Współczesne wyzwania w transplantacji serca z okazji 50 lat transplantologii
Pierwszy zabieg transplantacji serca na świecie został wykonany w 1967 roku i zapoczątkował erę transplantacji serca w Polsce. Przeszczepy serca są zarezerwowane dla bardzo specyficznej grupy chorych.
Do transplantacji serca kwalifikuje się chorych, dla których nie pozostały już inne możliwości leczenia niż przeszczep. Są to chorzy, u których dochodzi do znacznego osłabienia funkcji mięśnia sercowego z różnych przyczyn. Mogą być to stany chorobowe nabyte, takie jak zapalenie mięśnia sercowego, patologie wrodzone, takie jak kardiomiopatie, inne choroby nabyte, czy choroby współczesnych cywilizacji, takie jak choroba wieńcowa. Na przeszczep serca czekają zarówno dorośli jak i dzieci. Mali pacjenci są w bardzo trudnej sytuacji, ponieważ dawców z sercami w tym rozmiarze jest niewielu.
Kiedy wskazani pacjenci przejdą już wszystkie możliwe terapie medyczne, wypróbują wszystkie zalecane im leki, a kurczliwość ich serca nadal jest bardzo słaba oraz zawodzi ich pompa - wtedy właściwie jedynym możliwym rozwiązaniem alternatywnym pozostaje wykonanie zabiegu transplantacji serca.
Oczywiście nie jest tajemnicą, że zapotrzebowanie na zabiegi transplantacji serca jest większe, niż liczba potencjalnych dawców.
Optymalny dawca to chory poniżej 40 roku życia, ponieważ do tego wieku uważamy, że u chorego nie występuje choroba wieńcowa, lub inne patologie. Co równie ważne waga dawcy i biorcy powinna być zbliżona - różnica w wadze nie powinna przekraczać 10-15% - tłumaczy prof. Marek Jemielity, szef Kliniki Kardiochirurgii w Szpitalu Klinicznym Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
W Polsce w 1985 r. prof. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszą w Polsce udaną transplantację serca. Operacja odbyła się w Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii w Zabrzu, dzisiejszym Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Od tego czasu w Polsce naszym kraju przeszczepiono blisko 2,5 tys serc. W samym 2017 r. wszczepiono już 84 serca. Na liście oczekujących jest 419 pacjentów.
Liczba dawców w ostatnich latach jest stała. Nie wynika to z niechęci społeczeństwa do oddawania serca. Znacznie poprawiły się metody ratowania życia po wypadkach. Dziś najczęstszymi dawcami są chorzy po udarach mózgu lub po niepowodzeniach związanym z zabiegami neurochirurgicznymi. Wbrew obiegowej opinii w ostatnich latach bardzo rzadko przeszczepia się narządy od dawców z wypadków komunikacyjnych.
Mała liczba serc do przeszczepu to duży problem dla chorych zakwalifikowanych do transplantacji, którzy często czekają na zabieg ponad rok. Stąd dzisiaj poszukuje się innych metod możliwości pomocy tym chorym.
Zobacz też:
W Polsce medycyna transplantacyjna w ostatnich latach przechodzi dynamiczny rozwój, także w aspekcie uszczegółowienia regulacji prawnych dedykowanych przeszczepom. Obowiązujące przepisy, jedne z bardziej restrykcyjnych na świecie zapewniają bezpieczeństwo uczestnikom procesu transplantacji, a wszelkie motywy komercyjne są zakazane i związane z ponoszeniem surowej odpowiedzialności karnej, także zamieszczanie ogłoszeń w internecie o chęci sprzedaży narządu jest karalne. Każdy z nas jest potencjalnym dawcą narządów i nie jest wymagane podpisywanie żadnego oświadczenia bo obowiązuje u nas konstrukcja zgody domniemanej, a dawcą może być zarówno osoba dorosła jak i dziecko. Niestety, pomimo szczelnego i bezpiecznego systemu tylko 17% Polaków według badań Ministerstwa Zdrowia ma wiedzę na temat prawnych aspektów w zakresie donacji i transplantacji - tłumaczy ekspert Aneta Sieradzka z kancelarii Sieradzka&Partners, Prawowtransplantacji.pl.
Chorzy po przeszczepie również muszą zmierzyć się z nowymi wyzwaniami. Podstawowym problemem po zabiegu jest to, aby serce podjęło skuteczną pracę. Najważniejsze czy prawidłową pracę podejmie prawa komora serca, a nie jak się wydaje lewa komora, która jest komorą główną dającą krew całemu organizmowi. Śmiertelność po przeszczepie na całym świecie wynosi około 20%, czyli 80% przeżywa zabieg transplantacji. Około 95% chorych po zabiegu transplantacji nie ma jakichkolwiek dolegliwości ponieważ, że przeszczepione serce było zdrowe i “dopasowane” do biorcy. Wynik wydolności u osób po przeszczepach jest często znakomity. Przed operacją chorzy nie mogli pokonać nawet kilku metrów, a po zabiegu transplantacji wchodzą po schodach bez najmniejszego problemu.
Ważnym elementem jest również właściwe wsparcie medyczne.
To musisz wiedzieć:
Na pewno pozostaje pole do tego, aby rozbudować wsparcie psychologiczne, które jest niezwykle potrzebne osobom dowiadującym się, że ich dalszą metodą leczenia będzie transplantacja. Tutaj opieka psychologiczna wchodzi dość późno. Mówię to na bazie swoich doświadczeń – choć być może coś się zmieniło w tym czasie. Kiedy zostałam wpisana na listę biorców w roku 2002, przez kilka lat oczekiwań tego wsparcia psychologicznego nie miałam. Cieszę się, że potrafiłam sobie ze swoją psychiką poradzić sama, ale na pewno są duże obszary do tego, aby to wsparcie psychologiczne osoby oczekujące na transplantację miały zdecydowanie wcześniej dzięki temu myślę, że mogą zwiększyć swoje szanse oczekiwania na przeszczep w lepszej kondycji zdrowotnej a przede wszystkim psychicznej - uważa Adriana Szklarz, pacjentka po przeszczepie serca.
Obecnie szybko zmieniają się technologie medyczne, także te dotyczące przeszczepów serca. Firmy wprowadzają nowe urządzenia, które możemy wszczepiać pacjentom, wspomagających funkcję ich chorego serca. Liczba dawców ustabilizowała się z biegiem lat dzięki postępom leczenia. Problem małej liczby serc, zaczynają wypełniać urządzenia. Kiedy w 1967 r. dokonano pierwszej na świecie transplantacji serca, wiele osób traktowało to wydarzenie jako eksperyment. Dzisiaj widać jak powszechny stał się ten zabieg i jak wielu ludzi udało się dzięki niemu uratować. Wydaje się, że stoimy w przededniu czasów, kiedy będziemy mogli właśnie urządzeniami rozwiązywać sytuację braku dawców. Opieka psychologiczna pozostaje jednak w dalszym ciągu w kwestii kompetencji lekarzy i systemu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.