Hiperdoncja – przyczyny, objawy i leczenie

Hiperdoncja to wada anatomiczna, która polega na pojawieniu się w jamie ustnej zębów nadliczbowych lub dodatkowych. Najczęściej wynika z zaburzenia funkcji stawu skroniowo-żuchwowego, może stanowić część obrazu klinicznego zespołów wad wrodzonych. Co powoduje hiperdoncję oraz jak przebiega jej leczenie?

1. Co to jest hiperdoncja?

Hiperdoncja, czyli zwiększenie liczby zębów, to zaburzenie rozwojowe, którego istotą jest obecność nadliczbowych lub dodatkowych zębów w jamie ustnej. Te mogą mieć budowę prawidłową bądź nie. Zwykle zęby nadliczbowe są niewyrżnięte i zbudowane w nieprawidłowy sposób, zaś zęby dodatkowe są rozwinięte poprawnie.

Nazwa tej wady zgryzu pochodzi z języka greckiego i słów – νπερ, co oznacza za dużo i οδοντ, co tłumaczy się jako ząb. O hiperdoncji mówi się, gdy w uzębieniu mlecznym liczba zębów przekracza 20, w stałym 32 lub gdy w danej grupie zębowej pojawia się więcej zębów niż powinno. Warto podkreślić, że zjawisko w uzębieniu mlecznym obserwuje się rzadko (zdecydowanie częściej w stałym).

2. Objawy hiperdoncji

Gdzie znajdują się dodatkowe zęby? Okazuje się, że częściej w obrębie szczęki niż żuchwy. Dodatkowe zalążki zębowe powstają zazwyczaj w przednim odcinku szczęki oraz w okolicy zębów siecznych. Inną częstą lokalizacją zęba dodatkowego jest rejon zębów trzonowych w żuchwie. Rzadziej obserwuje się zęby zatrzonowe.

Tym samym z uwagi na położenie zębów dodatkowych w łuku zębowym dzieli się je na:

• zęby pośrodkowe (mesiodens), występujące w obrębie siekaczy (między siekaczami przyśrodkowymi), najczęściej w linii pośrodkowej pomiędzy jedynkami. Ząb pośrodkowy wyrzyna się podniebiennie,
• zęby w okolicy przedtrzonowców oraz trzonowców – przytrzonowe (dentes paramolares), pojawiające się obok zębów trzonowych. Są zlokalizowane policzkowo lub językowo między pierwszym a drugim lub drugim a trzecim zębem trzonowym,
• zęby zatrzonowe (dentes distomolares), wyrastające za ósemkami, występujące za trzecim zębem trzonowym lub po jego stronie językowej,

Choć hiperdoncja może przybierać różne formy, zwiększona liczba kilku zębów zwykle występuje symetrycznie.

3. Przyczyny hiperdoncji

Objawy hiperdoncji, będącej zaburzeniem rozwojowym, wynikają z zaburzenia funkcji stawu skroniowo-żuchwowego czy nadmiernej aktywności listewki zębowej. Pojawienie się dodatkowych zębów może mieć związek z:

• hiperdoncją prawdziwą, rzeczywistą (hyperdontia vera), kiedy pojawiają się nadliczbowe lub dodatkowe zęby stałe. Obserwuje się więcej zawiązków zębów dla danego rodzaju uzębienia niż być powinno,
• hiperdoncją rzekomą, inaczej pozorną (hyperdontia spuria), która jest wynikiem przetrwania zęba mlecznego. To sytuacja, gdy ząb lub żeby mleczne pozostały jeszcze w jamie ustnej, a wyrznęły się już zęby stałe,
• trzecim ząbkowaniem (dentitio tertia). Mówi się o niej, gdy po usunięciu zębów stałych wyrzynają się wcześniej zęby zatrzymane.

Hiperdoncja może stanowić część obrazu klinicznego zespołów chorób i wad wrodzonych, takich jak:

• dysplazja obojczykowo-czaszkowa,
• zespół Downa,
• rozszczep wargi i podniebienia,
• zespół Crouzona,
• zespół Ehlersa-Danlosa,
• zespół LEOPARD,
• zespół Gardnera,
• zespół ustno-nosowo-palcowy.

4. Leczenie hiperdoncji

Dodatkowe zęby mogą przyczynić się do pojawienia się wielu nieprawidłowości. Mogą blokować lub opóźniać poprawne wyrzynanie się normalnych zębów stałych, wpływać na ułożenie żuchwy i stać się przyczyną wad zgryzu. Zwykle również powodują:

• stłoczenie zębów,
• przemieszczenie zębów,
• powstanie diastemy rzekomej (przestrzeń między grupami zębów),
• przerost wędzidełka wargi górnej,
• resorpcję korzeni zębów,
• powstawanie torbieli szczęk,
• zaburzenie kolejności wyrzynania,
• problemy w trakcie ortodontycznego zamykania szpar.

Postępowanie lecznicze w przypadku hiperdoncji jest uzależnione głównie od tego, czy nadliczbowe zęby występują w uzębieniu mlecznym, czy w stałym. Zwykle w przypadku hiperdoncji konieczne jest leczenie ortodontyczne, które jest poprzedzone usunięciem zębów dodatkowych.

Wyrywa się je także dlatego, że z uwagi na swoją nieprawidłową budowę nie pełnią swojej funkcji. Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu jest również: nasilenie próchnicy i chorób przyzębia, nawracające stany zapalne połączone z obrzękiem oraz szczękościskiem opóźnione wyrzynanie sąsiednich zębów lub resorpcja ich korzeni, bóle neuralgiczne czy powstanie torbieli. Ekstrakcji dokonuje stomatolog lub chirurg.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.