Tabletki nasenne - działanie, przeciwwskazania, skutki uboczne
Tabletki nasenne dzielimy na 3 grupy: benzodiazepiny, barbiturany i niebarbiturowe leki nasenne. Różnią się one nie tylko budową chemiczną, ale także siłą działania nasennego oraz innymi właściwościami. Barbiturany zażywane długotrwale powodują uzależnienie psychiczne i fizyczne. Przedawkowanie tabletek nasennych prowadzi do niebezpiecznych skutków dla organizmu. Następuje porażenie ośrodka oddechowego i śmierć. Przyjmowanie leków nasennych w zaburzeniach snu czy bezsenności powinno być ostatecznością.
1. Mechanizm działania tabletek nasennych
Tabletki nasenne ze względu na budowę chemiczną możemy podzielić na:
- pochodne benzodiazepiny,
- pochodne kwasu barbiturowego,
- inne leki niebarbiturowe.
Pod względem klinicznym, możemy je podzielić natomiast na:
- leki ułatwiające zasypianie,
- leki pogłębiające i przedłużające sen.
Leki na sen stosowane są w zaburzeniach głównie rozumianych jako kłopoty z zasypianiem, częste wybudzanie się (krótki sen) czy bezsenność.
Mechanizm działania tabletek nasennych jest związany z układem GABA-ergicznym, z wpływem na receptor GABA. Barbiturany przyłączają się do swoistego miejsca w kompleksie receptora GABA-A, w wyniku czego przedłużają czas otwarcia kanału chlorowego w receptorze (działanie bezpośrednie). Benzodiazepiny i niebarbiturowe tabletki nasenne działają podobnie, ale łącząc się ze swoistą podjednostką w receptorze, nasilają przyłączanie GABA do receptora, w wyniku czego następuje jego dłuższe otwarcie. Przedłużenie otwarcia kanału jonowego w receptorze prowadzi do zwiększonego napływu jonów, hiperpolaryzacji błony, co powoduje utrudniony przepływ impulsu przez neuron.
Benzodiazepiny oprócz działania uspokajającego i nasennego wykazują szereg innych właściwości, jak działanie przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe czy zwiotczające mięśnie (spazmolityczne). Znoszą także agresję, działają znieczulająco ogólnie oraz wykazują działanie amnestyczne (powodują niepamięć). Dlatego też stosowane są w nerwicach, stanach lękowych, zaburzeniach snu, padaczce, zespołach abstynencyjnych, a także w premedykacji chirurgicznej.
2. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Zarówno barbiturany, jak i benzodiazepiny powodują pewne objawy niepożądane. Pochodne kwasu barbiturowego są jednak bardziej toksyczne dla organizmu oraz powodują zależność psychiczną i fizyczną, w porównaniu do benzodiazepin. Wykazują one niski indeks terapeutyczny (rozpiętość między dawką leczniczą a dawką toksyczną), w wyniku czego łatwo o zatrucie tymi tabletkami nasennymi. Ostre zatrucie barbituranami przejawia się utratą przytomności, zapaścią krążeniową, upośledzeniem funkcji układu oddechowego (niewydolność oddechowa), aż do jego porażenia, w wyniku czego dochodzi do zgonu. Ta niekorzystna właściwość wykorzystywana jest często w próbach samobójczych. W wyniku rozwoju tolerancji oraz uzależnienia psychicznego i fizycznego, po odstawieniu tabletek nasennych pojawia się zespół abstynencyjny, a jego objawy to:
- objawy neurologiczne: drżenia mięśni, napady drgawek,
- objawy psychiczne: niepokój, lęk, splątanie, omamy,
- objawy wegetatywno-somatyczne: zaburzenia krążenia, bóle brzucha, silne pocenie się.
Przeciwwskazania do stosowania pochodnych kwasu barbiturowego obejmują:
- choroby nerek,
- porfirię,
- ciążę i okres karmienia.
Trzeba pamiętać o tym, że tabletki nasenne z grupy barbituranów reagują z innymi lekami. Zwiększają działanie niektórych leków przeciwbólowych, zmniejszają działanie leków przeciwcukrzycowych, przeciwzakrzepowych i tabletek antykoncepcyjnych.
Pochodne benzodiazepiny charakteryzują się mniejszą tendencją uzależniającą, ale kilkumiesięczne ich przyjmowanie może wywołać fizyczne uzależnienie od beznodiazepin. Objawy abstynencyjne po benzodiazepinach to tzw. objawy odbicia i są to:
- wzmożony lęk,
- niepokój,
- bezsenność,
- zaburzenia koncentracji,
- pobudzenie psychoruchowe,
- wrażliwość na światło i dźwięk.
Zażywanie zarówno barbituranów, jak i benzodiazepin jest przeciwwskazane w ciąży, ponieważ przenikają one przez łożysko i wykazują pewne działanie teratogenne na płód. Podawanie ich podczas porodu może z kolei spowodować niewydolność oddechową u noworodków.
Tabletki nasenne nie wywołują snu fizjologicznego, dlatego też po wybudzeniu ze snu po lekach nasennych może być odczuwane zmęczenie czy otępienie.
Należy pamiętać, że tabletki nasenne stosowane są w ostateczności, gdy wszelkie inne metody walki z zaburzeniami snu nie dają skutku, tj. odpowiednia higiena snu czy leki ziołowe (zioła nasenne). Zaburzenia snu nie są chorobą, lecz związane są z chorobami somatycznymi lub psychicznymi, dlatego też przed zastosowaniem leczenia środkami nasennymi, należy poszukać ich przyczyny.
3. Ziołowe leki na sen
Wszystkie powyższe tabletki nasenne są dostępne tylko na receptę, więc ich stosowanie wymaga wizyty u lekarza. Jeśli cierpisz na bezsenność od czasu do czasu, czyli nie jest to bezsenność chroniczna, możesz skorzystać z mniej radykalnych rozwiązań. Sięgnij po leki ziołowe na sen.
Zazwyczaj ziołowe tabeltki na sen bez recepty zawierają następujące wyciągi:
- kozłka lekarskiego,
- chmielu,
- melisy,
- dziurawca,
- głogu.
Mogą one być stosowane doraźnie. Jednak jeśli zauważysz, że nie pomagają przez dłuższy czas, a bezsenność odbija się na twoim zdrowiu – skontaktuj się ze specjalistą. Jeśli zaburzenia snu wynikają z jakiejś choroby, to jej leczenie będzie najlepszym sposobem na sen.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.