Wodonercze - przyczyny, objawy, zapobieganie, leczenie
Wodonercze występuje wtedy, gdy na drodze odpływu moczu z miednicy znajdzie się przeszkoda. W przypadku zaistnienia przeszkody dochodzi do rozszerzenia miedniczki i kielichów, a następnie stopniowego zaniku miąższu. Zastój w nerce predysponuje do zakażenia oraz do tworzenia się kamieni, które nasilają proces niszczenia nerki.
1. Wodonercze - przyczyny
Wodonercze jest chorobą, którą może wywołać szereg przyczyn. Niektóre z nich wynikają z wrodzonych wad budowy układu moczowego, podczas gdy inne mają charakter nabyty.
1.1. Wodonercze wrodzone
Wodonercze wrodzone to jedna z najczęstszych wad wrodzonych u dzieci, występująca z częstotliwością 1 na 1000 urodzeń. Przyczyną wrodzonego wodonercza jest istnienie przeszkody anatomicznej lub czynnościowej. Do zastoju moczu może prowadzić niedorozwój moczowodu lub jakieś nieprawidłowości w jego budowie. Czasami zbyt wysokie odejście moczowodu z nerki może powodować zaleganie moczu w kielichach i miedniczkach nerkowych.
Bez względu na przyczynę obraz kliniczny jest uwarunkowany stopniem rozciągnięcia struktur nerki i ilością moczu, który zalega. Zwykle wodonercze jest bezobjawowe lub skąpoobjawowe. U małych dzieci jest ono zazwyczaj wykrywane przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej z zupełnie innego powodu lub w czasie badania lekarskiego, gdyż powiększona od nadmiaru moczu nerka może być wyczuwalna przez powłoki jako guz.
U dzieci starszych pierwszym objawem jest zazwyczaj ból brzucha o różnej lokalizacji i natężeniu. Jeżeli istnieje podejrzenie wystąpienia wodonercza, badaniem wyjściowym powinno być USG jamy brzusznej dziecka. Badanie to pozwala ocenić, na ile kielichy i miedniczki są rozciągnięte, a w związku z tym zaawansowanie wodonercza. Powinno się sprawdzić także grubość miąższu nerki – czy nie doszło jeszcze do jego zaniku. Obecnie wodonercze można też wykryć u płodu podczas rutynowego USG ciężarnej kobiety.
Innym badaniem, które wykonuje się u dzieci z wodonerczem, jest scyntygrafia dynamiczna z próbą diuretyczną. Polega ono na ocenie wychwytu przez nerki radioaktywnego znacznika, czyli kontrastu podanego dożylnie, oraz następnie sprawdzeniu szybkości wydalania tego znacznika z dróg moczowych. Badania nie tylko pozwalają określić stopień zaawansowania wodonercza, ale także pomagają w zadecydowaniu, czy konieczne jest leczenie zabiegowe, czy nie. Bowiem nie każde poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego wymaga operacji. Niewielkie wodonercze może pozostać nieleczone, jest duża szansa, że wszystko wróci do normy wraz z rozwojem dziecka, bez szkody dla miąższu nerek. Oczywiście konieczna jest systematyczna kontrola nerek przy pomocy badania USG. Czasami jednak konieczna jest operacja, jedyny sposób leczenia wodonercza. Jeżeli leczenie jest potrzebne, nie należy go zbytnio odwlekać. Operacje wodonercza są obarczone małą liczbą powikłań, a także niewielką liczbą nawrotów nieprawidłowości.
Zdarza się, że zaleganie moczu jest wywołane przez ucisk moczowodu z zewnątrz. Może to być spowodowane istnieniem guza w jamie brzusznej, dodatkowego naczynia lub krwiaka. Wodonercze wrodzone może być też wynikiem zaburzeń czynności mięśniówki moczowodu.
1.2. Wodonercze u dorosłych
U dorosłych także może wystąpić wodonercze. Wodonercze jest objawem nefropatii zaporowej. Jest to zespół nieprawidłowości zarówno budowy, jak i funkcji dróg moczowych, co powoduje utrudnienie w odpływie moczu. Jedną z jej przyczyn może być kamica nerkowa.
Duży kamień z nerki, jeśli przedostanie się do wąskiego moczowodu, może nie tylko powodować ból u pacjenta, ale także może po prostu zatkać ten moczowód, co uniemożliwi odpływanie moczu z nerki. W takiej sytuacji konieczne jest podanie leków, które rozluźnią mięśniówkę moczowodu i ułatwią kamieniowi przejście do pęcherza. Czasami konieczne jest inwazyjne usunięcie złogu. Do zatkania moczowodu może też dojść także z innych przyczyn. Jedną z nich może być duże stężenie białka patologicznego, np. w przebiegu szpiczaka mnogiego. Czasem w moczowodzie mogą po prostu istnieć zwężenia, które uniemożliwiają odpływanie moczu. Także nowotwory dróg moczowych mogą spowodować wystąpienie wodonercza. Istnieją także przyczyny neurologiczne, które poprzez zaburzanie funkcji moczowodu utrudniają jego prawidłową pracę, która odpowiada za „przepychanie” moczu do dalszych odcinków dróg moczowych. Taka sytuacja może mieć miejsce u chorych z urazami rdzenia kręgowego, stwardnieniem rozsianym czy chorobą Parkinsona. Jedną z jej przyczyn może być kamica nerkowa.
2. Wodonercze - objawy
Wodonercze objawia się tępym bólem w okolicy lędźwiowej, który może być interpretowany jako napad kamicy, ponieważ rozchodzi się wzdłuż typowego przebiegu moczowodu od tyłu ku dołowi i środkowi ciała, aż do spojenia łonowego, a u mężczyzn również wzdłuż nasieniowodu do jądra. U dzieci pierwszym objawem jest ból brzucha o różnej lokalizacji i natężeniu. Jeżeli istnieje podejrzenie wystąpienia wodonercza, badaniem wyjściowym powinno być USG jamy brzusznej dziecka. Badanie to pozwala ocenić, na ile kielichy i miedniczki są rozciągnięte, a w związku z tym zaawansowanie wodonercza. Obecnie wodonercze można też wykryć u płodu podczas rutynowego USG ciężarnej kobiety.
3. Wodonercze - zapobieganie i leczenie
Podstawowym badaniem w tego typu chorobie jest USG układu moczowego. Innym badaniem jest badanie izotopowe – scyntygrafia dynamiczna. Umożliwia ona jakościową informację o wychwycie izotopu i jego transporcie oraz ilościową informację o czynności każdej z nerek. Z uwagi na funkcjonalną niedojrzałość nerki noworodkowej zalecane jest wykonanie tych badań w 4-6 tygodniu życia. Nie ustalono natomiast jednolitego sposobu postępowania u młodszych dzieci, zwłaszcza z jednostronnym wodonerczem.
Większość noworodków powinna być leczona zachowawczo, a decyzja zależy od doświadczenia i możliwości ośrodka, w którym leczony jest noworodek. Poszerzenie nieprzekraczające 20 mm wymaga obserwacji i dalszych okresowych badań. Istotnym wskazaniem do leczenia operacyjnego jest upośledzenie czynności nerki. Jeżeli na podstawie wykonanych badań i objawów klinicznych ustali się wskazania do leczenia zabiegowego, jedynym skutecznym i polecanym sposobem postępowania jest wycięcie zwężonego odcinka i wykonanie zespolenia miedniczki z moczowodem.
W chwili obecnej najbardziej popularną techniką jest klasyczna plastyka miedniczkowo-moczowodowa sposobem Hynes-Anderson, jednak coraz częściej znajdują zastosowanie techniki małoinwazyjne. Wyniki leczenia są bardzo dobre, z małą ilością powikłań i nawrotów wodonercza.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.