Badanie izotopowe nerek (renoscyntygrafia)
Badanie izotopowe nerek określa się również mianem renoscyntygrafii oraz scyntygrafii nerek. Do badań izotopowych nerek zalicza się statyczną scyntygrafię nerek, renografię izotopową oraz renoscyntygrafię izotopową. Renoscyntygrafia jest obrazową metodą badania struktury i czynności nerek. Badanie przeprowadza się przy użyciu gammakamery połączonej z komputerem.
1. Na czym polega renoscyntygrafia?
Obraz nerek otrzymuje się poprzez podanie niewielkich dawek izotopów promieniotwórczych (radioznaczników). Zwykle jest to technet-99 lub jod-131, które gromadzą się na krótki czas w nerkach. Dzięki doborowi odpowiednich metod i radioznaczników (sprzężenie izotopów z wybranymi związkami chemicznymi) można ocenić ukrwienie nerek, wielkość filtracji kłębuszkowej, wydzielanie cewkowe oraz wydalanie moczu. Niekiedy renoscyntygrafię uzupełnia się o testy farmakologiczne, które polegają na ocenie funkcji nerek po podaniu dodatkowo leków - kaptoprilu lub furosemidu. Po zakończeniu badania uzyskuje się barwny wydruk, przedstawiający nerki i zawierający ewentualne dane liczbowe oraz wykresy, określające zachowanie poszczególnych wskaźników.
Statyczna scyntygrafia nerek służy ocenie struktury nerek – ich kształtu, wielkości, położenia, ruchomości i rozmieszczenia radioznacznika w miąższu narządów. Czas pomiaru wynosi około 10 minut. Renografia izotopowa jest wykonywana w celu oceny czynności nerek – ukrwienia, wielkości filtracji kłębuszkowej, wydzielania kanalikowego, wydalania moczu. Badanie to trwa do 30 minut. Renoscyntygrafia izotopowa łączy dwa poprzednio wymienione badania i daje dodatkowo możliwość obliczenia, tzw. radioklirensów nerkowych (wielkość przepływu osocza lub filtracji kłębuszkowej) dla każdej nerki z osobna. Oddzielna ocena funkcji każdej nerki jest ważna, ponieważ badania biochemiczne krwi i moczu oceniają funkcję obu nerek, gdy tymczasem możliwe jest znaczne uszkodzenie jednej nerki przy wzmożonej czynności drugiej i pozornie prawidłowych parametrach krwi lub moczu.
Test farmakologiczny z kaptoprilem, często stosowany w diagnostyce nadciśnienia tętniczego, pozwala różnicować nadciśnienie na tle miąższowego uszkodzenia nerek od nadciśnienia naczyniowo-nerkowego. Test farmakologiczny z furosemidem służy do oceny ewentualnego wodonercza i podmiedniczkowego zwężenia moczowodu.
2. Wskazania do badania izotopowego nerek
Badanie izotopowe nerek jest wykonywane na zlecenie lekarza. Renoscyntygrafię zaleca się osobom z nadciśnieniem tętniczym, zwężeniem tętnicy nerkowej, mającym guzy nerki i nadnercza, cierpiącym na wielotorbielowe zwyrodnienie nerek lub gruźlicę nerek. Badanie nerek wykonują też osoby, które mają zablokowany odpływ moczu lub wady wrodzone nerki. Wskazaniem do renoscyntygrafii jest również potrzeba oceny nerki przeszczepionej.
Przeciwwskazaniem do scyntygrafii nerek jest ciąża. Niewskazana jest też dla kobiet będących w II połowie cyklu miesiączkowego (należy wykluczyć wówczas możliwość zapłodnienia).
3. Przebieg badania izotopowego nerek
Pacjent, u którego ma być przeprowadzona renoscyntygrafia, musi być na czczo. Izotopowe badanie nerek wymaga nieruchomej pozycji pacjenta wobec głowicy gammakamery, dlatego małym dzieciom należy podać środek uspokajający, przepisany wcześniej przez lekarza pediatrę.
Lekarz prowadzący określa zakres koniecznych badań dodatkowych, zwłaszcza tych, które służą ocenie funkcji nerek. Konieczne jest określenie stężenia kreatyniny w surowicy. W przypadku jawnej niewydolności nerek obraz scyntygraficzny można uzyskać tylko przy pomocy zastosowania niektórych znaczników izotopowych. Jeśli wykonano badanie USG, to jego opis bywa przydatny dla lekarza opisującego badanie scyntygraficzne. Do scyntygrafii nerek pacjent układa się na brzuchu. Nie musi być rozebrany, powinien jednak odłożyć na bok metalowe przedmioty – monety w kieszeniach, klamry pasków, które mogą przesłonić obraz. Izotop promieniotwórczy podaje się dożylnie (zwykle do żyły w dole łokciowym), najlepiej przez cewnik żylny, w określonym czasie przed wykonaniem właściwych pomiarów scyntygraficznych.
Statyczna scyntygrafia nerki rozpoczyna się po jednej lub po czterech godzinach od podania radioznacznika, w zależności od rodzaju użytego izotopu. Czas pomiaru wynosi około 10 minut. Renografię i renoscyntygrafię izotopową rozpoczyna się w momencie iniekcji radioznacznika. Czas rejestracji wyników wynosi około 30 minut. Jeśli wykonywany jest test z kaptoprilem, badanie powtarza się po doustnym podaniu osobie badanej 50 mg kaptoprilu.
W teście farmakologicznym z furosemidem badanemu podaje się dożylnie w 15. minucie wykonywania pomiarów scyntygraficznych 40 - 80 mg furosemidu i bez dodatkowego dostrzykiwania radioznacznika ponownie rejestruje się przez 15 minut wydalanie moczu przez nerki. Scyntygrafia nerek trwa zwykle kilkadziesiąt minut.
O czym należy poinformować lekarza, który przeprowadza badanie?
- o występowaniu okoliczności, uniemożliwiających dokładne wykonanie zbiórki dobowej moczu, np. biegunka;
- o aktualnie przyjmowanych lekach;
- o skazie krwotocznej;
- o ciąży;
- o nagłych dolegliwościach w trakcie wykonywania badania, np. ból, duszność.
Zaraz po badaniu należy wypłukać z organizmu resztki izotopu poprzez wypicie 0,5 - 1 l płynów obojętnych – woda, herbata, soki. Badanie izotopowe nerek nie niesie ze sobą ryzyka powikłań. W razie potrzeby może być powtarzane wielokrotnie. Przeprowadza się je u pacjentów w każdym wieku.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.