Ostra białaczka szpikowa - nawroty
Ostra białaczka szpikowa (AML acute myelogenous leukemia) to nowotwór złośliwy wywodzący się z układu białych krwinek. W szpiku krwi, a następnie w poszczególnych narządach pojawiają się nieprawidłowe komórki blastyczne, czyli komórki nowotworowe, ulegające nieprawidłowym i niekontrolowanym podziałom. Przebieg choroby jest ciężki, a brak właściwego leczenia doprowadza w typowych przypadkach do zgonu w przeciągu kilku tygodni. Przyczyny ostrej białaczki są zróżnicowane i nie do końca rozpoznane przez medycynę.
1. Ostra białaczka szpikowa - rokowanie
Rokowanie (czyli prawdopodobieństwo dobrej odpowiedzi na leczenie oraz prawdopodobieństwo wyleczenie i wieloletniego przeżycia) w ostrej białaczce szpikowej zależy od:
- wieku pacjenta (w zaawansowanym wieku rokowanie jest gorsze),
- stanu ogólnego oraz współwystępujących chorób,
- od typu cytogenetycznego i molekularnego białaczki,
- od reakcji na leczenie indukujące i obecności zmian pozaszpikowych.
Obecnie uważa się, że największe znaczenie rokownicze mają cechy genetyczne białaczki – na ich podstawie możemy wyróżnić grupę pacjentów o dobrym, pośrednim i złym rokowaniu. Rokowanie dobre oznacza, że większość pacjentów o danych cechach genetycznych, po przeprowadzonym leczeniu chemioterapeutycznym może zostać wyleczona, bez konieczności przeszczepiania szpiku.
Prawdopodobieństwo to jest znacznie mniejsze w pozostałych grupach. Osoby w zaawansowanym wieku mają najczęściej mniejsze szanse na wyleczenie białaczki i wieloletnie przeżycie ze względu na gorsze rokowniczo cechy genetyczne białaczki, ale także współwystępowanie innych chorób i gorszy stan ogólny. Często nie można przez to zastosować u nich tak intensywnego leczenia, jak wymagała by tego choroba.
Nawroty ostrej białaczki szpikowej najczęściej występują w pierwszym roku leczenia i z czasem ich prawdopodobieństwo maleje. Przeszczepianie szpiku doprowadza do wyleczenia powyżej 60%pacjentów. Po zastosowanym leczeniu chory jest monitorowany w kierunku ponownego pojawienia się choroby (przy użyciu swoistych markerów białaczkowych).
2. Ostra białaczka szpikowa - wznowy choroby
O nawrocie ostrej białaczki szpikowej (wznowie) mówimy, gdy dzięki leczeniu uda się uzyskać remisję białaczki, ale po jakimś czasie pojawia się ona ponownie. Najmniejsze ryzyko nawrotu występuje wtedy, gdy pacjent należał do grupy o niskim ryzyku genetycznym oraz wtedy, gdy wykonano przeszczepienie szpiku kostnego (alogeniczne – gdy dawca i biorca to dwie różne osoby). Szanse, że choroba nie powróci wynoszą 45-60%.
Zabieg ten związany jest jednak z większą ilością powikłań, w tym wystąpieniem choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD). W przypadku zastosowania jedynie chemioterapii szanse te maleją do 10-15%. Wystąpienie nawrotu choroby niestety zdecydowanie pogarsza rokowanie i skraca długość życia. Najgorsze rokowanie ma wznowa, która wystąpiła w krótkim czasie po zakończeniu leczenia (poniżej 6 miesięcy), oraz występują zmiany genetyczne o udowodnionym obciążającym znaczeniu rokowniczym. Rokowanie pogarsza również wiek i stan ogólny chorego - im człowiek jest starszy i w gorszym stanie, tym rokowanie jest gorsze.
3. Leczenie nawrotu ostrej białaczki szpikowej
Podstawowym sposobem leczenia nawrotu ostrej białaczki szpikowej jest chemioterapia.
Jeżeli nawrót choroby występuje po 6 miesiącach, w leczeniu stosuje się najczęściej ten sam zestaw leków jak przy uzyskaniu remisji za pierwszym razem. Natomiast jeżeli do wznowy dojdzie szybciej, wprowadza się leczenie białaczki tak zwanego drugiego rzutu, czyli takie jak leczenia białaczek opornych. Po uzyskaniu remisji wskazana jest przeszczepianie szpiku.
Jeżeli zaś nawrót wystąpił po transplantacji szpiku sytuacja jest nieco odmienna. Z jednej strony, rokowanie jest znacznie poważniejsze, gdyż białaczka cechuje się zwykle znaczną opornością na chemioterapię. Jeżeli cechy nawrotu stwierdzi się bardzo wcześnie, można zastosować leczenie – immunoterapię polegającą na podawaniu komórek odpornościowych dawcy szpiku (tzw. DLI – donor lymphocyte infusion). W przeciwnym wypadku stosuje się leczenie chemioterapeutyczne, a w razie uzyskania ponownie remisji, u pacjentów w dobrym stanie ogólnym wykonuje się ponowną transplantację szpiku od tego samego lub innego dawcy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.