Bilirubina całkowita - przebieg, normy, hiperbilirubinemia
Bilirubina całkowita to produkt metabolizmu hemu, znajdującego się w krwinkach czerwonych. Jej podwyższony poziom może świadczyć o różnych chorobach. Czym jest bilirubina i jaki jest jej prawidłowy poziom u zdrowego człowieka?
1. Czym jest bilirubina?
W osoczu krwi znajduje się zarówno bilirubina wolna jak i bilirubina sprzężona. Obie te frakcje składają się na bilirubinę całkowitą. Bilirubina wolna (inaczej bilirubina pośrednia) powstaje z hemu po rozpadzie krwinek czerwonych, łączy się z białkami krwi (dokładnie z albuminami), a następnie jest wychwytywana przez komórki wątroby, gdzie sprzęgana jest z kwasem glukuronowym. Taka sprzężona bilirubina, nazywana bilirubiną bezpośrednią, zostaje wydalona następnie do żółci. Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej, nazywany hiperbilirubinemią, może być objawem wielu chorób o różnej etiologii.
2. Bilirubina całkowita we krwi
Bilirubina całkowita we krwi zdrowej osoby jest stanem normalnym. Jednak obecność bilirubiny całkowitej w moczu wskazuje na chorobę. Aby stwierdzić stężenie bilirubiny całkowitej w moczu, należy wykonać zwykłe badanie ogólne moczu. Obecność bilirubiny w moczu może wskazywać np. na choroby wątroby. Badanie poziomu bilirubiny przeprowadza się w przypadku:
- podejrzenia schorzeń i zaburzeń funkcji wątroby;
- podejrzenia zatrucia substancjami uszkadzającymi wątrobę;
- podejrzenia zakażenia wirusem zapalenia wątroby;
- przy żółtaczkach, objawiających się zażółceniem oczu lub skóry, w celu zróżnicowania ich rodzaju (istnieje żółtaczka hemolityczna, spowodowana nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych, żółtaczka wątrobowa, spowodowana zaburzeniem funkcji wątroby oraz żółtaczka zastoinowa, spowodowana zastojem żółci w wątrobie).
3. Normy bilirubiny
Bilirubina całkowita u osób dorosłych (w tym kobiet niebędących w ciąży) nie powinna przekraczać 17 µmol/l , czyli 1,1 mg/dl (inaczej 1,1 mg%). Norma stężenia bilirubiny wolnej (inaczej pośredniej) wynosi do 0,8 mg/dl (lub 0,8 mg%) czyli do 13,7µmol/l, zaś bilirubina sprzężona (czyli bilirubina bezpośrednia) nie powinna przekraczać wartości 0, 4 mg/ dl (0, 4 mg%) czyli 6,8µmol/l.
Normy stężenia bilirubiny całkowitej dla noworodków są wyższe niż normy dla dorosłych, ponieważ ich krwinki czerwone, zawierające tzw. hemoglobinę płodową, żyją krócej niż krwinki dorosłych, ponadto mechanizmy wątrobowego sprzęgania bilirubiny całkowitej są jeszcze niedojrzałe. Stąd też wynika tak częsta i określana mianem fizjologicznej żółtaczka noworodków. Jeżeli chodzi o normy bilirubiny całkowitej u małych dzieci, to jednodniowe noworodki mają stężenie bilirubiny całkowitej do 68 µmol/l lub 4 mg/dl. Trzydniowe do 17 lub 10 mg/dl. Miesięczne dzieci mogą już mieć do 17,1 µmol/l lub 1 mg/dl.
4. Hiperbilirubinemia
Podwyższoną bilirubinę określamy mianem hiperbilirubinemii. Wyróżnia się dwa rodzaje hiperbilirubinemii:
- hiperbilirubinemia z przewagą bilirubiny wolnej (czyli związanej z białkiem lub pośredniej);
- hiperbilirubinemia z przewagą bilirubiny sprzężonej (czyli bilirubiny bezpośredniej);
Bilirubina wolna i bilirubina bezpośrednia składają się na bilirubinę całkowitą. Jeżeli poziom bilirubiny całkowitej przekroczy 34 µmol/l czyli 2 mg/ dl dochodzi do zażółcenia tkanek i rozwoju żółtaczki.
4.1. Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej
Do przyczyn podwyższonej bilirubiny całkowitej z przewagą bilirubiny wolnej należą:
- nadmierne niszczenie krwinek czerwonych, czyli nadmierna hemoliza (np. w przebiegu chorób autoimmunologicznych, po przetoczeniu niezgodnej grupowo krwi);
- uszkodzenie komórek wątroby - hepatocytów (wirusowe zapalenia wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, marskość wątroby);
- wrodzone uszkodzenie procesów wychwytywania i sprzęgania bilirubiny przez komórki wątrobowe (np. zespół Gilberta, zespół Criglera-Najjara);
4.2. Przewaga bilirubiny sprzężonej
Do przyczyn podwyższonej bilirubiny całkowitej z przewagą bilirubiny bezpośredniej należą:
- cholestaza zewnątrzwątrobowa, czyli blokada odpływu żółci spowodowana niedrożnością zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych (kamienie w drogach żółciowych, ucisk dróg żółciowych przez guz);
- cholestaza wewnątrzwątrobowa, czyli zastój żółci wewnątrz wątroby, który może być spowodowany podaniem niektórych leków lub chorobami autoimmunologicznymi wątroby (stwardniające zapalenie dróg żółciowych);
- wrodzone zaburzenia wydalania sprzężonej bilirubiny z hepatocytów (zespół Dubina-Jonsona).
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz interpretacje rożnych wyników tego badania:
- Leukocyty i bilirubina w moczu - odpowiada lek. Łukasz Dubielecki,
- Czy bilirubina uszkadza neurony? - odpowiada lek. Rafał Gryszkiewicz
- Podwyższona bilirubina a dieta bezmięsna - odpowiada mgr inż. Magdalena Kubik
- Podwyższona bilirubina w wyniku moczu 15-latka - odpowiada lek. Małgorzata Czajka-Stelmaszewska
- Podwyższona bilirubina w badaniu krwi - odpowiada lek. Grzegorz Borstern
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.