Udarowego Centrum Medycznego HCP w Poznaniu.
Coraz częściej pojawiają się też informacje dotyczące występowania autoprzeciwciał skierowanych przeciwko własnym narządom, powstającym w reakcji na obecność wirusa i doprowadzających do uszkadzania tkanek.
- Generowany stan zapalny czy to przez miejscowe działanie wirusa, czy opisane powyżej wtórne procesy generują skłonność do nadkrzepliwości i występowania zmian niedokrwiennych. Znaczenie tych procesów pozostaje bez zmian - wirus może doprowadzić do trwałych uszkodzeń w obrębie organizmu - wyjaśnia dr Hirschfeld.
Również prof. Rejdak zwraca uwagę na to, że nawet badania zakrojone na szerszą skalę bardzo rzadko ujawniają samą obecność wirusa na przykład w płynie mózgowo-rdzeniowym.
- To jest dość charakterystyczne. Nawet u osób z zajęciem układu nerwowego badanie płynu i technika PCR rzadko wychwytują tego wirusa. To pokazuje, że albo jest on zlokalizowany w strukturach komórkowych, albo rzeczywiście jest go mało, a mimo to ta reakcja może być bardzo burzliwa, a spustoszenie w organizmie ogromne. Ten wirus ma taką specyfikę. W czasopiśmie "Lancet Neurology" w artykule opisującym badania mózgu osób, które zmarły w przebiegu COVID-19 pojawia się nawet takie hasło: "catch me if you can" ( "złap mnie, jeśli potrafisz" - przyp. red.). Trudno nawet wskazać te ogniska, gdzie wirus się usadowił, ale na pewno tam jest - podsumowuje prof. Rejdak.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
