Poradnik pacjenta onkologicznego

Onkologia dzisiaj jest jednym z największych działów medycyny i stale się rozwija. Wciąż mamy nowe wytyczne, lepsze badania, nowocześniejszy sprzęt, które pozwalają agresywnie i zdecydowanie walczyć z rakiem. Jednak trzeba pamiętać, że jest to choroba dość specyficzna, trzeba niestety pewne nawyki zmienić, wprowadzić nowy styl życia, unikać niektórych rzeczy.

Na wstępie trzeba sobie powiedzieć czym jest w ogóle nowotwór czy też potocznie nazywany rak. Nasze ciało, każdy narząd składa się z komórek, które w naturalny sposób mnożą się i w odpowiednim czasie umierają, a potem zastępowane są nowymi. Kiedy namnażanie tych komórek jest niekontrolowane zaczyna rozwijać się nowotwór.

Dlaczego organizm traci kontrolę nad ich rozwojem? Ponieważ zadziałał na nie czynnik sprawczy tj. czynnik, który uszkodził komórkę w obrębie DNA. Każda komórka zawiera kwas deoksyrybonukleinowy który steruje jej funkcjonowaniem. W wyniku np. palenia papierosów, promieniowania jonizującego, środków trujących itd. Może dojść do uszkodzenia DNA i zaburzenia rozwoju komórki.Normalnie nasz organizm powinien poradzić sobie z takimi zmianami, jednak nie zawsze daje radę i wtedy może dojść do nowotworzenia.

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

Gdy mówimy rak to mamy na myśli jakiś guz, czyli zbiór komórek ograniczonych pewną błoną, zamkniętych w torebce. Możemy mieć również do czynienia z nowotworem krwi i nazywamy go białaczką – wtedy ‘’chorymi’’ komórkami są komórki krwi a uszkodzony jest szpik kostny. Samo słowo rak dotyczy nowotworów złośliwych wywodzących się z tkanki nabłonkowej. Będę to np. gruczolakorak prostaty, nerki, rak płaskonabłonkowy, rak urotelialny itd. Pozostałe ‘’raki’’ nazywamy nowotworami.

Kolejne pojęcie to różnica między nowotworem łagodnym a złośliwym. Nowotwór łagodny Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki), nie daje przerzutów, a po należytym jego usunięciu nie powstaje wznowa (ponowny rozrost nowotworu w tym samym miejscu) - jest całkowicie wyleczalny.

Z kolei nowotwór złośliwy o budowie znacznie odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek. Charakteryzuje się szybkim wzrostem, atypią i brakiem torebki. Rozprzestrzenia się poprzez naciekanie (wrastanie między komórki) pobliskich tkanek, co upośledza ich funkcję. Naciekając naczynia limfatyczne i krwionośne, przedostaje się do ich światła. W efekcie komórki są w stanie zawędrować wraz z krwią lub chłonką w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi - przerzut. Uniemożliwia to efektywną terapię poprzez resekcję guza pierwotnego, z racji iż ogniska wtórne powodują nawroty choroby i pogorszenie stanu chorego.

Nowotworów nie dziedziczy się w rodzinie w taki sposób jak kolor oczu lub wzrost. Niestety wiele osób dalej w to wierzy. Nowotwory mogą być spowodowane czynnikiem genetycznym, wadą w obrębie DNA, która powstaje w procesach tworzenia komórek, a nie w wyniku dziedziczenia. U osób których krewni zachorowali na określony typ nowotworu mają większe ryzyko zachorowania, ale nie ma 100% pewności, że akurat dany o ile w ogóle jakiś nowotwór u nich wystąpi.

Teraz kwestia leczenia. Możemy zastosować leczenie chirurgiczne, czyli wycięcie guza, chemioterapię, czyli podawania określonych leków, które w bardzo uproszczony sposób niszczą komórki oraz radioterapią, czyli napromieniowanie guza określoną dawką promieniowania i zniszczenie go. Temat rodzajów leczenia będzie omówiony osobno.

Z rakiem przede wszystkim kojarzy nam się utrata włosów. Niestety jest to dość częste powikłanie chemioterapii. Po zastosowaniu leków chemioterapeutycznych dochodzi do niszczenia komórek nie tylko nowotworowych, ale wszystkich innych w organizmie. Włosy wypadają najczęściej po 2-3 tygodniach od zastosowania leczenia, ale każdy indywidualnie reaguje. Jednym wypadają pojedyczno, innym kępami. To bardzo zmienia wizerunek, wygląd twarzy. Wiele osób bardzo ciężko to przeżywa, bo wtedy widać, że jest się chorym. Dobrym sposobem jest ogolenie się na krótko, co wydłuża okres posiadania włosów i zdecydowanie wolniej zauważamy ich utratę. Wypadanie włosów dotyczy wszystkich okolic ciała, choć te na głowie są najbardziej widoczne.

Trzeba pamiętać, że po utracie włosów musimy zadbać o skórę głowy. Dodatkowo przy leczeniu, szczególnie przy radioterapii skóra staje się dużo bardziej wrażliwa, może być zaczerwieniona, mogą pojawiać się przebarwienia. Trzeba ją dobrze nawilżać i dbać o nią. Należy też pamiętać o czapce czy chustce. Przez głowę tracimy bardzo dużo ciepła.

Kolejna sprawa to wyniszczenie i niedożywienie. Często objawem choroby nowotworowej jest szybki i nagły spadek masy ciała. Ale bardzo ważne jest, aby stale kontrolować to, co jemy. Powinniśmy przerzucić się na potrawy lekkostrawne, pełnowartościowe, jeść częściej a mniej.

Zmienia się też apetyt. Coś, co dawniej nie smakowało, podczas choroby może stać się rarytasem. Częstym objawem są nudności i wymioty. Musimy stale uzupełniać płyny.Dwulitrowa butelka wody musi stać się każdego dnia najlepszym przyjacielem. Przy tym wszystkim będzie często towarzyszyć uczucie zmęczenia, osłabienia. W końcu nasz organizm poddawany jest silnemu leczeniu. Podajemy leki, które nie są obojętne i które mają bardzo silne działanie. I wreszcie mamy również przez leczenie skutki uboczne pod postacią zmniejszonej liczby krwinek. Niedokrwistość jest bardzo częstym powikłaniem, ale stosunkowo łatwym do kontrolowania. Należy zadbać o odpowiednią podaż żelaza.

To wszystko wydaje się bardzo trudne. Że nasze życie nagle ulegnie wielkiej rewolucji i wszystko się zmieni. Ale osoby z chorobą nowotworową normalnie funkcjonują, chodzą do pracy czy szkoły, mają rodziny. Jest to trudna walka, dużo trudniej się żyje czy normalnie funkcjonuje, ale wiele osób dostrzega, że stają się silniejsi przez to. Że problemy, które do tej pory ich dotykały nagle nie są już tak ważne, stają się błahe. Nagle patrzymy inaczej na świat, przychodzą momenty, że stajemy przed bardzo trudnymi decyzjami dotyczącymi leczenia, stajemy przed świadomością śmierci, tego że nie jesteśmy wiecznie żywi i perfekcyjni. Zmienia się zarówno psychika, jak i codzienne fizyczne funkcjonowanie.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.