Dyzenteria (szigeloza) - przyczyny, objawy, powikłania, leczenie
Dyzenteria to inna nazwa czerwonki, ostrej choroby zakaźnej jelit, a w szczególności jelita grubego. Dyzenteria występuje sezonowo, głównie pod koniec lata i wczesną wiosną. Mogą ją wywoływać pałeczki z rodzaju Shigella. Wówczas mówi się o tzw. szigelozie. Spośród licznych odmian i gatunków tej bakterii w Polsce stwierdza się najczęściej Shigella flexneri i Shigella sonnei. Głównym objawem dyzenterii jest uporczywa biegunka śluzowo-krwista oraz owrzodzenie jelita grubego.
1. Przyczyny dyzenterii
Czerwonka bakteryjna jest wywoływana infekcją pałeczkami z rodzaju Shigella. Chorobę może również wywołać infekcja pierwotniakowa lub wirusowa oraz inwazja pasożytów albo podrażnienie chemiczne. Najczęstsze patogeny powodujące dyzenterię to: pałeczka z rodzaju Shigella i ameba Entamoeba histolytica. Cztery najczęściej wywołujące szigelozę bakterie Shigella, to:
- Shigella sonnei,
- Shigella flexneri,
- Shigella dysenteriae,
- Shigella boydii.
Do zakażenia czerwonką bakteryjną dochodzi najczęściej drogą pokarmową, fekalno-oralną poprzez przeniesienie zarazków z rąk, szczególnie u osób z niską higieną osobistą i rzadko myjących ręce, ale także poprzez spożycie zakażonego pokarmu: jarzyn, mleka, owoców. Rezerwuarem zarazków jest chory człowiek lub nosiciel. Przenosicielami dyzenterii są głównie muchy i inne owady.
2. Objawy i powikłania dyzenterii
Jednym z pierwszych objawów szigelozy jest uporczywa biegunka i obecność krwi oraz śluzu w stolcu. Poza tym, objawem dominującym przy dyzenterii jest częste oddawanie luźnych stolców i przyspieszony pasaż jelitowy. Czasem chorobie towarzyszą krwiste wymioty. Ilość i objętość stolców, a także ich wygląd (domieszka śluzu lub krwi) zależą od rodzaju czynnika wywołującego chorobę. Ze względu na uszkodzenie nabłonka jelitowego dochodzi do przejściowej nietolerancji laktozy.
Czasami dyzenterii towarzyszą nie tylko śluzowo-krwawe, ale i śluzowo-ropne biegunki. Pojawia się też ból brzucha, którego przyczyną jest owrzodzenie błony śluzowej jelita grubego. Występują też słabiej lub silnej zaznaczone objawy ogólne. Cięższa postać dyzenterii występuje przy zakażeniu Shigella dysenteriae oraz Shigella flexneri (czerwonka ostra). Niektóre osoby mogą nie zdawać sobie nawet sprawy z zakażenia bakterią Shigella, ponieważ zdarzają się przypadki, że choroba przebiega bezobjawowo.
Choroba czasami przechodzi w postać przewlekłą, która może utrzymywać się nawet 10 lat. Ok. 10% zakażonych bakterią jest nosicielem choroby.
Objawy choroby najczęściej ustępują po 5-10 dniach, ale niestety przebycie jednego zakażenia nie uodparnia na infekcję innym gatunkiem Shigella.
Powikłania szigelozy występują rzadko, ale narażone na ich pojawienie się są osoby z obniżoną odpornością, chorzy na AIDS, osoby z immunosupresją czy niedożywione. Wpływ mają także pewne uwarunkowania genetyczne. Najczęstsze powikłania szigelozy to:
- bakteriemia,
- zapalenie spojówki i rogówki,
- nieropne zapalenie stawów,
- zespół hemolityczno-mocznicowy,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- trombocytopenia.
Ok. 10% przypadków, u których występują powikłania szigelozy, kończy się zgonem.
3. Diagnostyka i leczenie dyzenterii
Rozpoznanie czerwonki bakteryjnej opiera się na wykryciu zarazków w stolcu i stwierdzeniu obecności owrzodzeń w jelicie grubym. Wykonywany jest także test na krew utajoną w stolcu. Profilaktyka tej choroby to przede wszystkim częste mycie rąk oraz higiena żywności – mycie warzyw i owoców przed spożyciem.
Leczenie dyzenterii polega na uzupełnianiu strat wodno-elektrolitowych (odwodnienie organizmu), a więc podawaniu wody, elektrolitów i węglowodanów. Choremu podaje się też bakteriostatyki, a czasem antybiotyki, po uprzednim wykonaniu antybiogramu, w celu określenia wrażliwości szczepu bakterii na antybiotyk. Część osób wyleczonych ze szigelozy staje się nosicielami, gdyż przez pewien czas osoby te wydalają zarazki z kałem. Dlatego też w celu stwierdzenia nosicielstwa choroby wykonuje się ponowne badanie kału 3 dni po zakończeniu leczenia. Jeżeli wynik jest pozytywny, badanie należy powtórzyć jeszcze raz po 2 tygodniach. Nieleczona dyzenteria prowadzi do wycieńczenia organizmu i w konsekwencji do śmierci.
W Polsce istnieje nakaz zgłaszania i rejestrowania w okręgowej stacji sanitarno-epidemiologicznej każdego przypadku wystąpienia dyzenterii.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.