Perły Epsteina – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Perły Epsteina (ang. Epstein's pearls) to torbiele listewki zębowej w jamie ustnej, które są element jej fizjologicznego rozwoju. Spotyka się je często u noworodków i niemowląt. Perły Epsteina nie występują u dorosłych.

Szacuje się, że perły Epsteina mogą pojawiać się aż u 80 procent najmłodszych dzieci. Ich nazwa pochodzi od nazwiska czeskiego lekarza Aloisa Epsteina, który opisał je po raz pierwszy w 1880 roku.

Jak wyglądają perły Epsteina? Grudki obserwuje się na podniebieniu, po obu stronach szwu podniebiennego (to sklepienie jamy ustnej). Są żółtawe lub białawe, wypełnione keratyną (grupa nierozpuszczalnych w wodzie białek fibrylarnych, które wytwarzane są przez komórki naskórka – keratynocyty). Z uwagi na barwę i lekki połysk swoim wygladem przypominają perły.

Te łagodne zmiany o charakterze cyst zastoinowych nie przekraczają wielkością 3 milimetrów. Ich liczebność może być bardzo zróżnicowana. Nie są niebezpieczne dla dziecka, nie dają również żadnych dolegliwości. Wykwity o charakterze cyst lub grudek przypominają prosaki, często są mylone z pleśniawkami.

Uznaje się, że do pojawienia się pereł Epsteina dochodzi w okresie płodowym, gdy dziecko znajduje się w łonie matki. Kiedy w pierwszym trymestrze ciąży szczęka dziecka łączy się z podniebieniem, pomiędzy nimi zostaje uwięziona błona śluzowa.

To skutkuje powstaniem biało-żółtych wykwitów. Perły Epsteina powstają przez gromadzenie się tkanki nabłonkowej na podniebieniu płodu, podczas jego rozwoju. Ponieważ obserwuje się je wyłącznie u małych pacjentów, a także z uwagi na fakt, że nie towarzyszą im żadne niepokojące objawy, uznaje się za zmiany fizjologiczne.

Perły Epsteina nie są groźne, ale często budzą niepokój rodziców, którzy swoje obawy zgłaszają pediatrze. I słusznie. Zmiany należy pokazać lekarzowi w celu diagnostyki różnicowej. Okazuje się bowiem, że bardzo często przyczyną białych dziąseł u noworodka czy niemowlaka są nie perły Epsteina, a:

• pleśniawki, przyczyną których najczęściej są drożdżaki Candida albicans. To objaw zakażenia grzybiczego jamy ustnej. Są małe, białe, grudkowate i bolesne. Pojawiają się na języku, wargach, dziąsłach i wewnętrznej stronie policzków,
• afty, czyli małe i bolesne owrzodzenia jamy ustnej, które pojawiają się na podniebieniu miękkim i języku, choć najczęściej dotyczą miękkiego fałdu skóry, będącego połączeniem wewnętrznej strony policzków z dziąsłami,
• zęby noworodkowe, inaczej zęby wrodzone, które widoczne są już w okresie okołoporodowym, do miesiąca po porodzie. Zwykle są to przedwcześnie wyrznięte zęby mleczne,
• prosaki. To naskórkowe lub podnaskórkowe cysty zastoinowe powstałe w następstwie nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych z retencją mas łojowo-rogowych. Są faktycznie bardzo podobne. Objawiają się jako drobne, malutkie grudki o średnicy do 2 mm, są perłowo opalizujące o barwie białej lub białożółtej. W odróżnieniu od pereł Epsteina lokalizują się przede wszystkim na czole, policzkach, nosie i na prąciu (w wieku młodzieńczym),
• guzki Bohna, które wyglądają bardzo podobnie, jednak pojawiają się w innych miejscach. Zlokalizowane są w bocznych częściach podniebienia, najczęściej na granicy podniebienia miękkiego i twardego oraz na policzkowej oraz wargowej stronie wału dziąsłowego.

Diagnostyka pereł Epsteina różnicowa nie jest trudna, a leczenie zmian nie jest konieczne. Grudki mają charakter przejściowy. W wyniku złuszczania wierzchnich warstw tkanek z czasem następuje ich destrukcja, a co za tym idzie - zanik.

Po kilku tygodniach od zdiagnozowania pereł Epsteina podniebienie u niemowlaka wraca do stanu fizjologicznego i perły nie są już obserwowane. Proces ten przyspiesza odruchu ssania piersi bądź butelki. Nie wolno próbować wyciskać czy otwierać grudek.

Nie dość, że nie przyniesie to oczekiwanego rezultatu, może być groźne i bolesne dla dziecka. Perły Epsteina nie stanowią żadnego zagrożenia dla życia i zdrowia dziecka. Nie wymagają żadnej interwencji i leczenia.