Leki na COVID nieskuteczne wobec Omikronu? Rozbieżne wnioski producentów

Wyścig po skuteczny lek przeciw COVID-19 trwa. Spośród setek badanych "starych” leków oraz nowych, nad którymi pracują naukowcy, w kręgu zainteresowania badaczy pozostała zaledwie garstka. Z nimi jednak wiąże się duże nadzieje. Dobre wieści? Nie do końca, bo wariant Omikron może dokonać porządnych przetasowań i zmienić układ siły. Znów pozostaniemy z niczym?

1. Co wiemy na temat leków na COVID?

Europejska Agencja Leków (EMA) pozytywnie zaopiniowała trzy leki, dopuszczone na terenie Unii Europejskiej – Ronapreve, Regkirona i Veklury.

5 kolejnych leków czeka na dopuszczenie do obrotu. Wśród nich jest Molnupiravir, doustny lek na COVID-19, o którym w ostatnim czasie mówi się wiele, ponieważ został dopuszczony do stosowania w leczeniu chorych w USA. Zwłaszcza że może być nadzieją dla tych, którzy nie odpowiadają dobrze na szczepienia i u których doustny lek może zmniejszyć ryzyko ciężkiego przebiegu i zgonu nawet o połowę.

Zobacz film: "Kiedy dostępny będzie lek na COVID-19?"

Ale w obliczu nowego wariantu koronawirusa pojawia się pytanie, czy leki będą skuteczne? To pytanie nie jest bezzasadne, bo firma produkująca jeden z nich zapowiedziała, że ich lek będzie skuteczny na każdy wariant koronawirusa. Tymczasem drugi koncern przyznał, że ich produkt może charakteryzować się obniżoną skutecznością wobec Omikronu.

Skąd taka rozbieżność?

- To są różne leki, działające na różnych piętrach – tłumaczy dr Leszek Borkowski, były prezes Urzędu Rejestracji, farmakolog kliniczny ze Szpitala Wolskiego w Warszawie.

2. Ronapreve – mniej skuteczny?

Ronapreve i Regkirona to leki oparte na przeciwciałach monoklonalnych. Ich zadaniem jest neutralizować antygeny wirusa SARS-CoV-2 i hamować jego namnażanie. Uniemożliwiają przyłączanie się wirusa do receptorów ACE2, blokując tym samym dostanie się wirusa do organizmu i jego replikację.

Lek firmy Regeneron Pharmaceuticals Inc. to koktajl dwóch przeciwciał, casirivimab i imdevimab, w Stanach Zjednoczonych stosowany w preparacie o nazwie REGEN-COV, w Europie dopuszczony pod nazwą Ronapreve. Stało się o nim głośno w ostatnich dniach za sprawą niepokojącej informacji. Firma przyznała, że wobec wariantu Omikron lek może być mniej skuteczny.

Dla dra Borkowskiego nie jest to niczym zaskakującym. Ekspert porównuje przeciwciała monoklonalne do tarczy – skutecznej wobec ataku wirusa, ale pod jednym warunkiem:

- To tarcza, która nie pozwala wirusowi SARS-CoV-2 wejść do komórki pacjenta. Ta tarcza jest tak skonstruowana, żeby być odporną na ataki broni zwanej "białko Spike". Czyli jeżeli wirus będzie atakował tę tarczę przy pomocy innej broni, to wtedy tarcza się nie sprawdzi. Ona jest ukierunkowana na określony rodzaj białka, czyli na określoną sekwencję aminokwasów – tłumaczy ekspert.

W obrębie wariantu Omikron natomiast doszło do istotnych zmian, które przyczyniły się do uznania go za wariant niepokojący.

- Omikron cechuje duża liczba mutacji – ok. 50, w tym aż 32 mutacje w białku kolca. I to właśnie zmiany w tym miejscu są najistotniejsze dla charakterystyki wariantu – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dr Bartosz Fiałek, reumatolog i popularyzator wiedzy medycznej na temat COVID.

I właśnie one sprawiają, że "tarcza" może nie być wystarczająca, a przeciwciała monoklonalne – mniej skuteczne.

- Jeśli, tak jak w przypadku budowania z klocków Lego, dojdzie do zmiany sekwencji aminokwasów, to może się zdarzyć, że moja tarcza tego nie wytrzyma i wpuści wirusa – dopowiada dr Borkowski.

"Może być zmniejszona aktywność odpowiedzi – zarówno poszczepiennej, jak i tej generowanej przez podanie przeciwciał monoklonalnych" – ostrożnie formułuje komunikat firma farmaceutyczna. Podobną hipotezę postawił dyrektor Moderny w odniesieniu do szczepionki.

Zarówno przeciwciała wytwarzane przez organizm ludzki po kontakcie z patogenem czy podaniu szczepionki, jak i przeciwciała monoklonalne charakteryzuje podobny mechanizm działania.

- Szczepionka to przepis na budowę tarczy w organizmie, którą każdy z nas, po otrzymaniu wakcyny, sam sobie buduje. Gdy pojawia się wirus, jesteśmy odporni. Ale jest cała masa ludzi, którzy nie wytworzą tej odporności czynnej poszczepiennej i dla nich ratunkiem jest gotowe przeciwciało. Czyli te leki to podanie gotowej tarczy.

3. Molnupiravir – skuteczny wobec każdego wariantu?

Zgoła inne doniesienia pojawiły się w związku z Molnupiravirem. Amerykański koncern Merck&Co, odpowiedzialny za Molnupiravir, przekazał do mediów informację, że ich lek będzie skuteczny wobec każdego wariantu koronawirusa.

Zagranie marketingowo świetne, bo skoro lek działa na każdy wariant patogenu, to wydaje się lepszy od innych. Tymczasem on – co powiedział już wcześniej dr Borkowski – działa po prostu inaczej.

- Remdesivir, Paxlovid i Molnupiravir. O każdym z nich można powiedzieć, że działają trochę inaczej, ale efekt jest ten sam. Wirus się nie namnaża, choć utrudnienia, jakie mu dajemy, są inne – podkreśla ekspert.

Molnupiravir to doustna pigułka, która ma działać na enzym, używany przez SARS-CoV-2 w celu replikacji, czyli namnażania się w organizmie zainfekowanego. Ma na celu stłumić w zarzewiu infekcję.

- Molnupiravir to jest lek, który działa na innym piętrze. Działa wtedy, kiedy mimo tarczy takiej czy innej, wirus dostał się do komórki ludzkiej i żeby ten wirus nie zabił człowieka, lek hamuje jego namnażanie. Zasada jest taka: jak jest mało wirusów, to organizm sobie radzi, jak jest dużo – nie. Jak to się mówi "siła złego na jednego" – tłumaczy dr Borkowski, nawiązując do efektu zablokowania wirusowi możliwości namnażania się.

Mówiąc wprost – Omikron zmodyfikował się w taki sposób, że godzi w tarczę, jaką jest odporność, ale nie dokonał żadnych zmian w mechanizmie namnażania się. To odróżnia skuteczność przeciwciał monoklonalnych i leków przeciwwirusowych wobec nowego mutanta.

- Mutacje, które obserwujemy, zachodzą w białku S, czyli w tym kolcu, który atakuje tarczę. Mechanizm rozmnażania się wirusa pozostaje taki sam. Oczywiście na razie, bo co będzie dalej, nie wiadomo – mówi i tłumaczy obrazowo dr Borkowski. – Wirus "myśli" tak: "Ludzie się bronią przed moim atakiem, to zmienię taktykę, robiąc mutacje w obrębie białka S. Rozmnażać się nikt mi nie przeszkadza". Nie wytworzyła się więc sytuacja potrzeby innej formy rozmnażania się.

4. Aktualizacje to nie problem – problem leży gdzie indziej

Co to oznacza w praktyce? Że może być potrzebna nie tylko aktualizacja szczepionek – co jest przedmiotem dyskusji niemal od chwili, gdy odnotowano po raz pierwszy nowy wariant na kontynencie afrykańskim.

Zarówno dostosowanie wakcyn do nowego wariantu, jak i aktualizacja przeciwciał monoklonalnych jest możliwa.

- Oczywiście to nie jest kwestia kilku chwil, ale największym sukcesem środowisk naukowych na całym świecie jest nie to, że szybko stworzą aktualizację, ale że wiedzą, jak to zrobić – podkreśla ekspert.

- To jest tak – jak mamy już urządzony pokój i przyjdzie nam do głowy, żeby go przemeblować, to zrobimy to błyskawicznie. Wytworzenie dzisiaj nowej szczepionki na Omikron czy wytworzenie nowego przeciwciała monoklonalnego to trochę tak jak przestawienie mebli w już umeblowanym pokoju. To nie jest problem – tłumaczy.

Dodaje również, że to raczej nie budzi jego niepokoju, widzi też większy problem niż powstanie nowego wariantu. Tym problemem jest sytuacja tu i teraz, na naszym własnym podwórku.

Zwłaszcza że czwarta fala trwa w najlepsze, szczepienia nawet pierwszą i drugą dawką nie posuwają się do przodu tak, jakbyśmy mogli sobie tego życzyć, a obostrzeń brak.

- Bardziej niż Omikron zatrważa mnie postępowanie rządu. Dotyczące braku obostrzeń, braku szczepień i promocji szczepień. Boję się nierozsądnych zachowań, złych decyzji, niedbania o naród, któremu się przewodzi. Dla mnie rząd to większe zmartwienie niż Omikron - mówi dr Borkowski.

Artykuł jest częścią akcji "Pomyśl o sobie – sprawdzamy zdrowie Polaków w pandemii". Wypełnij TEST i dowiedz się, czego tak naprawdę potrzebuje twój organizm.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.