Ciśnienie oka - normy, choroby, nadciśnienie i niedociśnienie oczne
Ciśnienie w oku odpowiada za kulisty kształt gałki ocznej oraz za uwodnienie układu optycznego, który odgrywa kluczową rolę w procesie widzenia. Zarówno wysokie, jak i niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe wymaga leczenia, a przyczyną nieprawidłowości mogą być liczne choroby. Dość często zdarza się, iż w gabinecie lekarskim słyszymy, że „ciśnienie w oku jest podwyższone” albo że stwierdzono „nadciśnienie oczne”. Warto pamiętać, że nadciśnienie oczne nie jest uznawane za chorobę. Pojęcie to stosuje się w odniesieniu do osób, które są bardziej narażone na wystąpienie jaskry.
1. Co to jest ciśnienie oczne?
Ciśnienie w oku (ciśnienie wewnątrzgałkowe lub śródgałkowe) to siła jaką wywiera płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę. Prawidłowe ciśnienie oczne zapewnia kulisty kształt oka i odpowiednie napięcie rogówki oraz soczewki.
Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie ciśnienie w oku wymaga leczenia, ponieważ może zaburzyć równowagę między wytwarzaniem cieczy wodnistej w gałce a jej odpływem.
1.1. Badanie ciśnienia w oku
Wyróżniamy kilka rodzajów badania ciśnienia w oku:
- tonometria aplanacyjna - wymaga znieczulenia, wykonuje się ją tonometrem Goldmanna, rogówka zostaje spłaszczona, a uzyskany obraz ocenia się w lampie szczelinowej;
- tonometria wgłobieniowa (impresyjna) - wymaga znieczulenia, Schiøtza, rogówka jest uciskana, a opór jaki stawia odzwierciedla ciśnienie oczne;
- tonometria bezkontaktowa (typu air-puf) - nie wymaga znieczulenia, ciśnienie w oku mierzy się za pomocą mocnego podmuchu powietrza;
- inne metody (Tonometr Perkinsa, tonometr typu Pulsair).
1.2. Normy ciśnienia w oku
U zdrowych osób prawidłowe ciśnienie oczne wynosi 10-21 mmHg. Uznaje się, że niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe to mniej niż 10 mmHg, natomiast wysokie przekracza 21 mmHg. W ciągu dnia wartość może się zmieniać nawet o 5 mmHg. Zazwyczaj ciśnienie oczne jest wyższe o poranku, a potem stopniowo spada.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Jaka jest przyczyna podwyższonego ciśnienia w gałkach ocznych? - odpowiada lek. Dorota Kinga Stepczenko-Jach
- Podwyższone ciśnienie oczne i badanie GDX - odpowiada lek. Dorota Kinga Stepczenko-Jach
- Czy wysokie ciśnienie w oczach może powodować zaburzenia widzenia? - odpowiada lek. Rafał Jędrzejczyk
2. Co to jest nadciśnienie oczne?
Nadciśnieniem ocznym nazywamy stan podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego, bez objawów uszkodzenia nerwu wzrokowego (neuropatii jaskrowej). Prawidłowe ciśnienie oczne mieści się w przedziale 10-21 mm Hg, natomiast o nadciśnieniu mówi się, gdy wartość ciśnienia przekracza 21 mm Hg w jednym oku lub obydwu podczas przynajmniej dwóch pomiarów za pomocą tonometru.
3. Przyczyny wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego
Ciecz wodnista, wypełniająca przednią i tylną komorę oka, jest produkowana przez nabłonek rzęskowy w ilości około 2 milimetrów sześciennych na minutę. Stąd przez otwór źreniczny przepływa do komory przedniej i jest odprowadzana przez kąt przesączania (kąt pomiędzy rogówką a tęczówką) do zatoki żylnej twardówki. Przy jego zwężeniu, nieprawidłowościach anatomicznych czy uszkodzeniach ciecz wodnista odpływa w zmniejszonej ilości i ciśnienie wewnątrzgałkowe wzrasta.
Również nadprodukcja cieczy wodnistej przez ciałko rzęskowe może prowadzić do wzrostu ciśnienia. Zarówno prawidłowa produkcja cieczy wodnistej przez nabłonek rzęskowy, jak i prawidłowa szybkość odpływu cieczy przez kat przesączania warunkują prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Czynniki związane z wystąpieniem nadciśnienia ocznego są niemal takie same jak przyczyny jaskry. Są to:
- nadmierne wydzielanie płynu przez oczy – nadmiar wydzieliny zwiększa ciśnienie oczne,
- zbyt małe wydzielanie płynu przez oczy – zaburzenie równowagi między wydzielaniem płynu i jego odprowadzaniem może powodować wzrost ciśnienia ocznego,
- przyjmowanie niektórych leków – skutki uboczne steroidów mogą zwiększać ryzyko nadciśnienia ocznego,
- uraz oka – uderzenie w oko może wpłynąć negatywnie na wytwarzanie płynu przez oczy i jego odprowadzanie, co może doprowadzić do nadciśnienia ocznego. Nadciśnienie może pojawić się nawet kilka miesięcy lub lat po przebyciu urazu.
- Choroby oczu – np. zespół eksfoliacji, choroba rogówki oraz zespół rozproszonego barwnika.
Ryzyko wystąpienia nadciśnienia ocznego jest większe u osób po 40 oraz osób, które mają w rodzinie przypadki nadciśnienia ocznego lub jaskry. Prawdopodobieństwo pojawienia się tej przypadłości jest większe również u osób z cieńszą rogówką.
Zobacz także
- Nadciśnienie wrotne
- Jagody na nadciśnienie!
- Masz nadciśnienie tętnicze? Zobacz, o czym musisz pamiętać
- Dlaczego nadciśnienie tętnicze jest groźne?
- Zioła na nadciśnienie
3.1. Ciśnienie wewnątrzgałkowe a jaskra
Stwierdzenie nadciśnienia ocznego wymaga weryfikacji pomiarem ciśnienia innym aparatem lub inną metodą. Mając na uwadze, że wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe jest głównym czynnikiem rozwoju jaskry, stan nadciśnienia ocznego wymaga ścisłej, regularnej kontroli oraz przeprowadzenia wszystkich niezbędnych badań w kierunku diagnostyki jaskry.
O jaskrze możemy mówić, gdy dołączają się objawy neuropatii nerwu wzrokowego - uszkodzenie nerwu z ubytkami w polu widzenia.
Nadciśnienie oczne jest to taki stan gałki ocznej, w którym dochodzi do podwyższonego ciśnienia w oku bez towarzyszących objawów neuropatii jaskrowej. Rozpoznaniem nadciśnienia ocznego powinien zajmować się i kontrolować je tylko doświadczony lekarz okulista.
Należy jednak pamiętać, że do jaskrowego uszkodzenia nerwu wzrokowego i zmian w polu widzenia może dochodzić nawet przy ciśnieniu wewnątrzgałkowym, którego wartość przez całą dobę utrzymuje się w granicach normy (16-21 mmHg). Jest to tzw. jaskra normalnego ciśnienia. Częściej dotyczy ona kobiet, osób z niskim ciśnieniem tętniczym, szczególnie przy spadkach ciśnienia tętniczego w nocy, osób z tendencją do stanów naczynioskurczowych (zimne ręce, zimne stopy).
4. Leczenie nadciśnienia ocznego
Jeśli okulista przepisze leki obniżające ciśnienie wewnątrz oka, ogromnie ważne jest ścisłe trzymanie się wytycznych odnośnie do ich stosowania. Nieprawidłowe stosowanie leków może prowadzić do dalszego wzrostu ciśnienia ocznego, które może skutkować uszkodzeniem nerwu optycznego oraz trwałego pogorszenia wzroku.
Dobór metody leczenia jest w dużej mierze kwestią indywidualną. W zależności od sytuacji lekarz może zalecić stosowanie leków lub samą obserwację. Niektórzy okuliści leczą wszystkie przypadki ciśnienia ocznego powyżej 21 mm Hg miejscowymi lekami.
Inni decydują się na ich wprowadzenie dopiero, gdy istnieją dowody na uszkodzenie nerwu optycznego. Większość specjalistów prowadzi leczenie nadciśnienia, gdy wartości pomiarów są wyższe niż 28-30 mm Hg. Wskazaniem do wdrożenia leczenia są takie objawy jak: ból oczu, zamglone widzenie, stopniowy wzrost ciśnienia ocznego oraz widzenie aureoli wokół przedmiotów.
- Jeśli ciśnienie oczne wynosi co najmniej 28 mm Hg, pacjentowi podaje się leki. Po miesiącu ich stosowania należy pojawić się na wizycie kontrolnej, by sprawdzić, czy lek działa i nie ma skutków ubocznych. Jeżeli specyfik jest skuteczny, kolejne wizyty u okulisty należy odbywać co 3-4 miesiące.
- Jeśli ciśnienie oczne ma wartość 26-27 mm Hg, należy zbadać je 2-3 miesiące po pierwszej wizycie u specjalisty. Jeżeli podczas drugiej wizyty ciśnienie różni się o nie więcej niż 3 mm Hg, kolejne badanie należy przeprowadzić po 3-4 miesiącach. W przypadku spadku ciśnienia, odległość między kolejnymi badaniami może się wydłużać. Co najmniej raz w roku należy zbadać wzrok i ocenić nerw optyczny.
- Gdy ciśnienie oczne mieści się w przedziale 22-25 mm Hg, należy zbadać je ponownie po 2-3 miesiącach. Jeśli podczas drugiej wizyty ciśnienie nie różni się o więcej niż 3 mm Hg, kolejne badanie należy przeprowadzić po 6 miesiącach. Wówczas należy zbadać również wzrok oraz nerw optyczny. Badania należy wykonywać przynajmniej raz w roku.
Nadciśnienie oczne może mieć poważne następstwa, dlatego tak ważne jest odpowiednio wczesne wykrycie i monitorowanie tej przypadłości.
5. Niedociśnienie oczne
Oprócz nadciśnienia, może wystąpić także niedociśnienie wewnątrzgałkowe. Istnieje kilka przyczyn takie stanu, między innymi:
- stany zapalne naczyniówki,
- urazy oka,
- cukrzyca,
- zanik gałki ocznej.
Niskie ciśnienie w oku objawia się przede wszystkim bólem oczu i zamglonym widzeniem. Z takimi dolegliwościami należy zgłosić się do lekarza.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.