Dysfazja – objawy, przyczyny, typy i leczenie
Dysfazja jest zaburzeniem procesu nabywania zdolności językowych, zarówno mówienia, jak i rozumienia lub częściową utratą wcześniej nabytych zdolności ekspresji i percepcji mowy. Jakie są przyczyny i objawy nieprawidłowości? Czy można je leczyć?
1. Co to jest dysfazja?
Dysfazja to zaburzenie procesu rozwoju mowy u dzieci. Obejmuje ono zdolności mówienia, rozumienia, a także mowy i rozumienia jednocześnie. Patologia może również objawiać się utratą wcześniej nabytych zdolności.
Jakie są przyczyny dysfazji? Jej istotą jest niedokształcenie mowy związane z organicznym uszkodzeniem bądź dysfunkcją OUN. Istnieje bowiem możliwość koordynacji narządów artykulacyjnych ze słowami, pomimo tego, że nie ma widocznej przyczyny w zakresie ich budowy i funkcjonowania.
2. Typy dysfazji
Wyróżnia się dwie postaci kliniczne dysfazji. To dysfazja wrodzona, którą stwierdza się do 2. roku życia dziecka i dysfazja nabyta, która rozpoznaje się pomiędzy 2. a 7. rokiem życia dziecka. Dysfazja wrodzona to skutek:
- wad wrodzonych,
- zdarzeń okołoporodowych,
- zmian w pierwszych miesiącach życia pozapłodowego.
To na przykład patologie pierwszego trymestru ciąży, zakażenia wirusowe lub bakteryjne, urazy głowy.
Dysfazja nabyta pojawia się, gdy dochodzi do zatrzymania procesu nabywania mowy. To konsekwencja uszkodzenia ośrodków mowy zlokalizowanych w mózgu. Przyczyną zaburzenia może być choroba naczyniowa, guz mózgu, uraz głowy czy niedorozwój dróg nerwowych. Możliwa jest także dysfazja po udarze.
Czym się objawia patologia? Dziecko, choć rozumie różne wypowiedzi, nie jest w stanie samodzielnie formułować własnych. Do zatrzymania rozwoju mowy doszło w momencie jego rozpoczęcia. Specjaliści wyróżniają także dysfazję pierwotną i dysfazję dorosłych.
Dysfazja pierwotna (primara dysphasie) podkreśla pierwotność zaburzenia w stosunku do rozwoju mowy (uszkodzenie mózgu wystąpiło przed rozpoczęciem procesu). Z kolei dysfazja dorosłych (sekundare dysphasie, dysfazja u dorosłych) to zjawisko wtórne, występujące już po opanowaniu mowy.
Dysfazja oznacza również:
- częściową utratę lub zaburzenie procesu nabywania zdolności mówienia i rozumienia. To dysfazja mieszana, ruchowo-czuciowa,
- częściową utratę mówienia lub upośledzenie rozwoju zdolności mówienia przy zachowanej lub prawidłowo rozwijającej się zdolności rozumienia mowy: dysfazja ekspresyjna, ruchowa (motoryczna),
- częściową utratę rozumienia przy zachowanej zdolności mówienia: dysfazja percepcyjna, sensoryczna, czuciowa lub akustyczna.
3. Objawy dysfazji
Objawy dysfazji to kwestia indywidualna. Do tych podstawowych zalicza się opóźniony rozwój mowy. Ponadto u dzieci obserwuje się:
- bardzo późny i najczęściej nieprawidłowy rozwój mowy,
- zaburzenia leksji i grafii,
- trudności w znajdowaniu odpowiednich wyrazów,
- uproszczoną mowę,
- nadruchliwość psychoruchową. Dzieci są w nieustannym ruchu, a ich aktywność jest najczęściej bezcelowa i mało zorganizowana,
- problemy z koncentracją, to jest ze skupieniem uwagi na dłuższy czas. Dziecko nie potrafi się niczym dłużej zająć, chwyta zabawkę, by po chwili ją porzucić,
- parafrazje. Dziecko zachowuje płynność mówienia, jednak używa niewłaściwych wyrazów lub je przekręca,
- dysgramatyzm,
- trudności w spostrzeganiu wzrokowym i słuchowym oraz przeniesieniu,
- labilność emocjonalną – dzieci szybko się złoszczą się, po czym nagle stają się radosne,
- trudności w zakresie orientacji przestrzennej, odróżnianiu stron lewej od prawej,
- chaotyczny sposób wypowiadania się.
4. Dysfazja i afazja
Dysfazja bywa mylona z afazją, nie są to jednak pojęcia tożsame. Co więcej istnieje między nimi zasadnicza różnica. O ile za dysfazję odpowiada uszkodzenie okolic mózgu, które warunkują rozwój mowy dziecka, o tyle afazja oznacza uszkodzenie korowych ośrodków mowy osoby dorosłej, skutkiem czego jest częściowa bądź całkowita utrata mowy.
Pojęcie afazji zostało zarezerwowane wyłącznie dla przypadków, w których uszkodzenie ośrodków mowy nastąpiło po okresie jej rozwoju. Termin dysfazja wskazuje na niepełną utratę funkcji.
Afazja może być wywołana urazami czaszkowo-mózgowymi czy udarem mózgu. Typowe jest, że osoby cierpiące na afazję mają też problemy z pisaniem i czytaniem.
5. Leczenie dysfazji
Terapia dysfazji, tak jak i afazji, powinna być rozpoczęta u logopedy – zdecydowanie jak najwcześniej. To bardzo ważne, ponieważ celem leczenia jest likwidację trudności w ekspresji językowej.
Logopeda w gabinecie zaczyna terapię od pracy na poziomie wyrazów, następnie sylab i głosek. W domu warto nie tylko wykonywać zalecone przez specjalistę ćwiczenia, ale i sięgać po różne zabawki edukacyjne, które wspierają terapię zaburzeń mowy (puzzle, układanki, kalambury i inne).
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.