Kody rozruszników serca (stymulatorów serca)
Stała elektrostymulacja serca stosowana jest w leczeniu bradyarytmii od końca lat 50-tych XX wieku. Obecnie istotny postęp zaszedł zarówno pod względem możliwości technicznych, jak i zakresu programowalnych parametrów. Aby zrozumieć kliniczne aspekty elektrostymulacji, należy zapoznać się z podstawowymi pojęciami i zasadami odnoszącymi się do tej formy leczenia.
1. Stymulator - definicja
Stymulator jest urządzeniem, które dzięki specjalnej baterii (żywotność 7-15 lat) wytwarza regularne impulsy elektryczne. Obecnie stosowane są głównie rozruszniki, tak zwane "na żądanie". Spełniają one dwie funkcje: analizują rytm serca chorego, a także wytwarzają własne sygnały elektryczne, które dostosowywane są do bicia serca pacjenta w określonym momencie. W przypadku pojawienia się nieprawidłowego rytmu (np. bradyarytmii) elektrostymulacja serca polega na inicjowaniu jego czynności elektrycznej za pomocą prądu elektrycznego.
2. Kody stymulatorów
Kod stymulatora opracowany przez NASPE/BPEG składa się z trzech lub czterech liter i opisuje podstawowe właściwości każdego stymulatora:
- Pierwsza litera kodu opisuje miejsce stymulowane.
- Druga litera kodu opisuje miejsce, z którego odbierane są impulsy sterujące pracą rozrusznika.
- Trzecia litera kodu opisuje sposób odpowiedzi na zarejestrowane bodźce.
- Czwarta litera kodu opisuje stymulację z adaptowalną częstością.
3. Miejsce stymulowane - pierwsza litera kodu
Stymulacja komory - V (ventricle) - jeżeli pierwszą literą kodu opisującego stymulator jest V, oznacza to, że opisywany układ posiada jedną elektrodę stymulującą i że elektroda ta znajduje się w prawej komorze.
Stymulacja przedsionka - A (atrium) - jeżeli pierwszą literą kodu opisującego stymulator jest A, oznacza to, że układ posiada jedną elektrodę stymulującą i że elektroda ta znajduje się w prawym przedsionku.
Stymulacja przedsionka oraz komory - D (dual) - jeżeli pierwszą literą kodu opisującego stymulator jest D, oznacza to, że opisywany układ posiada dwie elektrody stymulujące -w prawym przedsionku i w prawej komorze.
4. Umiejscowienie elektrody sterującej oraz sposób sterowania - druga i trzecia litera kodu
Miejsce, z którego odbierane są impulsy sterujące pracą stymulatora jest opisane drugą literą kodu stymulatorowego, a sposób odpowiedzi na zarejestrowane bodźce - trzecią literą.
Elektroda sterująca tylko w komorze - V; tryb stymulacji VVI - z obecnością jednej elektrody rejestrującej w komorze mamy do czynienia zazwyczaj w przypadku systemu VVI. Dwie pierwsze litery kodu oznaczają kolejno, że miejscem stymulowanym jest komora, a impulsy sterujące stymulatorem odbierane są również z komory.
W praktyce system posiada jedną elektrodę stymulująco-rejestrującą. Trzecia litera "I" pochodzi od inhibicji, czyli hamowania. Jest to najprostszy, a zarazem najbardziej rozpowszechniony tryb stymulacji.
Elektroda rejestrująca tylko w przedsionku - A; tryb stymulacji AAI - elektroda sterująca umieszczona wyłącznie w przedsionku spotykana jest przede wszystkim w układach stymulujących AAI. Tak jak w przypadku układu VVI w praktyce mamy do czynienia z jedną elektrodą rejestrująco-stymulującą. Oczywiście, w przypadku stymulacji AAI miejscem stymulowanym jest prawy przedsionek, a sygnałami sterującymi - potencjały przedsionkowe.
Elektroda rejestrująca w przedsionku, z możliwością stymulacji wyłącznie komorowej - A; tryb stymulacji VAT - stymulatory fizjologiczne dwujamowe często pracują w trybie stymulacji opisywanym przy pomocy kodu jako VAT. Kolejne litery oznaczają kolejno: stymulację wyłącznie komory, odbieranie impulsów sterujących wyłącznie z przedsionka i stymulację w trybie "T" (od ang. triggered), czyli wyzwalania.
Układ stymulujący VDD - opisana powyżej stymulacja VAT stanowi podstawowy tryb pracy dla układów stymulujących VDD. Na obecnym etapie zawansowania technologii są to układy dwujamowe, ale jednoelektrodowe.
Dwie pierwsze litery kodu stymulatora VDD oznaczają, że układ może stymulować jedynie komorę, ale impulsy sterujące może odbierać zarówno z komory, jak i z przedsionka (D = ang. dual = A + V). Sygnały z przedsionka odbierane są przez dodatkowy pierścień rejestrujący umieszczony na elektrodzie w odpowiednim jej miejscu.
Trzecia litera (D = ang. dual = I + T) oznacza, że układ może pracować zarówno w trybie hamowania ("I"), jak i wyzwalania ("T"). Układ samodzielnie dokonuje wyboru trybu stymulacji, w zależności od zarejestrowanych sygnałów. Podstawowym zastosowaniem stymulatorów VDD jest terapia upośledzonego przewodzenia przedsionkowo-komorowego przy zachowanej sprawności węzła zatokowego.
Układ stymulujący DDD - układ stymulujący DDD posiada zdolność rejestrowania potencjałów oraz stymulacji zarówno w przedsionku, jak i w komorze.
Stymulacja DDI - układ DDD nierzadko bywa zaprogramowany do pracy w trybie DDI. W trybie tym stymulator zachowuje się jak połączone układy AAI i VVI. Może zatem jedynie zapobiegać zwolnieniu się częstości akcji przedsionków i/lub komór poniżej zaprogramowanej częstości podstawowej. Oznacza to utratę zdolności synchronizacji rytmu komór z rytmem przedsionków przy rytmach szybszych od podstawowego zaprogramowanego (brak trybu VAT).
5. Stymulacja z adaptowalną częstością - czwarta litera kodu
Czwarta litera kodu stymulatorowego nie ma zazwyczaj znaczenia dla osób nie związanych z kardiologią. Zawiera bowiem informacje przydatne wyłącznie osobom zajmującym się programowaniem stymulatorów. Bardzo ważny wyjątek stanowi tu litera R (ang. rate modulation). Jej obecność w kodzie opisującym stymulator oznacza, że posiada on zdolność zwiększania częstości stymulacji podczas wysiłku wykonywanego przez chorego.
Stymulacja przedsionkowa AAI oraz dwujamowa DDD i VDD pozwalają na zachowanie prawidłowej sekwencji skurczu przedsionków i komór, i nazywane są stymulacją fizjologiczną.
Fizjologiczne tryby stymulacji zapobiegają występowaniu zespołu stymulatorowego, zmniejszają częstość występowania migotania przedsionków i powikłań zatorowych oraz poprawiają wskaźniki wydolności mięśnia sercowego, a tym samym zapewniają lepszy komfort życia i przedłużają życie.
Cyfra | Określenie | Kod - rodzaj stymulacji |
---|---|---|
1 | jama serca stymulowana | A - przedsionek, V - komora, D - przedsionek i komora |
2 | jama serca, z której odbierany jest sygnał | A - przedsionek, V - komora, D - przedsionek i komora, O - bez odbierania |
3 | reakcja na odbierany sygnał | I - blokowana, T - wyzwalana, D - podwójna - blokowana i wyzwalana |
4 | możliwość programowania | R - zmienna częstość rytmu w zależności od aktywności pacjenta, P - stymulacja antyarytmiczna, S - możliwość kardiowersji lub defibrylacji pojedynczym impulsem |
5 | elektroterapia arytmii | D - dwie możliwości: stymulacja antyarytmiczna oraz defibrylacja (kardiowersja), O - bez reakcji |
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.