Wypalenie zawodowe a depresja
Czym jest wypalenie zawodowe? Najlepiej można je określić jako poczucie absolutnego braku motywacji do czynności zawodowych, które wcześniej były dla pracownika źródłem satysfakcji. Brak radości z pracy i uczucie wszechogarniającej pustki mogą doprowadzić do depresji. Na wypalenie zawodowe składa się wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja, brak poczucia osobistych osiągnięć i kompetencji w związku z wykonywanym zawodem. Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?
1. Objawy wypalenia zawodowego
Pierwszymi oznakami wypalenia zawodowego są pojawiające się – a z czasem stopniowo nasilające się – objawy przemęczenia i zniechęcenia do pracy. Należą do nich przede wszystkim: poczucie, że utraciło się zdolność do wykonywania pracy; spadek motywacji do działania i zniechęcenie do codziennych obowiązków; pesymistyczne myślenie o przyszłości; zmęczenie i utrata energii do życia. Z czasem zaostrzania się tych objawów pojawia się również potrzeba izolacji i ograniczanie kontaktów towarzyskich. Trudności przenoszą się również na życie rodzinne. Osoba cierpiąca na wypalenie zawodowe łatwo i często się irytuje, jest rozdrażniona, w domu dochodzi do konfliktów. W pracy z kolei może odczuwać zniechęcenie do pacjentów lub klientów. Nieprzyjemnym emocjom mogą towarzyszyć różne problemy ze zdrowiem, bóle głowy, zaburzenia snu, myśli depresyjne, a niekiedy myśli samobójcze.
2. Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe?
Do grupy ryzyka należą przede wszystkim osoby wykonujące zawód związany z pracą z ludźmi, a szczególnie z pomaganiem im, na przykład nauczyciele, pracownicy służby zdrowia etc. Poza tym do czynników szczególnie sprzyjających wypaleniu zawodowemu należą: chroniczny stres, przemęczenie i przeciążenie pracą, zbyt duża odpowiedzialność stanowiska pracy, brak możliwości rozwoju, mała decyzyjność, konflikty w relacjach ze współpracownikami, mobbing. Do cech osobowości pracownika narażonego na wypalenie zawodowe należą:
- brak asertywności;
- niska samoocena;
- duże wymagania wobec samego siebie;
- trudności w komunikacji z innymi osobami;
- perfekcjonizm;
- pesymizm;
- narzucanie sobie zbyt dużych wymagań i trudnych do zrealizowania celów;
- niezdrowy styl życia (zaburzony rytm snu, niezdrowy styl żywienia);
- zła organizacja czasu pracy.
3. Wypalenie zawodowe a depresja
Objawy wypalenia zawodowego są zbliżone do depresji – zwłaszcza jeśli utrzymują się długo. Nieleczona depresja ma tendencję do zaostrzania się, dlatego z czasem trwania objawy będą coraz bardziej dokuczliwe. W przypadku, gdy zaobserwujesz symptomy wypalenia zawodowego, najlepiej zareagować zdecydowanie i udać się po pomoc do specjalisty. Niekiedy zmiana otoczenia, urlop, odpoczynek i aktywny relaks pomagają się zregenerować i wprowadzić samemu zdrowe zmiany w stylu życia i w pracy. Może się również okazać, że niezbędna jest psychoterapia i/lub farmakoterapia. Jeśli pracownik przejawia myśli samobójcze, niezbędna jest konsultacja z psychologiem i psychiatrą!
4. Jak zapobiec wypaleniu zawodowemu?
Podstawą profilaktyki jest dbanie o zachowanie higieny zdrowia psychicznego i efektywne radzenie sobie ze stresem. Tak zwany zdrowy tryb życia odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce wypalenia zawodowego. Aby mieć ochotę i energię do pracy, trzeba też dobrze funkcjonować na innych płaszczyznach życia. Zdrowiu i dobremu samopoczuciu sprzyjają: sen, zdrowy styl odżywiania się, dbanie o relaks i odpoczynek, dobre relacje z najbliższymi. Zmęczenie, monotonne obowiązki i brak efektów pracy są czynnikami, które można kontrolować. Dlatego, gdy pojawiają się pierwsze oznaki przeciążenia pracą, warto zapobiec im poprzez wzięcie urlopu, zadbanie o odpowiednią ilość odpoczynku, rozmowę z bliską osobą, udanie się na wizytę do psychologa, zmianę trybu pracy i itd.
Wypaleniu zawodowemu sprzyja branie na siebie zbyt dużej ilości obowiązków, dlatego można mu zapobiec poprzez ćwiczenie zachowań asertywnych. Dotyczy to głównie sytuacji, kiedy pracy jest za dużo, a osoba nią obciążona ma trudność z zaprotestowaniem wzięcia na siebie kolejnych obowiązków. W takim przypadku pomocny może być trening asertywności. Pomocnym rozwiązaniem jest wypracowanie lepszej organizacji czasu pracy. W trakcie wykonywania codziennych obowiązków powinien się znaleźć czas na odpoczynek, a czynności powinny być tak dobrane, aby praca była urozmaicona i podzielona na etapy – wówczas można zestawić efekty pracy z poczuciem satysfakcji, co udało się już osiągnąć z wyznaczonych celów.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.