Trwa ładowanie...

Hipokaliemia może dotyczyć większości chorych na COVID. "Ta pozornie niewinna przyczyna – niedobór potasu – może doprowadzić do wielkiej tragedii"

 Karolina Rozmus
01.12.2023 15:02
Hipokaliemia może dotyczyć większości chorych na COVID. "Ta pozornie niewinna przyczyna – niedobór potasu – może doprowadzić do wielkiej tragedii"
Hipokaliemia może dotyczyć większości chorych na COVID. "Ta pozornie niewinna przyczyna – niedobór potasu – może doprowadzić do wielkiej tragedii" (Pixabay)

Hipokaliemia - zaburzenie elektrolitowe objawiające się obniżeniem poziomu potasu może być niebezpieczne dla zdrowia i życia. Tymczasem okazuje się, że jest powszechne wśród pacjentów chorujących na COVID. - Wirus ciągle nas zaskakuje i jest mocno nieprzewidywalny. Rzeczywiście mamy problem z pacjentami z COVID-em, widzimy u nich poważne zaburzenia elektrolitowe – alarmuje kardiolog.

spis treści

1. Niedobór potasu

- Potas jest bardzo istotny, aktywuje liczne enzymy w organizmie, a przede wszystkim ma zapewnić dobre funkcjonowanie dwóch układów: mięśniowego i nerwowego. Brak potasu może spowodować szereg zaburzeń - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dr Beata Poprawa, kardiolog oraz ordynator Wielospecjalistycznego Szpitala Powiatowego w Tarnowskich Górach.

Hipokaliemia to stan niedoboru potasu, który może objawiać się na różne sposoby, często przez nas ignorowane.

Zobacz film: "Prof. Rejdak wymienia najgroźniejsze powikłania po COVID-19"

- Hipokaliemię oznacza się poniżej 3,5 mmol/l, ale, mówiąc szczerze, my to już traktujemy jako alarmujący niedobór. Przy ty wartościach już suplementujemy. Najlepszym poziomem potasu, który nie powoduje takich symptomów, jak osłabienie, drętwienie kończyn, skurcze mięśni, zaburzenia rytmu, jest poziom powyżej 4 mmol/l.

Potas wydalamy poprzez nerki, pozbywamy się go też wraz z potem. Jego niedobór mogą sugerować również tak pozornie niewinne objawy jak drganie powieki lub bolesne skurcze łydek.

- Hipokaliemia pojawia się przy wszystkich chorobach przewlekłych – u pacjentów z niewydolnością nerek, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym. Bywa skutkiem podawania pewnych leków, zwłaszcza jeśli nie zostanie wdrożona suplementacja – tłumaczy dr Poprawa.

Nowe badania pokazują, że hipokaliemia jest również domeną pacjentów chorych na COVID-19.

2. Hipokaliemia a COVID-19

Badanie kohortowe pacjentów szpitala w Chinach, w Wenzhou, objęło 200 pacjentów podzielonych na 3 grupy – z niedoborem potasu, ciężką hipokaliemią oraz normokaliemią, czyli właściwym poziomem potasu. Okazało się, że aż 93 proc. ciężko chorych, hospitalizowanych pacjentów z powodu COVID-19 miało hipokaliemię, ale również osoby, u których przebieg choroby był łagodny, miały znaczny niedobór potasu – to grupa aż 44 proc.

- Hipokaliemia jest problemem szczególnie w grupie pacjentów w ciężkim stanie – obserwujemy u nich bardzo duże problemy z utrzymaniem równowagi wodno-elektrolitowej – przytakuje ekspertka.

W badaniu pacjentów z Wenzhou nasilenie hipokaliemii było proporcjonalne do stopnia nasilenia u tych pacjentów chorób przewlekłych – m.in. nadciśnienia czy cukrzycy.

Badacze postawili tezę, że SARS-CoV-2 wpływa także na mechanizm regulacyjny układu renina-angiotensyna-aldosteron. To w efekcie prowadzi do wzmożonej utraty potasu przez nerki.

Również Włosi przeprowadzili badania związane z hipokaliemią u chorych na COVID-19.

Hipokaliemię wykryto u 119 z 290 pacjentów – to 41 proc. W tej grupie pacjentów jednak połowa miała również hipokalcemię, ale też niedobór potasu skorelowany był ze wdrożeniem leczenia moczopędnego.

"Doświadczenie w opiece nad pacjentami z COVID-19 wykazało, że hipokaliemia jest częstą anomalią laboratoryjną. Szczególne obawy budzi to zaburzenie, ponieważ może ono zwiększać podatność na potencjalną śmiertelną arytmię u pacjentów z COVID-19" – piszą badacze w swojej pracy.

Hipokaliemia spowodowana infekcją COVID-19 to fakt. Co szczególnie niepokojące, spadek stężenia potasu w organizmie wywoływany jest zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio przez infekcję wywołaną SARS-CoV-2.

- Przy stanach gorączkowych i odwodnieniu dochodzi do hipokaliemii. Pośrednio poprzez zaburzenie funkcji nerek, ale niedobory potasu mogą być też związane z częstym obecnie objawem COVID-19 – mówi dr Poprawa.

Chodzi o wariant Delta, o którym wiemy, że może atakować układ pokarmowy.

- Nie są to problemy nerkowe, czyli zaburzenia elektrolitowe. Przede wszystkim jest dużo przypadków pacjentów tracących potas poprzez przewód pokarmowy – podkreśla kardiolog i dodaje. - Objawami mogą być nasilone biegunki, rzadziej wymioty, choć także. Ta postać jelitowa COVID-19 może prowadzić do obniżenia wartości potasu.

3. Nie tylko COVID-19

W dobie pandemii nie tylko sama infekcja SARS-CoV-2 może wpływać na niebezpieczne obniżenie stężenia tego drogocennego pierwiastka. Dr Poprawa akcentuje także rolę naszego trybu życia.

- Niedobór potasu to dla nas leitmotiv na każdym dyżurze na SOR-ze. Zawsze pojawia się dużo pacjentów, którzy zgłaszają zasłabnięcia, parestezje i zaburzenia rytmu serca. To pacjenci, którzy pracują w tej chwili w warunkach stresu czy są nad wyraz aktywni fizycznie, mało śpią – podkreśla ordynator oddziału.

- Są dwie różne grupy chorych – poza chorymi na choroby przewlekłe, mamy grupę ludzi młodych, którzy w związku z nieracjonalnym trybem życia doprowadzili do zaburzeń elektrolitowych – tłumaczy.

4. Czym grozi niedobór potasu? "Umierają nagle, na ulicy"

Potas chroni jeden z najważniejszych organów – serce.

- Ciężki niedobór potasu w niektórych sytuacjach może być nawet przyczyną śmierci. Szczególnie istotne jest to, że te niedobory mogą spowodować groźne zaburzenia rytmu serca, włącznie z migotaniem komór, które może być nawet kwestia śmiertelną – przestrzega ekspertka.

Migotanie komór przedsionka nie jest zjawiskiem rzadkim u pacjentów covidowych.

- Arytmie komorowe czy zaburzenia pracy mięśni oddechowych, to są skrajne przypadki, ale nawet wśród pacjentów covidowych obserwujemy ich dużo. Większość tych pacjentów – myślę, że nawet 75 proc. – ma niedobór potasu – dodaje.

Co ważne migotanie komór przedsionków to szczególnie niebezpieczna postać arytmii, bo grozi udarem.

- Migotanie zwiększa to ryzyko nawet pięciokrotnie. W związku z tym ta pozornie niewinna przyczyna – niedobór potasu – może doprowadzić do wielkiej tragedii – mówi dr Poprawa.

- Przy skrajnie niskich wartościach potasu może dojść do kardiologicznie trudnych sytuacji zatrzymania krążenia w mechanizmie migotania komór. To są te nagłe zgony, które mogą pojawić się nagle nawet na ulicy – alarmuje ekspertka.

5. Suplementacja tylko poprzedzona badaniami

Jaka jest rada kardiologa? Czy w dobie pandemii każdy powinien suplementować potas? Czy tylko ci, którzy chorowali albo ci, którzy skarżą się na dolegliwości, sugerujące hipokaliemię?

Zdaniem dr Poprawy konieczna jest ostrożność. Najlepszą drogą jest racjonalny tryb życia i dieta wysokopotasowa, ale gdy wystąpią symptomy wskazujące na hipokaliemię lub gdy jesteśmy ozdrowieńcami po COVID-19, to może nie wystarczyć. Jednocześnie nie oznacza to przyzwolenia na zażywanie suplementów diety z potasem bez konsultacji z lekarzem.

- Należy pamiętać, że suplementacja bez kontroli u pacjentów, zwłaszcza takich, którzy mają zaburzenia pracy nerek, może doprowadzić do skumulowania w organizmie potasu, co jest równie niebezpieczne, bo może doprowadzić do zatrzymania akcji serca - przestrzega dr Poprawa.

I podkreśla, że przede wszystkim ważna jest diagnostyka. O niej powinni pamiętać wszyscy po przechorowaniu COVID-19 bez wyjątku – nawet jeśli nie pojawiają się objawy zdradzające niepokojący spadek poziomu tego pierwiastka.

- W dobie COVID, po izolacji warto byłoby sobie sprawdzić, czy mamy duże niedobory, by wiedzieć, jak je uzupełniać – bezpiecznie i skutecznie – radzi kardiolog.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

COVID-19 atakuje serce. 8 znaków ostrzegawczych, które mogą świadczyć o powikłaniach kardiologicznych
COVID-19 atakuje serce. 8 znaków ostrzegawczych, które mogą świadczyć o powikłaniach kardiologicznych

Serce na celowniku koronawirusa. Poza płucami i układem nerwowym to jeden z narządów narażonych na powikłania

przeczytaj artykuł

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze